1. 
   Antybiotykooporność to wynik nadużywania i niewłaściwego stosowania antybiotyków m.in. w przychodniach i szpitalach
2. 
   Dane z 2019 r. pokazują, że liczba zgonów w Polsce spowodowanych zakażeniami wywołanymi przez bakterie oporne na antybiotyki jest większa niż liczba zgonów z powodu innych chorób
3. 
   W sumie w naszym kraju w podanym roku odnotowano 5,6 tys. zgonów bezpośrednio związanych z opornością na antybiotyki i 24,1 tys. zgonów związanych pośrednio
4. 
   Przeciętne zużycie antybiotyków w Polsce jest większe niż średnia europejska
5. 
   Więcej informacji znajdziesz na stronie głównej Onet

Antybiotykooporność to pandemia XXI w.

Według WHO antybiotykooporność stanowi realne zagrożenie dla ludzkości, a pandemia COVID-19 jeszcze bardziej spotęgowała ten problem. W 2019 r. z powodu zakażeń wywołanych przez bakterie oporne na antybiotyki zmarło 4,95 mln osób na całym świecie. Aż 1,27 mln to przypadki zainfekowania przez bakterie oporne na wszystkie dostępne antybiotyki. WHO szacuje, że do 2050 r. roczna liczba zgonów wywołanych antybiotykoopornością może wynieść nawet 10 mln, jeśli nie zostaną podjęte konkretne działania.

Zdaniem dr hab. Anny Staniszewskiej, prezes Fundacji Obywatele Zdrowo Zaangażowani, związanej z Warszawskim Uniwersytetem Medycznym, problem stale rośnie przede wszystkim z powodu nadużywania i niewłaściwego stosowaniem antybiotyków m.in. w ambulatoriach, szpitalach, weterynarii, rolnictwie.

Ciąg dalszy artykułu znajduje się pod materiałem wideo.

Przed wynalezieniem antybiotyków zakażenia bakteryjne były jedną z głównych przyczyn zgonów. Jednak wraz z rozwojem ery antybiotyków pojawiły się bakterie oporne na ich działanie, co na początku nie stanowiło poważnego problemu. Jednak w wyniku nadużywania antybiotyków, bakterie wypracowały mechanizmy do walki z nimi.

Brak wiarygodnych i aktualnych danych uniemożliwia skuteczną walkę z antybiotykoopornością i nadużywaniem antybiotyków. Dane z 2019 r. pokazują, że liczba zgonów w Polsce spowodowanych zakażeniami wywołanymi przez bakterie oporne na antybiotyki jest większa niż liczba zgonów z powodu innych chorób, takich jak zaburzenia neurologiczne, cukrzyca, choroby układu trawiennego, choroby nerek, gruźlica czy przewlekłe choroby układu oddechowego.

W sumie w naszym kraju w podanym roku odnotowano 5,6 tys. zgonów bezpośrednio związanych z opornością na antybiotyki i 24,1 tys. zgonów związanych z nią pośrednio. To pokazuje, jak poważnym problemem jest antybiotykooporność i jak ważne jest, aby działać w celu zapobiegania rozwojowi oporności bakterii na antybiotyki.

Gorzej niż w Europie

Prof. Marcin Czech z Polskiego Towarzystwa Farmakoekonomicznego twierdzi, że przeciętne zużycie antybiotyków w Polsce jest większe niż średnia europejska, co ma negatywne konsekwencje ekonomiczne, takie jak ponoszenie nieuzasadnionych kosztów farmakoterapii, złego doboru antybiotyków czy przedłużającej się hospitalizacji, co z kolei przekłada się na koszty zwolnień lekarskich.

W Unii Europejskiej wydaje się około 1,5 mld euro na koszty związane z niewłaściwą antybiotykoterapią, a w USA jest to 20 mld dol. Prof. Czech wskazuje na potrzebę działań mających na celu skuteczną walkę z antybiotykoopornością, takich jak edukacja od najmłodszych lat, gromadzenie danych na temat zużycia antybiotyków, zmniejszanie liczby zakażeń poprzez odpowiednie zasady sanitarne (szczególnie w POZ) oraz racjonalizację stosowania antybiotyków w medycynie i weterynarii.

