Gazoport w Świnoujściu kilka tygodni temu przyjął dwusetną w historii dostawę gazu, a 2022 rok zakończył wynikiem o 85 procent wyższym niż rok wcześniej przekraczającym 4 miliony ton przyjętego surowca. W 2021 roku było to 2,7 miliona ton.

I to wszystko jeszcze przed zakończeniem rozbudowy instalacji, która obejmuje drugie stanowisko do obsługi gazowców i trzeci – największy ze wszystkich – zbiornik.

Oddany do użytku w 2016 roku Terminal LNG im. Prezydenta Lecha Kaczyńskiego w Świnoujściu to najważniejsza strategiczna inwestycja energetyczna Polski w XXI wieku. Dodatkowego znaczenia nadał mu oczywiście wybuch wojny w Ukrainie i spowodowana tym rewolucja na rynku paliw.

Jak czytamy w raporcie „Rynek Polskiej Nafty i Gazu. Wyzwania dla sektora paliw oraz odnawialnych źródeł energii”, przygotowanym przez Instytut Nafty i Gazu – Państwowy Instytut Badawczy: ” Dzięki niemu Polska uzyskała dostęp do gazu z innych kierunków niż wschodni, a struktura dostaw stopniowo ulegała zmianie. Dziś obiekt imienia Prezydenta Lecha Kaczyńskiego stał się filarem bezpieczeństwa energetycznego naszego kraju. Gazoport pełni kluczową rolę w kwestii zapewnienia dostaw gazu ziemnego do Krajowego Systemu Przesyłowego.”

Pierwszy etap tej gigantycznej inwestycji kosztował ponad 3,6 mld zł, przy czym dofinansowanie z Funduszy Europejskich, m.in. z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Infrastruktura i Środowisko 2007-2014, wyniosło niemal 890 mln zł. Trwający właśnie drugi etap budowy to koszt prawie 2,3 mld zł, a unijne dofinansowanie z aktualnej edycji Programu (2014-2020) to 461 mln zł. W sumie daje to niemal 6 mld zł, z czego 1,35 mld pochodzi z dotacji UE.

Bezpieczeństwo Polski i nie tylko

Inwestycja jest ważna nie tylko dla bezpieczeństwa energetycznego Polski, ale też całej Unii Europejskiej. Zyskała status „Projektu o znaczeniu wspólnotowym” (PCI – Project of Common Interest). Właścicielem i operatorem terminalu jest spółka Gaz-System S.A.

Jak wynika z danych Eurostatu, największym konsumentem gazu w Europie są Niemcy, Włochy, Holandia, Słowacja i Francja. Przed wybuchem wojny w Ukrainie większość surowca importowano tam z Rosji, teraz kraje te szukają alternatyw. Najlepszym wyjściem okazuje się tutaj właśnie skroplony gaz, którego import do Europy wzrósł od lutego o niemal 60 procent. Wspomniane kraje, ale też Grecja, Irlandia czy właśnie Polska, inwestują w odpowiednią infrastrukturę. Jeśli wszystkie projekty zostaną zrealizowane, zdolności regazyfikacji w Europie wzrosnąć mają o 70 miliardów metrów sześciennych rocznie.

Dla porównania dodajmy, że w ubiegłym roku zapotrzebowanie Polski na gaz wyniosło około 21 miliardów metrów sześciennych. Obecna przepustowość terminala w Świnoujściu to ok 6 miliardów metrów sześciennych, a po całkowitym zakończeniu rozbudowy możliwości te wzrosną nawet do 8,3 miliarda metrów sześciennych. Krajowe wydobycie to ok 4 miliardy metrów sześciennych. Pozostałe zapotrzebowanie pokryte zostanie gazem pochodzącym z Morza Północnego poprzez oddany do użytku w ubiegłym roku gazociąg Baltic Pipe oraz interkonektory na granicy z Czechami, Słowacją, Niemcami oraz Litwą.

Z terminala wprost do odbiorców

Dzięki rozbudowie Terminala LNG możliwa staje się dalsza gazyfikacja kraju, a wciąż w Polsce do około 30 procent gmin to paliwo nie dociera. Powstała w Świnoujściu infrastruktura pozwoli na dostawy gazu cysternami do lokalnych stacji regazyfikacyjnych. Stamtąd, przez lokalne sieci gazowe, trafi on do odbiorców, którzy do tej pory korzystają najczęściej z węgla i prądu do ogrzewania oraz butli gazowych do gotowania. Jak szacuje PGNiG, dzięki budowie Terminala nawet 90 procent gospodarstw domowych i przedsiębiorstw znajdą się w „zasięgu” dostaw gazu.

Stanie się to możliwe dzięki budowie lokalnych sieci gazowych i stacji, w których gaz z cystern zmienia postać z płynnej na gazową. To pozwala na stosunkowo szybką budowę infrastrukury, nie wymagającej już podłączenia do „dużego” gazociągu, który musiałby przebiegać w pobliżu. To także sprawia, że można pogodzić potrzebę dostarczenia paliwa do każdego domu, z jednoczesnym brakiem konieczności budowania tych gazociągów, co jest zarówno kosztowne, jak i nieobojętne dla środowiska. Dość powiedzieć, że większość gmin bez dostępu do gazu mieści się w północno-wschodniej Polsce, tutaj na 100 km kwadratowych przypada niecałe 40 km sieci gazowej. Gdybyśmy chcieli podłączyć tam gaz w tradycyjnym modelu, z wykorzystaniem gazociągów, te musiałyby biec przez tereny chronione ze względu na wyjątkowe walory przyrodnicze.

A czy to się w ogóle opłaci? Tu wystarczy przytoczyć fakty – dzięki temu, że skroplony gaz ma 600 razy mniejszą objętość niż w postaci lotnej, jedna cysterna może go dostarczyć tyle, ile trzeba do ogrzania 200 mieszkań przez rok, albo domu jednorodzinnego przez 11 lat!

Nie tylko Gazoport

Realizacja budowy i rozbudowy Terminala w Świnoujściu byłaby znacznie trudniejsza bez wsparcia ze środków unijnych, a konkretnie – Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. To największy w historii polityki spójności Unii Europejskiej program inwestycji środków unijnych w krajach członkowskich. Jest realizowany z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Funduszu Spójności.

W Polsce instytucją, która odpowiada za wdrażanie działania 7.1 POiŚ na lata 2014-2020 – „Rozwój inteligentnych systemów magazynowania, przesyłu i dystrybucji energii” – jest Instytut Nafty i Gazu – Państwowy Instytut Badawczy. Jako instytucja wdrażająca INiG-PIB przyjmuje i rozpatruje wnioski o dofinansowanie weryfikuje realizację projektów i właściwe wykorzystanie przyznanego wsparcia, zapewnia informację i sprawozdawczość w ramach powierzonego działania.

W działaniach 7.1 (obecny POIiŚ) i 11.2 na dofinansowanie inwestycji z zakresu budowy i modernizacji infrastruktury przesyłowej i dystrybucyjnej gazu ziemnego oraz terminala LNG przeznaczono środki UE w łącznej kwocie ponad 3,5 miliarda złotych. Efektem tych działań – poza inwestycjami w Gazoport – jest budowa ponad tysiąca km gazociągów przesyłowych, 1 tłoczni gazu oraz 737 km gazociągów dystrybucyjnych.

Artykuł jest współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Funduszu Spójności w ramach Pomocy Technicznej Programu Infrastruktura i Środowisko 2014-2020