Międzynarodowe badanie prowadzone przez Muzeum Historii Naturalnej TAU i Uniwersytet w Hajfie

Starożytna analiza DNA nasion winorośli ujawnia:

Genetyczny związek między dwiema współczesnymi odmianami czerwonych i białych winogron oraz odmianami winorośli uprawianymi ponad 1100 lat temu

Naukowcy mówią o szczególnie ekscytującym odkryciu:

„Odkryto, że jedno starożytne ziarno należy do odmiany Syriki, nadal używanej do produkcji wysokiej jakości czerwonego wina w Grecji i Libanie. Ponieważ winorośle są zwykle nazywane od miejsca ich pochodzenia, jest całkiem możliwe, że nazwa Syriki pochodzi od Nahal Sorek, ważnego strumienia na Wzgórzach Judzkich. Drugie ziarno zidentyfikowano jako spokrewnione z odmianą Be’er białych winogron, wciąż rosnących w piaskach Palmachim na izraelskim wybrzeżu”.

Nowe badanie przeprowadzone przez laboratorium paleogenomiczne Muzeum Historii Naturalnej Steinhardta na Uniwersytecie w Tel Awiwie i Uniwersytecie w Hajfie przeanalizowało DNA z starożytnych lokalnych nasion winorośli odkrytych podczas wykopalisk archeologicznych na Negewie. Stwierdzono, że jedno z nasion jest prawie identyczne z odmianą Syriki używaną obecnie do produkcji wysokiej jakości czerwonego wina w Grecji i Libanie, podczas gdy inne jest krewnym białej odmiany o nazwie Be’er, wciąż rosnącej w opuszczonych winnicach na wydmach[…]Palmachim.

Badania genetyczne prowadzili dr Pnina Cohen i dr Meirav Meiri z laboratorium paleogenetycznego w Muzeum Historii Naturalnej im. Steinhardta na Uniwersytecie w Tel Awiwie. Nasiona znaleziono podczas wykopalisk archeologicznych prowadzonych przez prof. Guya Bar-Oza ze Szkoły Archeologii i Kultur Morskich Uniwersytetu w Hajfie we współpracy z naukowcami z Israel Antiquities Authority. Inni uczestnicy to badacze z Uniwersytetu w Hajfie, Instytutu Weizmanna, Uniwersytetu Bar-Ilan oraz instytucji badawczych z Francji, Danii i Wielkiej Brytanii. Artykuł został opublikowany w czołowym czasopiśmie naukowym PNAS.

Prof. Guy Bar-Oz: „Wykopaliska archeologiczne prowadzone w Negewie w ostatnich latach ujawniły kwitnący przemysł winiarski z okresu bizantyjskiego i wczesnego arabskiego (około IV do IX wieku naszej ery), zwłaszcza na stanowiskach Shivta, Haluza, Avdat i Nizana, które w tamtym czasie były dużymi, kwitnącymi miastami. Znaleziska obejmują duże prasy do wina, dzbany, w których przechowywano ekskluzywne wino eksportowane do Europy oraz pestki winogron przechowywane przez ponad tysiąc lat. Przemysł ten stopniowo podupadał po podboju muzułmańskim w 7^cz wieku, ponieważ islam zabrania spożywania wina. Uprawa winorośli na Negewie została wznowiona dopiero w czasach nowożytnych, w państwie Izrael, głównie od lat 80. XX wieku. Branża ta opiera się jednak głównie na odmianach winorośli importowanych z Europy”.

Szczególnie interesującym znaleziskiem był duży skarb pestek winogron, odkryty na podłodze zapieczętowanego pokoju w Avdat. Naukowcy wyjaśniają, że nasiona te stosunkowo dobrze zachowały się dzięki ochronie przed zjawiskami klimatycznymi, takimi jak ekstremalne temperatury, powodzie czy odwodnienie. Aby dowiedzieć się więcej o nasionach, mając nadzieję na odkrycie, do jakich odmian mogą należeć, naukowcy przygotowali się do ekstrakcji ich DNA w laboratorium paleogenetycznym.

Dr Meiri: „Nauka paleogenomiczna wykorzystuje szereg zaawansowanych technologii do analizy starożytnych genomów, głównie na podstawie znalezisk archeologicznych. Ponieważ cząsteczka DNA jest bardzo wrażliwa i rozpada się z czasem, zwłaszcza w wysokich temperaturach, zwykle otrzymujemy tylko małe fragmenty DNA, często w złym stanie zachowania. Aby je chronić, pracujemy w specjalnych warunkach: laboratorium paleogenetyczne jest odizolowanym, czystym laboratorium, z dodatnim ciśnieniem powietrza, które zatrzymuje zanieczyszczenia, i wchodzimy do niego w wysterylizowanych „skafandrach kosmicznych”, znanych wszystkim z pandemii COVID”.

