Przyznając nagrodę w październiku, Komitet Noblowski wyraźnie wezwał Białoruś do uwolnienia Bialackiego, który został aresztowany pod zarzutem przestępstw finansowych powszechnie uznawanych za motywowane politycznie. Jego dziesięcioletni wyrok był ostatnim przejawem pogardy dla Zachodu przez rząd autorytarnego przywódcy Aleksandra Łukaszenki, który Bialacki od dawna krytykował.

Bialacki i co najmniej dwóch innych działaczy Wiasny zostali skazani w piątek pod zarzutem przemytu gotówki do kraju w celu finansowania działalności opozycji. Wiceprezes Wiasny Valiantsin Stefanovich został skazany na dziewięć lat więzienia, a prawnik grupy Uładzimir Labkovich na siedem lat.

Podejrzenia co do planów Rosji wobec Białorusi po śmierci ministra

Sprawa była powszechnie postrzegana jako polityczna zemsta za wieloletnią opozycję wobec Łukaszenki, który wielokrotnie zarzucał swoim oponentom i organizacjom pozarządowym przyjmowanie wsparcia finansowego z Zachodu. Wszyscy trzej działacze na rzecz praw człowieka nie przyznali się w piątek do winy.

Bialacki trafił do więzienia po masowych protestach ulicznych w 2020 roku, które wybuchły po tym, jak Łukaszenka ogłosił zwycięstwo w wyborach prezydenckich w sierpniu 2020 roku, zdobywając 80 procent głosów, co było powszechnie wyśmiewane jako oszukańcze.

Od tego czasu Łukaszenka, który przez blisko trzy dekady żelazną ręką rządził byłym państwem sowieckim, rozpętał szokującą falę represji wobec protestujących. Ponad 35 000 zostało aresztowanych, a tysiące zostało pobitych przez policję. Grupy praw człowieka udokumentowały również przypadki tortur. Wielu opozycjonistów zostało uwięzionych lub zmuszonych do ucieczki i życia na wygnaniu.

Swietłana Tichanowska, liderka opozycji na uchodźstwie, która ogłosiła zwycięstwo w wyborach prezydenckich w 2020 r., nazwała wyrok na Bialackiego i jego kolegów „przerażającym”.

„Ales poświęcił swoje życie walce z tyranią. Jest prawdziwym bohaterem Białorusi i będzie czczony długo po zapomnieniu o dyktatorze” – napisała Tichanowska na Twitterze.

Ogłaszając Pokojową Nagrodę Komitet Noblowski napisał: „Aleś Bialacki był jednym z inicjatorów ruchu demokratycznego, który powstał na Białorusi w połowie lat 80. Poświęcił swoje życie promowaniu demokracji i pokojowego rozwoju w swojej ojczyźnie”.

Komitet zauważył, że Bialacki był wcześniej aresztowany i przetrzymywany w latach 2011-2014, aw momencie ogłoszenia nagrody przebywał w więzieniu. „Nadal jest przetrzymywany bez procesu” – napisał Komitet. „Pomimo ogromnych trudności osobistych pan Bialacki nie ustąpił ani na cal w swojej walce o prawa człowieka i demokrację na Białorusi”.

W dyktaturze Łukaszenki wrogowie są zawstydzeni, a Zachód unikany

W swoim przemówieniu wygłoszonym przez jego żonę, Natalię Pinczuk, Bialacki powiedział: „Tysiące ludzi przebywa obecnie za kratkami na Białorusi z powodów politycznych i wszyscy są moimi braćmi i siostrami. Nic nie powstrzyma ludzkiego pragnienia wolności. W mojej ojczyźnie cała Białoruś jest w więzieniu. W więzieniach siedzą dziennikarze, politolodzy, działacze związkowi, jest wśród nich wielu moich znajomych i przyjaciół”.

Dodał: „Sądy działają jak taśmociąg, skazani są transportowani do kolonii karnych, a ich miejsce zajmują nowe fale więźniów politycznych. Ta nagroda należy się wszystkim moim znajomym obrońcom praw człowieka, wszystkim działaczom obywatelskim, dziesiątkom tysięcy Białorusinów, którzy przeszli przez pobicia, tortury, aresztowania, więzienia. Ta nagroda należy się milionom obywateli Białorusi, którzy powstali i podjęli działania na ulicach iw internecie w obronie swoich praw obywatelskich. Pokazuje dramatyczną sytuację i walkę o prawa człowieka w kraju”.

W swoim ostatnim wystąpieniu przed sądem Bialacki oskarżył śledczych o wykonywanie poleceń i próbę zamknięcia działalności Wiasny. Zaapelował do władz o „zaprzestanie wojny domowej na Białorusi”.

Według Wiasny na Białorusi jest 1458 więźniów politycznych. Łukaszenka, bliski sojusznik Putina, został ukarany międzynarodowymi sankcjami za represje polityczne na Białorusi, a także za udział w rosyjskiej inwazji na Ukrainę, dla której Białoruś służyła jako baza wypadowa dla wojsk rosyjskich.