Jadąc do Chin, komisarz ds. handlu UE Valdis Dombrovskis obiecał być asertywnym w swoich apelach do Pekinu o zapewnienie europejskim firmom uczciwej szansy na prowadzenie działalności gospodarczej w tym kraju i ożywienie relacji handlowych.
— Chiny mają nadzieję, że UE zachowa powściągliwość w stosowaniu środków zaradczych w handlu i utrzyma oczekiwania dotyczące rozwoju handlu UE-Chiny na stabilnym poziomie — powiedział na wspólnej konferencji prasowej po rundzie rozmów wysokiego szczebla na temat handlu i gospodarki w Pekinie.
Niepokojąca nierównowaga
Komentarze He, który jest powszechnie uważany za jednego z najbliższych powierników chińskiego przywódcy Xi Jinpinga, nie wróżą dobrze nadziejom Europy na przywrócenie równowagi w stosunkach handlowych w czasach pogłębiających się napięć geopolitycznych.
PEDRO PARDO / AFP / AFP
Komisarz UE ds. handlu Valdis Dombrovskis i wicepremier Chin He Lifeng zmierzający na konferencję prasową w Pekinie, 25 września 2023 r.
— Jesteśmy zaniepokojeni brakiem równowagi w naszych stosunkach. UE ma deficyt handlowy z Chinami w wysokości prawie 400 mld euro (ok. 1,8 mld zł) — powiedział Dombrovskis. — Rozwiązanie tych problemów pomoże Chinom zachować zdolność do przyciągania i zatrzymywania inwestycji zagranicznych.
Surowy nastrój w poniedziałek — trzeciego dnia wizyty Dombrovskisa w Chinach — pokazał, jak trudno będzie Europie „zaryzykować” pogorszeniem jej stosunków z Pekinem. Te — nieustannie testowane przez Xi Jinpinga wymachiwaniem szabelką na Tajwanie i pobłażliwością wobec wojny Rosji w Ukrainie — mogą jeszcze bardziej ulec pogorszeniu.
Ostre stanowisko Brukseli
Niemniej Komisja wydaje się coraz bardziej skłonna do użycia narzędzi, którymi dysponuje, przeciwko nieuczciwym praktykom handlowym Chin — jak sama je określa.
Podczas gdy organ wykonawczy UE do tej pory nie wahał się nałożyć ceł na chińską stal lub aluminium, teraz przygląda się równie wrażliwemu sektorowi technologii medycznych. Bruksela twierdzi, że otworzyła w nim swoje rynki bardziej niż Chiny.
Według trzech osób zaznajomionych ze sprawą Komisja Europejska rozważa wszczęcie dochodzenia w ramach nowego międzynarodowego instrumentu zamówień publicznych, który upoważnia ją do wykluczenia z zamówień publicznych firm z krajów, które dyskryminują blok. Bruksela zobowiązała się do wykorzystania tego narzędzia po raz pierwszy w 2023 r.
— Konieczne będą dalsze prace w celu poprawy dostępu do zamówień publicznych dla europejskich wyrobów medycznych — powiedział dziennikarzom Dombrovskis, dając wyraźną sugestię o możliwości przeprowadzenia dochodzenia.
Innym potencjalnym celem badania jest rynek kolejowy. Chiny, przez które przebiega 42 tys. km szybkich kolei i niezliczone systemy metra, są zamknięte dla europejskich producentów pociągów i dostawców technologii.
Po zakończeniu przez Dombrovskisa ostatniego z trzech dialogów wysokiego szczebla (również w sprawie klimatu i cyfryzacji) między UE a Chinami, przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen i Charles Michel — jej odpowiednik w Radzie Europejskiej — mają spotkać się z Xi Jinpingiem i premierem Li Qiangiem. Ma się to odbyć w Chinach, na szczycie, który planowany jest jeszcze na ten rok.
Czas narzędzi
Oprócz zmiany tonu Bruksela chce pokazać krajom członkowskim UE i przemysłowi, że nie rzuca pustych gróźb.
Po dochodzeniu w sprawie chińskich pojazdów elektrycznych Bruksela musi „pracować nad całym łańcuchem wartości i przyjąć bardziej systemowe podejście” — stwierdziła Marie-Pierre Vedrenne, francuska eurodeputowana z liberalnej partii Renaissance prezydenta Emmanuela Macrona. — Jeśli nie podejmiemy działań, będziemy zależni od całego łańcucha wartości. Będziemy mieli związane ręce i nogi — powiedziała.
Również w sektorze medycznym UE chce walczyć z nieuczciwymi praktykami handlowymi Pekinu. — Chińska scentralizowana dyrektywa w sprawie zamówień publicznych oparta na wolumenach doprowadziła do bardziej nieprzejrzystych procesów i mniejszego dostępu do rynku dla europejskich firm — powiedziała Luisa Santos z organizacji lobbingowej BusinessEurope.
Nowy instrument zamówień publicznych byłby idealnym narzędziem, ponieważ „pozwala UE rozpocząć dialog na temat tego, jak wyeliminować zakłócenia z krajami trzecimi, zapewniając jej jednocześnie możliwość proporcjonalnego odwetu, jeśli nie dojdzie do porozumienia” — powiedział Oscar Guinea, starszy ekonomista z think tanku ECIPE.
„Poważne zagrożenie dla zagranicznych przedsiębiorstw”
W niedawnym raporcie Europejska Izba Handlowa w Chinach podniosła alarm w sprawie ograniczania przez Pekin dostępu do rynku i barier regulacyjnych w chińskim sektorze kolejowym, nazywając je „poważnym problemem dla zagranicznych przedsiębiorstw chcących inwestować w chiński przemysł kolejowy”.
Słaby dostęp do chińskiego rynku kolejowego był od dawna przedmiotem skarg ze strony części europejskiego przemysłu kolejowego. Nie było jednak jeszcze ostatecznego nacisku ze strony sektora, aby zmusić Komisję do podjęcia działań w tej sprawie.
W raporcie opublikowanym na początku tego roku OECD stwierdziła, że chińska spółka CRRC jest odbiorcą większości dotacji, ulg podatkowych i tanich pożyczek udzielanych producentom taboru kolejowego na całym świecie. Jej wzrost jako chińskiego potentata kolejowego został wymieniony jako jeden z kluczowych punktów przemawiających ostatecznie za skazaną na niepowodzenie fuzją Alstom i Siemens w 2019 r.
— Istnieje wiele faktycznych barier w przetargach, ale niekoniecznie w prawie — powiedziała jedna z osób zaznajomionych z chińskim rynkiem kolejowym. — Dla chińskiego rynku tabor kolejowy stanowi dużą trudność, a systemy metra są niezwykle skomplikowane — dodała.