Na początek naukowcy szukali jakiejkolwiek materii organicznej pozostałej w nasionach. W tym celu wykorzystali FTIR (spektroskopię w podczerwieni z transformacją Fouriera) – technikę chemiczną wykorzystującą promieniowanie podczerwone do wytworzenia widma światła, które identyfikuje zawartość próbki. Znajdując pozostałości materii organicznej w 16 nasionach, naukowcy przystąpili do ekstrakcji DNA z tych próbek.

Wyekstrahowany DNA został zsekwencjonowany, z naciskiem na około 10 000 miejsc genomowych, w których zwykle znajdują się cechy specyficzne dla odmiany, a wyniki porównano z bazami danych współczesnych winorośli z całego świata. W 11 próbach jakość materiału genetycznego była zbyt słaba, aby można było wyciągnąć jednoznaczne wnioski. Trzy z pozostałych próbek zostały zidentyfikowane jako ogólnie należące do odmian lokalnych. Wreszcie dwie najwyższej jakości próbki, obie pochodzące z około 900 rne, zostały zidentyfikowane jako należące do określonych lokalnych odmian, które istnieją do dziś.

Odkrycie było dość niezwykłe. Stwierdzono, że jedno z nasion należy do Syriki, znanej bliskowschodniej odmiany o długiej historii uprawy w południowym Lewancie i na Krecie, nadal używanej do produkcji wysokiej jakości czerwonego wina w Grecji (gdzie wiadomo, że przybyło ze wschodu ) oraz w Libanie. Ponieważ winorośle są zwykle nazywane od miejsca ich pochodzenia, jest całkiem możliwe, że nazwa Syriki pochodzi od Nahal Sorek, ważnego strumienia na Wzgórzach Judzkich. Co więcej, ta odmiana może pojawić się nawet w Biblii – w błogosławieństwie Jakuba dla jego syna Judy: „Przywiąże swego osła do winorośli, swego oślęcia do najwyborniejszej gałęzi (soreka); wypierze swoje szaty w winie, swoje szaty we krwi winogron (Rdz 49,11); i być może również zasugerowane w gigantycznej kiści winogron przywiezionej przez ludzi wysłanych przez Mojżesza w celu zbadania ziemi: ^{„Kiedy dotarli do Doliny Eszkol (określanej przez niektórych jako Nahal Sorek),odcięli gałąź z pojedynczym kiściem winogron. Dwóch z nich niosło ją na drzewcu między sobą” (Lb 13, 23).}

Inne wysokiej jakości nasiona zidentyfikowano jako spokrewnione z Be’er, białą odmianą winorośli wciąż rosnącą w piaskach Palmachim na izraelskim wybrzeżu, w pozostałościach winnic prawdopodobnie opuszczonych w połowie XX wieku.^cz wiek. Po raz pierwszy naukowcom udało się wykorzystać genom pestek winogron do określenia koloru owocu, odkrywając, że w rzeczywistości był to biały winogrono – najstarszy okaz botaniczny białej odmiany, jaki kiedykolwiek zidentyfikowano. Be’er, wyjątkowa lokalna odmiana, endemiczna dla ziemi Izraela, jest dziś używana przez winiarnię Barkan do produkcji specjalnego białego wina.

Dr Meiri: „Wspaniałą rzeczą w paleogenetyce jest to, że czasami małe przedmioty mogą opowiedzieć wielką historię. Tak właśnie stało się w tym badaniu. Dzięki odrobinie DNA wyekstrahowanego z dwóch pestek winogron byliśmy w stanie prześledzić ciągłość lokalnego przemysłu winiarskiego – od okresu bizantyjskiego, ponad tysiąc lat temu, do dnia dzisiejszego. Wierzymy, że nasze odkrycia są również znaczące dla nowoczesnego izraelskiego przemysłu winiarskiego, który rozwija się i kwitnie w ostatnich dziesięcioleciach. Dziś większość uprawianych tu odmian została sprowadzona z Europy, przez co tamtejsze warunki nie są dla nich optymalne. Lokalne odmiany mogą być bardziej odpowiednie dla lokalnego klimatu i gleby, zwłaszcza w pustynnym regionie Negew. Nasze badania otwierają nowe ścieżki przywracania i ulepszania starożytnych lokalnych odmian, aby tworzyć winogrona, które są bardziej odpowiednie do trudnych warunków klimatycznych, takich jak wysokie temperatury i niewielkie opady”.

Link do artykułu: