Bogota, Kolumbia – Konferencja na temat kryzysu politycznego w Wenezueli, zwołana w tym tygodniu przez prezydenta Kolumbii Gustavo Petro, miała ambitny cel: wznowić utknięte w martwym punkcie rozmowy między rządem Wenezueli a opozycją przed wyborami prezydenckimi w przyszłym roku.

Ale po pięciogodzinnym spotkaniu w Bogocie we wtorek dyplomaci z 19 krajów i Unii Europejskiej mieli trudności z wymyśleniem konkretnego planu, jak przywrócić obie strony do stołu, powiedzieli analitycy polityczni, zadając pytania o to, co będzie dalej.

„Punkty porozumienia odzwierciedlają mniej więcej miejsce, w którym znajdowała się społeczność międzynarodowa przed konferencją” – powiedziała Al Jazeera o wynikach rozmów Carolina Jimenez, prezes Washington Office on Latin America think tank.

Rząd prezydenta Wenezueli Nicolasa Maduro, który nadzorował wybory prezydenckie w 2018 roku, które powszechnie uważano za nielegalne, został oskarżony o tłumienie głosów opozycji – kampanię, którą niektórzy obawiają się, że może się rozkręcić przed wyborami w 2024 roku.

Tymczasem społeczność międzynarodowa i wenezuelska opozycja zgodzili się, że wolne i uczciwe głosowanie może pomóc w rozwiązaniu kryzysu w kraju, który był świadkiem masowego exodusu z powodu niestabilności politycznej i trudności społeczno-ekonomicznych.

Ale na szczycie w tym tygodniu nie udało się nakreślić jasnego sposobu reaktywowania rozmów w Meksyku, które utknęły w martwym punkcie od końca zeszłego roku. Zamiast tego powtórzono uzgodnione już punkty: potrzebę przeprowadzenia wolnych wyborów i wznowienia negocjacji oraz złagodzenia sankcji wobec Wenezueli.

„To było oczywiście bardzo trudne, że w ciągu pięciu godzin można było rozwiązać coś tak złożonego jak kryzys wenezuelski” – powiedział Jimenez.

Żądania rządu Maduro

Światowy kryzys energetyczny spowodowany wojną na Ukrainie, masowy exodus ponad siedmiu milionów migrantów i uchodźców z Wenezueli oraz zwrot w kierunku lewicy politycznej w Ameryce Łacińskiej wywarły presję na społeczność międzynarodową, aby poparła rozmowy prowadzone w Meksyku od 2021.

Analitycy stwierdzili, że konferencja w stolicy Kolumbii, na którą nie zaproszono ani rządu Wenezueli, ani opozycji, pomogła wzmocnić to poparcie, ale pokazała również, że jakiekolwiek szybkie rozwiązanie kryzysu wenezuelskiego jest mało prawdopodobne.

„Nic z tego nie zostanie szybko rozwiązane” – powiedziała Ligia Bolivar, analityk z grupy praw człowieka AlertaVenezuela. „To proces”.

Podczas gdy obserwatorzy chwalili decyzję Stanów Zjednoczonych o wysłaniu delegacji wysokiego szczebla, a także nową rolę prezydenta Petro w promowaniu dialogu, reakcja Maduro na konferencję rozwiała wszelkie oczekiwania co do szybkiego powrotu do negocjacji.

W oświadczeniu wydanym we wtorek przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych Wenezueli rząd Maduro przedstawił warunki wznowienia rozmów, w tym uwolnienie wenezuelskiego dyplomaty Alexa Saaba, który przebywa w więzieniu w USA pod zarzutem prania brudnych pieniędzy, oraz stworzenie wielomiliardowego -dolarowego funduszu humanitarnego, co uzgodniono w ostatniej rundzie dyskusji politycznych.

Obie strony zgodziły się w listopadzie na odmrożenie 3 miliardów dolarów przechowywanych w zagranicznych bankach w celu utworzenia funduszu administrowanego przez ONZ, który zapewniłby pomoc humanitarną zubożałym Wenezuelczykom i naprawił rozpadającą się krajową sieć energetyczną.

Nadal nie jest jednak jasne, kiedy środki będą dostępne, a analitycy twierdzą, że odmrożenie aktywów może zająć trochę czasu.

Tymczasem w oświadczeniu ministerstwa spraw zagranicznych pominięto jakąkolwiek wzmiankę o zbliżających się wyborach, które zdaniem ekspertów wydają się wskazywać na niechęć rządu Maduro do negocjowania uczciwych warunków głosowania.