Migracje na terenie Europy związane z sytuacją polityczną stanowią duże wyzwanie dla epidemiologów, mikrobiologów i wirusologów. W Polsce, w związku z napływem uchodźców z Ukrainy, często nieszczepionych, powracają choroby, które były już niemal zapomniane. Nadużywanie antybiotyków (przepisywanie leków na zapas) oraz niechęć do szczepień to kolejne problemy, z którymi boryka się Polska. W obu przypadkach brakuje zaufania społeczeństwa do ochrony zdrowia i zbyt często stosuje się samoleczenie, korzystając z „tego, co zostało w domu po poprzednich chorobach”.

Odkryto antybiotyk przeciwko lekoopornym bakteriom. Badania trwały kilkadziesiąt lat

Jak walczyć z antybiotykoopornością?

Podczas spotkania „Antybiotykooporność 2023 – i co dalej?”, które odbyło się w Warszawskim Uniwersytecie Medycznym, eksperci dyskutowali na temat problemu antybiotykooporności. W debacie wzięli udział przedstawiciele różnych dziedzin, w tym mikrobiologii, farmakologii, chorób zakaźnych i wakcynologii. Celem dyskusji było omówienie aktualnej sytuacji, wyzwań oraz kierunków zmian systemowych, które mają pomóc w walce z antybiotykoopornością.

Uczestnicy debaty zgodzili się, że działania należy podjąć w trybie pilnym i że powinny być na bieżąco aktualizowane. Wskazywali na potrzebę stworzenia odpowiednich baz danych, które będą monitorować zużycie antybiotyków na poziomie POZ, AOS oraz szpitali, wypracowanie jasnych wytycznych dotyczących stosowania antybiotyków, umożliwienie członkom zespołów kontroli zakażeń szpitalnych decydującego wpływu na podaż antybiotyków w danej placówce, konieczność stworzenia map epidemiologicznych oraz prowadzenie kampanii edukacyjnej promującej szczepienia ochronne jako narzędzie walki z antybiotykoopornością.

Aby walka z antybiotykoopornością była skuteczna, konieczne jest podjęcie działań na szczeblu centralnym, w tym w resorcie zdrowia, który powinien dążyć do wprowadzenia organizacji podaży antybiotyków w podstawowej opiece zdrowotnej. Wprowadzenie Strategii Narodowej lub Narodowego Programu dotyczącego antybiotyków, który byłby stale finansowany, byłoby dużym krokiem naprzód. Do prac nad tym programem powinni być zaangażowani eksperci z rynku, którzy czuwaliby nad wprowadzeniem odpowiednich zmian w systemie ochrony zdrowia.

W wyniku debaty WUM wypracowano dokument, który może być dostarczony decydentom i zainicjować szerszą debatę na ten temat. Oporność na antybiotyki stanowi zagrożenie dla zdrowia i życia, a skuteczność stosowania antybiotyków zależy od ich rozsądnego ordynowania i zażywania.

***

Posłuchaj podcastu „Anatomia Śmierci”

– To jest niezwykła kazuistyka, kilkadziesiąt przypadków na świecie, dlatego nie należy się obawiać, że spotka nas czy naszych bliskich – mówi w podcaście „Anatomia Śmierci” Agnieszka Graczyk-Szuster, kardiolożka pracująca w Szpitalu Klinicznym Przemienienia Pańskiego Uniwersytetu Medycznego im. K. Marcinkowskiego. A chodzi o tzw. syndrom Łazarza, gdy „zmarły” budzi się do życia.

Co to technicznie znaczy, że człowiek nie żyje? Kiedy może się okazać, że to był „fałszywy alarm”? I czy w Polsce możemy odetchnąć i nie obawiać się, że zostaniemy pochowani za życia? W zasadzie tak.