Podczas gdy administracja Bidena pochwaliła ubiegłoroczne kroki Erdogana w celu wynegocjowania porozumienia zezwalającego na dostawy ukraińskiego zboża z Morza Czarnego, pozostaje krytyczna wobec zakupu przez tureckiego przywódcę rosyjskiego systemu obrony przeciwrakietowej S-400 i wyraziła prywatną frustrację z powodu odmowy poparcia Finlandii i przystąpienie Szwecji do NATO w związku ze stanowiskiem tych krajów w sprawie Kurdów, których Ankara postrzega jako zagrożenie.

Impas w sprawie członkostwa krajów nordyckich w sojuszu podkreśla nie tylko złożoność stosunków amerykańsko-tureckich, ale także zdolność Turcji do utrzymania priorytetów NATO. Podczas gdy Węgry, podobnie jak Turcja, nie ratyfikowały jeszcze przystąpienia Finlandii i Szwecji, węgierscy urzędnicy zapowiedzieli, że zrobią ten krok, gdy ich parlament zbierze się ponownie w lutym.

Decyzja o ubieganiu się o członkostwo w sojuszu po dziesięcioleciach na marginesie NATO wymagała od Szwedów i Finów ogromnej zmiany, podkreślając głębokie zaniepokojenie Europejczyków inwazją prezydenta Rosji Władimira Putina na sąsiednią Ukrainę.

Zaawansowane siły zbrojne tych krajów wzmocniłyby zdolności NATO, jednocześnie dodając setki mil do wspólnej granicy z Rosją – potencjalne obciążenie dla Stanów Zjednoczonych, które zostałyby wezwane do pomocy nowym członkom w przypadku rosyjskiej inwazji. Urzędnicy amerykańscy z satysfakcją odnotowali zdecydowany sprzeciw Putina wobec rozszerzenia NATO – bezpośredni skutek jego inwazji na Ukrainę.

Przedstawiciele NATO mieli nadzieję na sfinalizowanie rozszerzenia kilka miesięcy temu. Skandynawscy urzędnicy podjęli kilka kroków, aby rozwiać obawy Turcji, ale Erdogan nie ustąpił.

Oczekuje się, że niektórzy amerykańscy prawodawcy będą wymagać, aby Turcja zobowiązała się do ratyfikacji przystąpienia Finlandii i Szwecji do NATO jako warunku przyspieszenia sprzedaży F-16, powiedzieli doradcy Kongresu. Wiadomość o planowanej sprzedaży podał wcześniej Wall Street Journal.

Senator Robert Menendez (DN.J.), który przewodniczy Senackiej Komisji Spraw Zagranicznych, powiedział w piątek, że sprzeciwi się sprzedaży, jeśli Erdogan nie podejmie kilku kroków, które popiera.

„Prezydent Erdogan nadal podważa prawo międzynarodowe, lekceważy prawa człowieka i normy demokratyczne oraz angażuje się w niepokojące i destabilizujące zachowanie w Turcji i wobec sąsiednich sojuszników z NATO” – powiedział w oświadczeniu. „Dopóki Erdogan nie zaprzestanie gróźb, nie poprawi sytuacji w zakresie praw człowieka w kraju – w tym poprzez uwolnienie dziennikarzy i opozycji politycznej – i nie zacznie zachowywać się jak powinien zaufany sojusznik, nie zatwierdzę tej sprzedaży”.

Turcja po raz pierwszy złożyła wniosek o 40 nowych F-16 i 80 zestawów modernizacyjnych do istniejących samolotów bojowych w 2021 r., po wycofaniu jej z amerykańskiego programu F-35. Stany Zjednoczone zablokowały Turcji dostęp do jej najbardziej wyrafinowanych samolotów stealth po tym, jak Ankara zakupiła zaawansowaną rosyjską obronę powietrzną, co naraziło ją na sankcje USA.

Ale sprzedaż może zyskać na geopolitycznym krajobrazie ukształtowanym przez wojnę na Ukrainie. Od lutowej inwazji Putina Erdogan utrzymuje dialog zarówno z rosyjskim przywódcą, jak i prezydentem Ukrainy Wołodymyrem Zełenskim.

Oddzielna sprzedaż F-35 Atenom mogłaby złagodzić obawy greckich przywódców i ich zwolenników w Kongresie, biorąc pod uwagę długotrwałe napięcie między Grecją a Turcją, które kłóciły się między innymi o wyspę Cypr. Szczegóły sprzedaży zostały już przekazane odpowiednim komisjom Kongresu do nieformalnego przeglądu, powiedzieli doradcy.

Urzędnik Departamentu Stanu odmówił komentarza, mówiąc, że nie będzie omawiał proponowanych umów ani transferów, dopóki nie zostaną one formalnie zgłoszone Kongresowi. Ten urzędnik, podobnie jak inni, przemawiał pod warunkiem zachowania anonimowości, aby omówić potencjalną sprzedaż sprzętu wojskowego.

Władza wykonawcza USA zazwyczaj przekazuje takie informacje Kongresowi do nieformalnego przeglądu przed oficjalnym powiadomieniem ustawodawców o umowie, dając im możliwość zadawania pytań i zgłaszania sprzeciwu. Po formalnym powiadomieniu Kongres ma 30 dni na głosowanie nad wspólną rezolucją dezaprobującą. Jak dotąd żadna sprzedaż nie została zablokowana przez taką uchwałę.

Zeszłego lata zarówno Departament Obrony, jak i prezydent Biden powiedzieli, że sprzedaż F-16 Turcji leży w interesie narodowym USA i mają ich poparcie. Warunki dołączone do sprzedaży przez Kongres zostały usunięte z ustawy o zezwoleniach na obronę narodową z 2023 r. w zeszłym miesiącu w zamian za zapis mówiący, że żaden członek NATO nie powinien przeprowadzać „nieautoryzowanych lotów terytorialnych” nad przestrzenią powietrzną innego członka.

Administracja Bidena, chcąc zilustrować swoją współpracę z Kongresem, wydaje się mało prawdopodobna, by uciec się do niezwykłego środka, jaki administracja Trumpa zastosowała w 2019 r., aby obejść legislacyjny sprzeciw wobec sprzedaży broni krajom Zatoki Perskiej. W tym czasie Trump powołał się na swoje nadzwyczajne uprawnienia, aby ominąć Kongres i sfinalizować 22 transakcje zbrojeniowe, o które zabiegała Arabia Saudyjska, Zjednoczone Emiraty Arabskie i inne kraje, pomimo sprzeciwu ustawodawców.