Trwająca od blisko dwóch lat wojna w Ukrainie oraz kryzys energetyczny wywołany m.in. wysokimi cenami gazu i spadkiem produkcji energii ze źródeł odnawialnych, w tym energetyki jądrowej i wodnej, wywindował ceny energii w całej Europie. Ich rekordowe poziomy zmusiły władze państw do wprowadzenia działań osłonowych, a także zmiany sposobu myślenia o transformacji energetycznej.

Modernizacja – także polskiej energetyki – wymaga dziś przyspieszenia. Koszty importu paliw kopalnych – wydobycie węgla cały czas spada – przy rosnących cenach surowców i zapotrzebowaniu na energię elektryczną są ogromne. Naturalną alternatywą dla węgla jest gaz. Co więcej, zapotrzebowanie na ten rodzaj paliwa cały czas rośnie, także w sektorze elektroenergetyki. Myśląc więc o zwiększeniu bezpieczeństwa energetycznego kraju, musimy zadbać o bezpieczeństwo gazowe, a więc dywersyfikację dostaw oraz efektywność infrastruktury przesyłowej i dystrybucyjnej. Mówiąc wprost, potrzebujemy nowoczesnych gazociągów i nowych kierunków przesyłu tego paliwa.

Połączenie systemów przesyłowych Polski, Słowacji, Czech i Węgier, a więc budowę korytarza gazowego Północ-Południe, a także rozwój inteligentnej (smart grid) infrastruktury przesyłu, dystrybucji i magazynowania energii wspiera Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko na lata 2014-2020. Inwestycje realizowane są ze wsparciem Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) przy współpracy z Instytutem Nafty i Gazu – Polskim Instytutem Badawczym.

Cel? Rozbudowa krajowego systemu przesyłowego, a co za tym idzie zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego kraju, w tym zabezpieczenie dostaw gazu ziemnego, zwłaszcza dla odbiorców z sektora przemysłu, oraz rozwój rynku gazu w Polsce i regionie Europy Środkowej i Wschodniej.

Realizacja inwestycji przy wsparciu z POIiŚ 2014-2020 umożliwia przede wszystkim dostawy do różnych części kraju, a także za granicę gazu z rozbudowanego terminala LNG w Świnoujściu oraz gazociągu bałtyckiego Baltic Pipe (podmorska nitka łącząca Danię z Polską). Co to oznacza w praktyce? Projekty te nie tylko pozwalają uruchomić nowe połączenia międzysystemowe z Czechami, Słowacją i Ukrainą, ale też sprawiają, że system przesyłowy jest przygotowany do dostarczania paliwa z kierunku zachodniego i północno-zachodniego do odbiorców z najdalszych zakątków południowo-wschodniej i wschodniej części kraju, gdzie zapotrzebowanie na gaz jest dużo wyższe.

Przykłady? Inwestycjami kluczowymi z punktu widzenia terminala LNG i Baltic Pipe są gazociągi przesyłowe na odcinkach: Lwówek – Odolanów, Czeszów – Wierzchowice i Czeszów – Kiełczów, które pozwalają na przesłanie gazu w głąb kraju. Natomiast na południu do granicy wschodniej transport gazu oraz wszystkie kierunki międzysystemowe mają obsługiwać gazociągi przesyłowe na odcinkach Hermanowice – Strachocina, Strachocina – Pogórska Wola, Pogórska Wola – Tworzeń, Tworóg – Tworzeń oraz Tworóg – Kędzierzyn.

Gazociągi te zwiększają przepustowość systemu przesyłowego, umożliwiając transport większych ilości paliwa z terminala LNG i gazociągu Baltic Pipe, rozdzielają strumień gazu w środkowej części kraju, skracają drogę transportu paliwa, a także wzmacniają bezpieczeństwo transportu gazu w regionie poprzez stworzenie możliwości dalszego rozwoju połączeń międzysystemowych na południu kraju.

W Strachocinie zlokalizowany jest magazyn gazu, zapewniający bezpieczeństwo dostaw na południu Polski. Rozbudowa systemu przesyłowego we wszystkich kierunkach z jednej strony pozwoli na większą elastyczność pracy magazynu, z drugiej zaś lepsze zaopatrzenie nie tylko regionów Polski ale także – w razie konieczności – Słowacji , czy Ukrainy. Gazociąg Hermanowice – Strachocina – o długości 72 km położony jest w województwie podkarpackim i łączy się właśnie z systemem ukraińskim. Wartość projektu to 214,03 mln zł a dofinansowanie wyniosło 88,32 mln zł. Inwestycje oddano do użytku w 2020 roku.

