Testy genetyczne zostały okrzyknięte jako pomocne w doprowadzeniu do spersonalizowanego leczenia depresji. Teoretycznie ludzie mogą być genetycznie przystosowani do niektórych określonych leków i mniej przystosowani do innych. Możemy teraz kierować wyborem leków przeciwdepresyjnych na podstawie badań genetycznych. Ale czy to prowadzi do lepszych wyników?

Nie według nowego badania w Sieć JAMA otwarta. Naukowcy sprawdzili, czy wybór leku przeciwdepresyjnego na podstawie testów genetycznych był lepszy niż wybór leku przeciwdepresyjnego przy normalnej ocenie klinicznej. Odkryli, że testy genetyczne nie wpłynęły na skuteczność leków przeciwdepresyjnych: 24% uczestników „odpowiedziało” na leczenie, a wskaźniki odpowiedzi były podobne, niezależnie od tego, czy otrzymali testy, czy nie.

„Nie zaobserwowano znaczącej różnicy w redukcji objawów depresyjnych” – piszą naukowcy.

Ten niski wskaźnik odpowiedzi jest szczególnie uderzający, biorąc pod uwagę, że ostatnie badania wykazały znacznie wyższą odpowiedź na placebo. Na przykład przegląd Cochrane wykazał 42% wskaźnik odpowiedzi na leczenie lekiem placebo, nawet w przypadku ciężkiej depresji, a badanie wlewu ketaminy wykazało 57,9% wskaźnik odpowiedzi na aktywne placebo.

Badaniami kierowali Cornelis F. Vos i Sophie E. ter Hark z Centrum Medycznego Uniwersytetu Radboud w Nijmegen w Holandii. Badanie obejmowało 56 pacjentów losowo przydzielonych do grupy otrzymującej lek przeciwdepresyjny wybrany na podstawie testów genetycznych oraz 55 pacjentów, którzy otrzymali leczenie w zwykły sposób (wybór leku przeciwdepresyjnego na podstawie oceny klinicznej). Wszyscy pacjenci otrzymywali trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne.

W grupie testów genetycznych naukowcy ocenili pacjentów CYP2D6 I CYP2C19 genotypów i na podstawie tych wyników ustalili początkową dawkę leków przeciwdepresyjnych.

Według naukowców głównym rezultatem było to, czy testy genetyczne pomogły lekom osiągnąć „terapeutyczne stężenia w osoczu”. Okazało się, że około 80% z obu grup osiągnęło ten poziom. Jednak ci, którzy otrzymywali lek na podstawie testów genetycznych, szybciej osiągali terapeutyczne stężenie w osoczu: średnio po 17 dniach, a nie po 22 dniach.

Inne wyniki oceniane przez naukowców to zmiany w objawach depresyjnych i działania niepożądane. Naukowcy odkryli, że testy genetyczne nie zwiększają prawdopodobieństwa działania leków, przy czym obie grupy doświadczają niskiego wskaźnika odpowiedzi. Podobnie, naukowcy nie stwierdzili średniej różnicy w skutkach ubocznych.

Sugerują jednak, że ich badanie potwierdza pogląd, że testy genetyczne mogą pomóc zmniejszyć szkodliwe skutki uboczne leków nadgodziny.

W ciągu pierwszych czterech tygodni stosowania leków przeciwdepresyjnych ci, którzy mieli leki przeciwdepresyjne wybrane za pomocą testów genetycznych bardziej surowe działania niepożądane leków. Jednak w tygodniach od 5 do 7 osoby, które przeszły testy genetyczne, miały mniej poważne skutki uboczne. W związku z tym naukowcy doszli do wniosku, że wybór leku na podstawie testów genetycznych może skrócić czas, w którym ludzie doświadczają szkodliwych skutków ubocznych (lub zmniejszyć ich nasilenie w czasie). Ponieważ jednak badanie zakończyło się po siedmiu tygodniach, nie możemy stwierdzić, czy ten wzorzec jest prawdziwy przez więcej niż te trzy ostatnie tygodnie.

Podsumowując, badanie wykazało, że spersonalizowane leczenie oparte na testach genetycznych nie prowadziło średnio do większej poprawy objawów depresyjnych lub mniej szkodliwych skutków, ale istniał potencjalny sygnał do zmniejszenia nasilenia działań niepożądanych w miarę upływu czasu. Ponadto liczba osób reagujących na leki przeciwdepresyjne była znacznie niższa niż można by się spodziewać, nawet gdyby badani otrzymali placebo.

Jaki wniosek powinniśmy z tego wyciągnąć? Naukowcy piszą, że ich badanie zakończyło się sukcesem:

„Te odkrycia wskazują, że farmakogenetyczne dawkowanie trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych może być bezpiecznie stosowane i przyczynia się do spersonalizowanego leczenia przeciwdepresyjnego”.

****

Vos, CF, ter Hark, SE, Schellekens, AFA, Spijker, J., van der Meij, A., Grotenhuis, AJ, . . . & Janzing, JGE (2023). Skuteczność dawkowania tricyklicznych leków przeciwdepresyjnych specyficznych dla genotypu u pacjentów z dużym zaburzeniem depresyjnym: randomizowane badanie kliniczne. Otwarta sieć JAMA, 6(5), e2312443. doi:10.1001/jamanetworkopen.2023.12443 (Link)