„Broń energetyczna Putina z pewnością zawiodła”. Rosja traci wpływy
Zaledwie sześć miesięcy temu rosyjskie media opublikowały film propagandowy pokazujący zmarzniętych Europejczyków tulących się do siebie w poszukiwaniu ciepła i gotujących swoje zwierzęta domowe. Ta dystopijna wizja ta miała przedstawiać przyszłość kontynentu bez dostępu do paliw kopalnych dostarczanych przez Rosję.
Po ponad roku od rozpoczęcia inwazji na Ukrainę Europa w mniejszym lub większym stopniu pozbyła się uzależnienia od moskiewskiego gazu — i nikt nie musiał zjadać swoich chomików.
Ceny wracają do normy
Według firmy analitycznej ICIS europejskie hurtowe ceny gazu ziemnego osiągnęły najniższy poziom od dwóch lat. W zeszłym tygodniu ustabilizowały się na poziomie 24,84 euro (107,4 zł) za megawatogodzinę.
To blisko średniej z 2010 r. wynoszącej 20,11 euro — i znaczny spadek w porównaniu z kwietniem 2022 r., kiedy to ceny gazu osiągnęły kolosalny poziom 200 euro. Sytuacja ta była konsekwencją ograniczenia, a następnie zablokowania przez Rosję sprzedaży gazu do Europy. Posunięcie to było odwetem za sankcje gospodarcze nałożone przez Zachód.
Dalsza część tekstu znajduje się pod materiałem wideo.
— Poziom zapełnienia naszych magazynów jest bardzo wysoki, popyt znacznie spadł, a w celu wsparcia działań na rzecz dywersyfikacji opracowana została nowa infrastruktura — powiedziała w rozmowie z POLITICO Kadri Simson, komisarz UE do spraw energii. — Udało nam się pozbyć naszej zależności od rosyjskich paliw kopalnych, głównie poprzez dywersyfikację przy współpracy z wiarygodnymi partnerami.
Europa wychodzi z kryzysu
Kraje bogate w gaz, takie jak Norwegia i Azerbejdżan, zwiększyły eksport do Europy, a Komisja Europejska podpisała protokoły ustaleń z Egiptem i Izraelem w celu dywersyfikacji źródeł energii. Pomógł również wzrost produkcji z odnawialnych źródeł energii, zmniejszenie popytu i zwiększony import z USA.
Nic z tego nie było z góry dane. Na początku wielu obawiało się, że nieporozumienia między 27 krajami wspólnoty — z których niektóre chciały nadal importować rosyjski gaz — mogą zniweczyć wysiłki Brukseli.
— Ja i moi koledzy przeprowadziliśmy szeroko zakrojone konsultacje z państwami członkowskimi i przedstawicielami interesariuszy, wyjaśniając, co zamierzamy zrobić — powiedziała Simson, opisując, w jaki sposób osiągnięto konsensus.
Unijna komisarz do spraw energii Kadri Simson
Nie obyło się również bez kompromisów i skutków ubocznych. Choć Unia idzie ku dywersyfikacji dostaw surowców energetycznych, unijny rynek pozostaje podatny na wstrząsy i skoki cen.
W środę norweski państwowy gigant energetyczny Equinor ogłosił, że wyciek gazu zatrzymał produkcję w jedynej dużej przetwórni LNG w Europie, która produkuje do 18,4 mln metrów sześciennych skroplonego gazu dziennie. Kontrakty terminowe na gaz wzrosły o około 15 proc., zanim Equinor potwierdził, że zatrzymał wyciek i pracuje nad wznowieniem produkcji.
— Zastąpienie dużej części rosyjskich dostaw rurociągowych do Europy transportami skroplonego gazu LNG drogą morską przyniosło pewien ulgę w zakresie bezpieczeństwa energetycznego, lecz także znaczną zmienność cen, ponieważ jest to globalnie konkurencyjny rynek energii — powiedział Tom Haddon, analityk do spraw energii w firmie doradczej Arcadis.
Putin stracił „broń energetyczną”
Mimo że kontynent wkracza w kolejną zimę bez ogromnych niedoborów i z rezerwami surowca, przedłużające się mrozy — a także zapotrzebowanie na klimatyzację w okresie letnim — mogą spowodować ponowny wzrost cen gazu.
Eksperci twierdzą jednak, że odejście od rosyjskich paliw oznacza, że Putin stracił swój najlepszy środek wpływu na Europę.
— Nie będzie politycznej zgody na kupowanie ogromnych ilości rosyjskiego gazu, nawet jeśli sytuacja polityczna się zmieni. Nikt nie podpisze nowego kontraktu z Gazpromem na znaczącą ilość — powiedział Tom Marzec-Manser, szef działu analizującego globalny rynek gazu w firmie analitycznej ICIS.
Według Andrasa Toth-Czifry, pracownika Instytutu Badań nad Polityką Zagraniczną, amerykańskiego think tanku z siedzibą w Filadelfii, oczekiwania Moskwy, że kryzys energetyczny w Europie zmniejszy wsparcie dla Ukrainy, również się nie spełniły. Analityk powiedział:
Teraz Moskwa utknęła z nadmiarem gazu ziemnego i ma trudności z wprowadzeniem go na rynek. Sankcje dławią rosyjską gospodarkę, a Kreml szuka gotówki, aby nadal finansować swoją wojnę.
— Pomimo głośnego porozumienia o sprzedaży większej ilości gazu do Chin za pośrednictwem nowego rurociągu „Siła Syberii”, jest bardzo mało prawdopodobne, aby Rosja była w stanie zbudować infrastrukturę w ciągu kilku miesięcy lub lat, jeśli nie była w stanie zbudować jej przed 2022 r. — powiedział Toth-Czifra.
„Utrata rynku jest dla Rosji problemem”
Jurij Szafranik, były minister energetyki Rosji za czasów prezydenta Borysa Jelcyna, który obecnie pełni funkcję przewodniczącego rosyjskiego Związku Producentów Ropy i Gazu, przyznał, że „utrata europejskiego rynku gazu dla Rosji jest poważnym problemem”.
Dodał jednak, że porzucenie Rosji przez Europę nie było też bezbolesne dla Unii — niektóre z najbardziej energochłonnych gałęzi przemysłu w Unii Europejskiej odnotowały bowiem spadek wydajności wskutek niestabilnych cen gazu.
Zużycie gazu w Europie jest o około 18 proc. niższe niż przed wojną i istnieją obawy, że przynajmniej częściowo sytuacja ta wynika ze zmniejszonej aktywności gospodarczej.
Kadri Simson podkreśliła, że nie ma możliwości, by Europa przywróciła więzi energetyczne z Rosją na poziomie sprzed wojny.
— Jasne jest, że nie wrócimy do status quo z Rosją jako naszym głównym dostawcą gazu. Musimy chronić nasze bezpieczeństwo dostaw — powiedziała.