Z kolei gazociąg przesyłowy na odcinku Strachocina – Pogórska Wola ma długość 97,4 km (biegnie w kierunku zachodnim przez 13 gmin: 12 podkarpackich i 1 małopolską) oraz łączy dwa węzły: w Strachocinie (gmina Sanok) oraz rozbudowany węzeł i tłocznię gazu w Pogórskiej Woli (gmina Skrzyszów). Unijne dofinansowanie tej inwestycji o wartości ponad 647,85 mln zł wyniosło 150,87 mln zł.

Odcinek Pogórska Wola – Tworzeń ma długość ok. 168 km. Jego trasa przebiega przez województwo małopolskie, świętokrzyskie i śląskie. Wartość inwestycji to ponad 1,2 mld zł, z czego unijne dofinansowanie (EFRR) to 617 mln zł.

Gazociąg Tworóg – Tworzeń – kolejny fragment strategicznej magistrali gazowej – ma długość 55,2 km i w znacznej części przebiega wzdłuż istniejącego gazociągu w województwie śląskim, a konkretnie w gminach: Tworóg, Tarnowskie Góry, Miasteczko Śląskie, Ożarowice, Mierzęcice, Siewierz i Dąbrowa Górnicza. Gazociąg stanowi wschodnią nitkę korytarza gazowego Północ-Południe. Wartość prac to przeszło 440 mln zł. Inwestycja uzyskała wsparcie z POIiŚ w wysokości ponad 218 mln zł.

Ostatni z wymienionych gazociągów odcinek Tworóg – Kędzierzyn (modernizujący i rozbudowujący system przesyłowy w południowo-zachodniej Polsce) o długości 43,4 km przebiega przez dwa województwa: śląskie (gminy: Tworóg, Wielowieś, Toszek i Rudziniec) oraz opolskie (gmina miejska Kędzierzyn-Koźle). Koszt budowy tej nowoczesnej sieci przesyłowej gazu ziemnego to ponad 254 mln zł, przy czym dofinansowanie z POIiŚ wyniosło ponad 140 mln zł.

Dodatkowo dla połączenia z Czechami – odcinek Zdziewszowice-Wrocław i Tworóg – Kędzierzyn, ze Słowacją i Ukrainą – Strachocina – Pogórska Wola, a z samą Ukrainą – Hermanowice Strachocina.

Wspomniane wyżej inwestycje to ważny element korytarza gazowego Północ-Południe, łączącego terminal LNG w Świnoujściu z planowanym terminalem LNG w Chorwacji.

Ważna dla całego systemu jest również budowa i przebudowa gazociągów dystrybucyjnych, a więc stworzenie warunków do bezpiecznego, niezawodnego i sprawnego dostarczania tego paliwa, także do miejsc strategicznych i gmin, które dotychczas stanowiły białe plamy na gazowej mapie Polski.

Jednym z przykładów takiego działania jest m.in. modernizacja gazociągu na odcinku Dąbrowa Górnicza – Szopienice. Inwestycja zwiększa bezpieczeństwo dostaw gazu dla odbiorców miast należących do aglomeracji śląskiej. Co ważne, gazociąg zasila wiele zakładów produkcyjnych, a przerwy w dostawach mogą prowadzić do trudnych do oszacowania strat. Inwestycja nie tylko pozwala zwiększyć strumień przesyłanego gazu, ale też umożliwia przyłączenie do sieci kolejnych odbiorców. Wartość inwestycji to blisko 70 mln zł, a wsparcia z EFRR – 6,97 mln zł.

Dobrym przykładem projektu o znaczeniu ponadregionalnym jest z kolei budowa gazociągu relacji Lubienia – Masłów oraz Mójcza – Kielce. Inwestycja nie tylko wpływa na poprawę eksploatacji sieci gazowej i bezpieczeństwo dostaw gazu na obszarze o dużym zapotrzebowaniu na to paliwo (ponad 286 tys. osób i 35 tys. firm), ale też znacznie ułatwia jego dystrybucję w kierunku Radomia, także na tereny do tej pory niezgazyfikowane. Wartość inwestycji to 225 mln zł, a dofinansowanie z EFRR – 48,5 mln zł.

Choć to oczywiste, to nie można mówić o bezpieczeństwie energetycznym kraju bez dywersyfikacji dostaw oraz inwestycji w budowę nowych i modernizację istniejących gazociągów. To dlatego projekty z zakresu przesyłu i dystrybucji gazu ziemnego będą kontynuowane w kolejnej perspektywie finansowej na lata 2021-2027.

Płatna współpraca: Instytut Nafty i Gazu – Państwowy Instytut Badawczy