„Przestrzeń do negocjacji jest wciąż ograniczona” – powiedział Bolivar Al Jazeerze. „Oni [the government] prosić i prosić, ale nie przyjęli możliwości mówienia o ustępstwach”.

Rozbita opozycja

Luis Salamanca, profesor nauk politycznych na Centralnym Uniwersytecie Wenezueli w stolicy Caracas, przypisywał tę niechęć możliwości przegranej Maduro w przypadku uczciwych wyborów.

„Oni nie chcą negocjować, ponieważ nie chcą ryzykować odebrania im władzy” – powiedział Salamanca Al Jazeerze.

W 2018 roku Maduro wygrał prezydenturę po tym, jak zakazał udziału opozycji. Kiedy ustawodawca uznał wybory za nielegalne, Juan Guiado, wówczas wybitny prawodawca, ogłosił się tymczasowym prezydentem.

Społeczność międzynarodowa szeroko poparła Guiado, uznając lidera opozycji za prawowitą głowę państwa, zrywając stosunki z Maduro i wprowadzając nowe sankcje.

Ale gdy Maduro trzymał się władzy, opozycja podzieliła się. W grudniu opozycja głosowała za rozwiązaniem rządu tymczasowego kierowanego przez Guiado, ponieważ niektóre kraje regionu, takie jak Kolumbia i Peru, przywróciły stosunki dyplomatyczne z Maduro.

Na znak swojej malejącej władzy Guiado wjechał w poniedziałek do Kolumbii, aby zaprotestować przeciwko szczytowi w Bogocie i zniesieniu sankcji, ale szybko został odeskortowany przez kolumbijskich urzędników na lotnisko, gdzie opozycjonista wsiadł na pokład samolotu lecącego na Florydę.

Ta zmiana w międzynarodowym podejściu do Wenezueli dała Maduro drugi wiatr i przewagę podczas negocjacji w Meksyku, powiedział Ronal Rodriguez, badacz z Obserwatorium Wenezuelskiego Uniwersytetu Rosario w Bogocie.

„Maduro pokonał strategię„ maksymalnego nacisku ” prowadzoną przez Stany Zjednoczone i Kolumbię [under former right-wing President Ivan Duque]i Brazylii, i czuje, że ma sprzyjające warunki, które pomogą mu w negocjacjach” – powiedział Rodriguez Al Jazeera.

Akt protestu Guiado pokazał również istotne różnice zdań w opozycji.

Jedna strona uważała, że ​​rozmowy i zniesienie sankcji wobec Wenezueli tylko wzmocnią pozycję Maduro, druga, wspierana przez społeczność międzynarodową, uważała zniesienie sankcji – w zamian za uczciwe wybory – za element rozwiązania kryzysu politycznego.

’Okazja’

W międzyczasie, w obliczu trwającego rozłamu co do perspektywy powrotu do negocjacji, opozycja postanowiła zjednoczyć się w przygotowaniach do przyszłorocznych wyborów, planując prawybory w październiku, które wyłonią głównego pretendenta Maduro.

Niektórzy kandydaci, tacy jak Henrique Capriles i Guiado, zdecydowali się startować w prawyborach, mimo że zostali zdyskwalifikowani z udziału w wyborach. Gdyby zostali wybrani, Krajowa Rada Wyborcza uniemożliwiłaby im zarejestrowanie się jako kandydat na prezydenta.

Według Jimeneza z waszyngtońskiego biura ds. Ameryki Łacińskiej, postęp w wyborach prezydenckich bez prawowitego zwycięzcy prawyborów, a także szereg innych gwarancji, może jeszcze bardziej zdestabilizować kraj.

Negocjatorzy nie ustalili jeszcze dokładnych warunków równych szans, ale po obserwacji wyborów regionalnych w Wenezueli w 2021 r. Unia Europejska zaproponowała 23 reformy.

Zalecenia te (PDF), o których wspomniano na konferencji w Bogocie, obejmują większą niezależność sądu najwyższego Wenezueli i równowagę w relacjach z kampanii wyborczych w państwowych mediach.

„Jeśli wybory nie odbędą się z gwarancjami, które chcielibyśmy zobaczyć, możemy mówić o kolejnej sześcioletniej kadencji pogrążonej w głębokim konflikcie politycznym” – powiedział Jimenez. „Musimy walczyć, aby te wybory stały się szansą, a nie kontynuacją kryzysu”.