NOWY JORK (AP) – Françoise Gilot, płodna i uznana malarka, która tworzyła sztukę przez ponad pół wieku, ale mimo to była bardziej znana ze swoich burzliwych relacji z Pablo Picasso – i z powodu opuszczenia go – zmarła we wtorek w Nowym Jorku, gdzie mieszkała przez dziesięciolecia. Miała 101 lat.

Córka Gilota, Aurelia Engel, powiedziała The Associated Press, że jej matka zmarła w szpitalu Mount Sinai West po tym, jak miała problemy z płucami i sercem. „Była niezwykle utalentowaną artystką i będziemy pracować nad jej spuścizną oraz niesamowitymi obrazami i dziełami, które nam pozostawiła” – powiedział Engel.

Urodzona we Francji Gilot od dawna jasno wyrażała swoją frustrację, że pomimo uznania dla jej sztuki, którą tworzyła od nastoletnich lat do pięciu lat temu, nadal będzie najbardziej znana ze swojego związku ze starszym Picassem, którego poznała w 1943 r. 21 lat, młodszy o cztery dekady. Ze związku urodziło się dwoje dzieci — Claude i Paloma Picasso. Ale w przeciwieństwie do innych kluczowych kobiet w życiu Picassa — żon lub kochanków — Gilot w końcu odszedł.

„Nigdy nie przewidział, że to nadchodzi” — powiedział Engel o odejściu jej matki. „Była tam, ponieważ go kochała i ponieważ naprawdę wierzyła w tę niesamowitą pasję do sztuki, którą oboje dzielili. (Ale) przyszła jako wolna, choć bardzo, bardzo młoda, ale bardzo niezależna osoba”.

Sama Gilot powiedziała gazecie The Guardian w 2016 roku, że „nie byłam więźniem” w związku.

„Byłam tam z własnej woli i odeszłam z własnej woli”, powiedziała, mając wtedy 94 lata. „Tak mu kiedyś powiedziałam, zanim wyjechałam. Powiedziałem: „Uważaj, bo przyszedłem, kiedy chciałem, ale odejdę, kiedy zechcę”. Powiedział: „Nikt nie zostawia człowieka takiego jak ja”. Powiedziałem: „Zobaczymy”. ”

Gilot napisał kilka książek, z których najbardziej znaną było „Życie z Picassem”, napisane w 1964 roku wraz z Carltonem Lake’em. Wściekły Picasso bezskutecznie starał się zakazać jego publikacji. „Zaatakował ją w sądzie i trzykrotnie przegrał” — mówi 66-letnia Engel, z wykształcenia architekt, która obecnie zarządza archiwami swojej matki. Ale, jak powiedziała, „po trzeciej porażce zadzwonił do niej i złożył gratulacje. Walczył z tym, ale jednocześnie myślę, że był dumny, że był z kobietą, która miała taką odwagę jak on”.

Urodzony 26 listopada 1921 roku w zielonym Neuilly-sur-Seine na przedmieściach Paryża, Gilot był jedynakiem. „Już w wieku pięciu lat wiedziała, że ​​chce być malarką” — powiedział Engel. Zgodnie z życzeniem rodziców studiowała jednak prawo, zachowując sztukę jako swoją prawdziwą pasję. Po raz pierwszy wystawiała swoje obrazy w 1943 roku.

To był rok, w którym przypadkowo spotkała Picassa, kiedy wraz z przyjaciółką odwiedziła restaurację na lewym brzegu Sekwany, wśród zgromadzenia, w którym uczestniczyła jego ówczesna towarzyszka, Dora Maar.

„Miałam 21 lat i czułam, że malowanie to już całe moje życie” – pisze w „Życiu z Picassem”. Kiedy Picasso zapytał Gilot i jej przyjaciółkę, czym się zajmują, przyjaciółka odpowiedziała, że ​​są malarzami, na co Picasso odpowiedział. Gilot pisze: „To najzabawniejsza rzecz, jaką słyszałem przez cały dzień. Dziewczyny, które tak wyglądają, nie mogą być malarkami. Obaj zostali zaproszeni do odwiedzenia Picassa w jego pracowni i wkrótce zaczął się ich związek.

Niedługo po opuszczeniu Picassa w 1953 roku Gilot ponownie spotkał się z byłym przyjacielem, artystą Lucem Simonem, i poślubił go w 1955 roku. Mieli córkę — Engel — i rozwiedli się w 1962 roku. W 1970 roku Gilot poślubił Jonasa Salka, amerykańskiego wirusologa i badacza. znany ze swojej pracy nad szczepionką przeciw polio i zaczął mieszkać między Kalifornią a Paryżem, a później Nowym Jorkiem. Kiedy zmarł w 1995 roku, Gilot przeniosła się na pełny etat do Nowego Jorku i ostatnie lata życia spędziła na Upper West Side.

Wartość jej sztuki rosła z biegiem lat. W 2021 roku jej „Paloma à la Guitare” (1965) została sprzedana na aukcji Sotheby’s za 1,3 miliona dolarów. Jej prace były pokazywane w wielu renomowanych muzeach, w tym w Metropolitan Museum of Art i Museum of Modern Art. Jej życie z Picassem zostało zilustrowane w filmie „Surviving Picasso” z 1996 roku w reżyserii Jamesa Ivory’ego.

Simon Shaw, wiceprezes Sotheby’s ds. światowych dzieł sztuki, powiedział, że z satysfakcją obserwował, jak w ostatniej dekadzie obrazy Gilota „osiągnęły uznanie, na które naprawdę zasługiwały”.

„Postrzeganie Françoise jako muzy (dla Picassa) oznacza nietrafienie w sedno”, napisał Shaw w e-mailu. „Kiedy po raz pierwszy spotkała Pabla, miała ugruntowaną pozycję jako malarka. Podczas gdy jej prace w naturalny sposób wchodziły w dialog z jego pracami, Françoise podążała zaciekle własnym kursem – jej sztuka, podobnie jak jej postać, była pełna kolorów, energii i radości”.

Engel zauważył, że chociaż związek z Picassem był wyraźnie trudny, dał jej matce pewną wolność od rodziców i ograniczeń mieszczańskiego życia – i być może umożliwił jej realizację prawdziwego marzenia o byciu zawodowym malarzem, pasji, którą przede wszystkim dzielone z Picassem.

„Oboje wierzyli, że sztuka jest jedyną rzeczą, którą warto robić w życiu” – powiedziała. „I była w stanie być sobą, chociaż życie z nim nie było łatwe. Ale nadal była w stanie być sobą”.

A dla Engel kluczowym dziedzictwem jej matki była nie tylko kreatywność, ale i odwaga, odzwierciedlona w jej sztuce, która zawsze się zmieniała, nigdy nie była bezpieczna.

„Nie była pozbawiona strachu. Ale zawsze stawiała czoła swoim lękom, skakała w pustkę i podejmowała ryzyko, bez względu na wszystko” – powiedział Engel.