Nowe badania Cleveland Clinic pokazują, że spożywanie żywności z erytrytolem, popularnym sztucznym słodzikiem, zwiększa ryzyko zdarzeń sercowo-naczyniowych, takich jak zawał serca i udar. Wyniki nowego badania interwencyjnego przeprowadzonego na zdrowych ochotnikach pokazują, że erytrytol zwiększa aktywność płytek krwi (rodzaj komórek krwi), co może zwiększać ryzyko powstawania zakrzepów. Cukier (glukoza) nie miał takiego efektu.

Opublikowano w Miażdżyca, zakrzepica i biologia naczyniowabadania te dostarczają coraz więcej dowodów na to, że erytrytol może nie być tak bezpieczny, jak obecnie klasyfikują agencje regulacyjne ds. żywności i powinien zostać ponownie oceniony jako składnik. Badanie zostało przeprowadzone przez zespół badaczy z Cleveland Clinic w ramach serii badań nad fizjologicznymi skutkami powszechnych substytutów cukru.

„Wiele stowarzyszeń zawodowych i klinicystów rutynowo zaleca osobom z wysokim ryzykiem sercowo-naczyniowym – tym z otyłością, cukrzycą lub zespołem metabolicznym – spożywanie żywności zawierającej substytuty cukru zamiast cukru” – powiedział starszy i korespondencyjny autor Stanley Hazen, MD, Ph.D., przewodniczący Cardiovascular and Metabolic Sciences w Lerner Research Institute w Cleveland Clinic i współkierownik Preventive Cardiology. „Te wyniki podkreślają znaczenie dalszych długoterminowych badań klinicznych w celu oceny bezpieczeństwa sercowo-naczyniowego erytrytolu i innych substytutów cukru”.

Erytrytol i inne sztuczne słodziki są powszechnymi zamiennikami cukru stołowego w produktach niskokalorycznych, niskowęglowodanowych i „keto”. Erytrytol jest w około 70% tak słodki jak cukier i powstaje w wyniku fermentacji kukurydzy. Po spożyciu erytrytol jest słabo metabolizowany przez organizm. Zamiast tego trafia do krwiobiegu i opuszcza organizm głównie z moczem. Ludzki organizm naturalnie wytwarza niewielkie ilości erytrytolu, więc każde dodatkowe spożycie może się kumulować.

Erytrytol jest klasyfikowany przez amerykańską Agencję ds. Żywności i Leków oraz Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności jako składnik GRAS („ogólnie uznawany za bezpieczny”), co pozwala na jego stosowanie w produktach spożywczych bez ograniczeń. Wynika to przede wszystkim z faktu, że jest alkoholem cukrowym występującym naturalnie w owocach i warzywach oraz produktem ubocznym metabolizmu glukozy w tkance ludzkiej, choć w niewielkich ilościach.

Jednakże ostatnie badania przeprowadzone przez grupę dr Hazena dostarczyły dowodów na to, że erytrytol w typowych ilościach spożywany może zwiększać ryzyko chorób sercowo-naczyniowych.

Obecne badania opierają się na wcześniejszych badaniach zespołu, opublikowanych w ubiegłym roku w Medycyna Naturye, które ujawniło, że pacjenci kardiologiczni z wysokim poziomem erytrytolu byli dwukrotnie bardziej narażeni na wystąpienie poważnego zdarzenia sercowego w ciągu następnych trzech lat w porównaniu z osobami z niskim poziomem. Badanie wykazało również, że dodanie erytrytolu do krwi lub płytek krwi pacjentów zwiększyło tworzenie się skrzepów. Wyniki te zostały potwierdzone badaniami przedklinicznymi.

Nowe badanie interwencyjne na ludziach zostało zaprojektowane, aby bardziej bezpośrednio obserwować wpływ na płytki krwi po spożyciu erytrytolu w dawce typowej dla napoju gazowanego „bez cukru” lub muffinki. U 20 zdrowych ochotników naukowcy odkryli, że średni poziom erytrytolu po jedzeniu wzrósł ponad 1000 razy w grupie, która spożywała erytrytol w porównaniu do ich początkowych poziomów. Wyniki wykazały również, że uczestnicy wykazali znaczący wzrost tworzenia się skrzepów krwi po spożyciu erytrytolu, ale nie zaobserwowano żadnych zmian po spożyciu glukozy.

Badania te budzą pewne obawy, że standardowa porcja słodzonego erytrytolem jedzenia lub napoju może ostro stymulować bezpośredni efekt tworzenia skrzepu. Erytrytol i inne alkohole cukrowe, które są powszechnie stosowane jako zamienniki cukru, powinny zostać ocenione pod kątem potencjalnych długoterminowych skutków zdrowotnych, zwłaszcza gdy takich skutków nie obserwuje się w przypadku samej glukozy.

WH Wilson Tang, lekarz medycyny, współautor badania, dyrektor ds. badań w zakresie niewydolności serca i medycyny transplantacyjnej serca w Cleveland Clinic

Dodaje, że wyniki tego badania są szczególnie godne uwagi, ponieważ pojawiają się tuż po innym niedawnym badaniu tej grupy badawczej, które wykazało, że ksylitol, inny powszechny sztuczny słodzik, powodował podobne wzrosty poziomów w osoczu i w ten sam sposób wpływał na agregację płytek krwi u zdrowych ochotników. Podobnie jak w przypadku erytrytolu, badania z ksylitolem obejmowały również badania obserwacyjne na dużą skalę, które wykazały, że wysokie poziomy ksylitolu są związane ze zwiększonym ryzykiem zawału serca, udaru mózgu lub zgonu w ciągu kolejnych trzech lat.

Autorzy zauważają, że konieczne są dalsze badania kliniczne oceniające długoterminowe bezpieczeństwo sercowo-naczyniowe erytrytolu.

„Uważam, że wybieranie słodzonych cukrem smakołyków okazjonalnie i w małych ilościach byłoby lepsze niż spożywanie napojów i żywności słodzonej tymi alkoholami cukrowymi, zwłaszcza w przypadku osób o podwyższonym ryzyku zakrzepicy, takich jak osoby z chorobami serca, cukrzycą lub zespołem metabolicznym” — radzi dr Hazen. „Choroby układu krążenia narastają z czasem, a choroby serca są główną przyczyną zgonów na świecie. Musimy upewnić się, że spożywane przez nas pokarmy nie są ukrytymi czynnikami przyczyniającymi się do zachorowań”.

Badania te są częścią trwających badań dr Hazena nad czynnikami przyczyniającymi się do resztkowego ryzyka sercowo-naczyniowego. Jego zespół śledzi pacjentów w czasie i znajduje chemiczne sygnatury we krwi, które mogą przewidywać przyszły rozwój chorób serca i metabolicznych. Dokonał pionierskich odkryć w badaniach nad miażdżycą i chorobami zapalnymi, w tym przełomowego odkrycia łączącego ścieżki mikrobiologiczne jelit z chorobami sercowo-naczyniowymi i metabolicznymi.

Dr Hazen kieruje również Centrum Mikrobiomu i Zdrowia Człowieka w Cleveland Clinic i piastuje stanowisko profesora Jan Bleeksma Chair w dziedzinie biologii komórek naczyniowych i miażdżycy.

Badanie zostało częściowo dofinansowane przez Narodowe Instytuty Zdrowia i Biuro Suplementów Diety.