Niższy poziom sprawności umysłowej w okresie dojrzewania może wiązać się nawet z trzykrotnym wzrostem ryzyka wystąpienia udaru przed ukończeniem 50. roku życia, wynika z badań opublikowanych w Internecie w czasopiśmie Journal of Epidemiology & Community Health.

Zaobserwowane powiązania utrzymywały się nawet po uwzględnieniu cukrzycy i ograniczeniu wieku pierwszego udaru do 40 lat, co skłoniło naukowców do wniosku, że obecnie konieczne są bardziej kompleksowe oceny wykraczające poza tradycyjne czynniki ryzyka udaru, aby zapobiegać niepełnosprawności i zgonom.

Najnowsze dowody sugerują, że przypadki udaru wśród osób poniżej 50. roku życia są coraz częstsze. A około połowa wszystkich osób, które przeżyły udar, może spodziewać się życia z długoterminowymi fizycznymi i psychicznymi upośledzeniami, twierdzą badacze.

Niższe poziomy zdolności umysłowych w dzieciństwie i okresie dojrzewania – w tym zdolności koncentracji, rozwiązywania problemów i uczenia się – były powiązane z wyższym ryzykiem przyszłych chorób sercowo-naczyniowych i metabolicznych. Jednak wyniki są niespójne, zauważają badacze.

Aby wzmocnić bazę dowodową, chcieli sprawdzić, czy zdolności umysłowe w okresie dojrzewania mogą być powiązane ze zwiększonym ryzykiem wczesnego wystąpienia udaru w reprezentatywnej dla kraju próbie 1,7 miliona młodych Izraelczyków.

Zanim Izraelczycy w wieku 16–20 lat rozpoczną służbę wojskową, przechodzą szczegółową ocenę mającą na celu ustalenie ich przydatności do służby. W badaniu uwzględniono wszystkie osoby ocenione w latach 1987–2012.

Oprócz masy ciała, ciśnienia krwi, aktualnej cukrzycy, inne oceniane czynniki obejmowały poziom wykształcenia, pochodzenie społeczno-ekonomiczne i zdolności umysłowe.

Ten ostatni obejmuje testy mierzące zdolność rozumienia i wykonywania instrukcji słownych; abstrakcja werbalna i kategoryzacja (grupowanie słów); zdolności matematyczne, koncentracja i myślenie koncepcyjne; niewerbalne abstrakcyjne rozumowanie i rozwiązywanie problemów wizualno-przestrzennych.

Wyniki uczestników badania zostały następnie połączone z izraelską krajową bazą danych o udarach mózgu, w której obowiązkowe zgłaszanie udarów mózgu rozpoczęto dopiero w 2014 r. i trwało do końca 2018 r., kiedy to wystąpił pierwszy zarejestrowany udar mózgu lub zgon (w zależności od tego, co nastąpiło wcześniej).

Ostateczna analiza opiera się na 1 741 345 osobach, z czego 738 720 (42%) to kobiety. Z tej liczby 12% (312 769) zostało ocenionych jako osoby o wysokim poziomie zdolności umysłowych, 70% (1 220 514) jako osoby o średnim poziomie i 18% (208,062) jako osoby o niskim poziomie.

W porównaniu z osobami, których wyniki wskazywały na wysoki poziom zdolności umysłowych, osoby z drugiego końca skali częściej miały nadwagę lub otyłość (17% vs 12%), rzadziej ukończyły szkołę średnią (82% vs 99%). %) i częściej mieszkało w sąsiedztwie ubogim społecznie i ekonomicznie (35% w porównaniu z 19%) – wszystkie czynniki ryzyka chorób układu krążenia.

W latach 2014–2018 odnotowano 908 przypadków udaru mózgu, z czego 767 przypadków było spowodowanych zakrzepem krwi (niedokrwiennym), a 141 – krwawieniem do mózgu (krwotokiem śródmózgowym).

Średni wiek pierwszego udaru wynosił 39,5 lat (maksymalny wiek 50 lat). W rezultacie zmarło 45 osób (5% wszystkich przypadków udaru), z czego prawie dwie trzecie (62%) w ciągu 30 dni od zdarzenia.

Wśród osób, które uzyskały niskie lub średnie wyniki w zakresie sprawności umysłowej, częstość występowania obu typów udarów była wyższa, szczególnie częstość występowania udaru niedokrwiennego.

Po uwzględnieniu potencjalnie wpływających czynników, osoby o niskiej sprawności umysłowej były ponad 2,5 razy bardziej narażone na udar mózgu przed 50. rokiem życia niż osoby o wysokiej sprawności umysłowej, podczas gdy osoby o średniej sprawności umysłowej miały o 78% większe prawdopodobieństwo wystąpienia tego zdarzenia.

Spośród 767 przypadków udaru niedokrwiennego mózgu, 311 (41%) wystąpiło przed ukończeniem 40 roku życia. Po uwzględnieniu potencjalnie wpływających czynników ryzyko to było prawie dwukrotnie wyższe (o 96%) wśród osób o średnim poziomie sprawności umysłowej i ponad 3-krotnie wyższe wśród osób o niskim poziomie sprawności umysłowej w okresie dojrzewania.

Zwiększone ryzyko rosło wraz ze stopniem zdolności umysłowych, tak że na każdą 1 jednostkę spadku wyniku (skala od 1 do 9) ryzyko wzrosło o 33%. Jednakże, gdy analiza opierała się wyłącznie na kategoriach zdolności umysłowych, nie stwierdzono takich powiązań w przypadku udaru obejmującego krwawienie do mózgu.

Powiązania te potwierdziły się nawet po dalszych dogłębnych analizach, w tym uwzględnieniu aktualnej cukrzycy i ograniczeniu wieku pierwszego udaru do 40. roku życia.

Jest to badanie obserwacyjne, dlatego nie można ustalić przyczyny i skutku. Naukowcy przyznają również, że ich ustalenia mają różne ograniczenia, w tym brak informacji na temat stylu życia, np. palenia, aktywności fizycznej i diety; wyższa edukacja; oraz kilka potencjalnie ważnych społecznych determinantów zdrowia.

Piszą jednak: „Bez interwencji czynników ryzyka we wczesnej dorosłości ryzyko udaru kumuluje się”. Doszli do wniosku: „Funkcje poznawcze mogą służyć jako sposób na stratyfikację osób o większym ryzyku udaru i konieczność interwencji za pośrednictwem potencjalnych mediatorów, takich jak analfabetyzm zdrowotny, edukacja i zachowania związane ze zdrowiem. Zapewnienie wczesnego wsparcia społecznego i zdrowotnego osobom z niższymi funkcje poznawcze mogą być niezbędne do ograniczenia podwyższonego ryzyka.”