Po pożyczeniu 1,3 biliona dolarów krajom rozwijającym się, głównie na duże projekty infrastrukturalne, Chiny skupiły się na ratowaniu wielu z tych samych krajów ze stosów długów.

Początkowe pożyczki stanowiły głównie część inicjatywy Pasa i Szlaku, którą Xi Jinping, najwyższy przywódca Chin, rozpoczął w 2013 r. w celu budowy silniejszych powiązań transportowych, komunikacyjnych i politycznych w ponad 150 krajach.

Jednak teraz dwa główne chińskie banki państwowe, które udzieliły większości kredytów infrastrukturalnych, ograniczyły liczbę nowych kredytów. Jak wynika z nowego raportu AidData, instytutu badawczego na uniwersytecie William and Mary w Williamsburgu w stanie Wirginia, pożyczki ratunkowe wzrosły w 2021 r. do 58 procent chińskich kredytów dla krajów o niskich i średnich dochodach z 5 procent w 2013 roku. gromadzi kompleksowe informacje na temat chińskiego finansowania rozwoju.

„Pekin pełni nieznaną i niewygodną rolę największego na świecie oficjalnego windykatora” – napisał instytut.

Chociaż Inicjatywa Pasa i Szlaku zapewniła Pekinowi siłę geopolityczną i pomogła w finansowaniu użytecznych gospodarczo projektów, chińskie pożyczki wykorzystano także do budowy kosztownych projektów, które nie pobudziły wzrostu gospodarczego i obciążyły kraje długiem, którego obecnie nie są w stanie spłacić.

Duża część niedawnych pożyczek udzielonych przez Pekin składa się z pożyczek udzielonych przez chiński bank centralny bankom centralnym krajów, które zaciągnęły pożyczki w ramach Inicjatywy Pasa i Szlaku. Kolejna duża i rosnąca część pochodzi z kontrolowanych przez państwo chińskich banków komercyjnych, współpracujących z grupami zachodnich banków.

Niespłacone długi wobec Chin stanowią część miliardów, które kraje rozwijające się są winne innym krajom, Międzynarodowemu Funduszowi Walutowemu i prywatnym pożyczkodawcom. Niezrównoważony dług jest od dawna problemem biedniejszych krajów. Jednak niedawne wstrząsy gospodarcze spowodowane pandemią Covida oraz globalny wzrost cen energii i żywności w wyniku rosyjskiej inwazji na Ukrainę sprawiły, że obecny cykl jest szczególnie dotkliwy.

Chiny zmieniają punkt ciężkości swojej działalności kredytowej, ponieważ Stany Zjednoczone starają się dorównać Chinom, które odniosły wcześniejszy sukces w ustanawianiu silnych powiązań z krajami rozwijającymi się.

Międzynarodowa Korporacja Finansowania Rozwoju Stanów Zjednoczonych, utworzona przez administrację Trumpa i Kongres w odpowiedzi na Inicjatywę Pasa i Szlaku, planuje ogłosić w tym tygodniu pożyczkę w wysokości 125 mln dolarów na modernizację stoczni w Grecji i do 553 mln dolarów pożyczki na rozbudowę portu na Sri Lance Lanki, stwierdzili amerykańscy urzędnicy posiadający szczegółową wiedzę na temat planów, którzy nie byli upoważnieni do publicznego wypowiadania się na temat pożyczek przed ich ogłoszeniem.

Wczesna i szybka ekspansja Inicjatywy Pasa i Szlaku w Chinach zaniepokoiła urzędników amerykańskich, którzy postrzegali program jako osłabiający amerykańskie wpływy. W 2018 roku administracja Trumpa i Kongres połączyły i rozszerzyły dwie agencje, tworząc korporację zajmującą się finansowaniem rozwoju. Agencja zapewniła finansowanie projektu o wartości 9,3 miliarda dolarów w ciągu 12 miesięcy zakończonych 30 września, w porównaniu z 7,4 miliarda dolarów w roku poprzednim.

AidData ustaliło, że w latach 2014–2017 Chiny zapewniały prawie trzy razy więcej finansowania rozwoju niż Stany Zjednoczone. Jednak do 2021 r. Chiny przewyższały wydatki Stanów Zjednoczonych zaledwie o 30%.

Na Sri Lance realizowano jeden z najbardziej naładowanych politycznie chińskich projektów infrastrukturalnych: budowę wartego 1,1 miliarda dolarów portu w Hambantota, mieście położonym około 200 km na południowy wschód od Kolombo, będącym bazą polityczną Mahindy Rajapaksy, ówczesnego prezydenta Sri Lanki. Port przyciągał niewielki ruch. Kiedy projekt nie był w stanie spłacać swoich długów, chińskie podmioty otrzymały 99-letnią dzierżawę portu i 15 000 akrów ziemi wokół niego. (Amerykańska pożyczka w wysokości do 553 milionów dolarów miała zostać przeznaczona na rozbudowę ruchliwego portu w Kolombo, stolicy i głównym mieście Sri Lanki.)

Duża część pracy na rzecz Inicjatywy Pasa i Szlaku została wykonana przez chińskie firmy budowlane i inżynieryjne, które wysłały tysiące inżynierów, operatorów ciężkiego sprzętu i innych specjalistów do Azji, Afryki, Ameryki Łacińskiej, Europy Wschodniej i Pacyfiku.

AidData obliczyło, że od 2000 r. Chiny pożyczyły 1,3 biliona dolarów, prawie w całości krajom objętym Inicjatywą Pasa i Szlaku.

Chiny przekazały te pieniądze prawie wyłącznie w formie pożyczek, a nie dotacji, a pożyczki były zwykle oprocentowane według regulowanych stóp procentowych. W miarę jak w ciągu ostatnich dwóch lat globalne stopy procentowe rosły gwałtownie, biedne kraje stały się winne Pekinowi znacznie wyższe płatności, niż się spodziewały.

Chińscy pożyczkodawcy i wykonawcy byli w stanie szybko budować projekty, ponieważ chiński rząd rzadko wymagał szeroko zakrojonych badań środowiskowych, przeglądów rentowności finansowej lub kontroli wysiedleń lokalnej ludności zmuszanej do rezygnacji z ziemi. Rządy krajowe krajów rozwijających się miały obowiązek gwarantowania spłaty pożyczek udzielonych swoim samorządom lokalnym i prowincjonalnym.

AidData ustaliło, że na początku 65 procent pożyczek zostało udzielonych przez chińskie banki państwowe, w szczególności China Development Bank i Export-Import Bank of China. Jednak w obliczu wielu problematycznych kredytów ograniczyli spłatę i do 2021 r. pożyczki te stanowiły mniej niż jedną czwartą wszystkich kredytów.

Chińskie banki komercyjne notowane na giełdzie, ale posiadające pakiety kontrolne nadal w posiadaniu rządu, reprezentują obecnie kolejną czwartą akcji kredytowej. Udzielają jednak pożyczek głównie krajom rozwijającym się za pośrednictwem zachodnich banków, które mają bardziej rygorystyczne standardy udzielania kredytów.

Chińscy urzędnicy bronią swojej obecnej polityki kredytowej wobec krajów rozwijających się jako rozważnej, unikając jednocześnie bezpośrednich dyskusji na temat poprzednich pożyczek.

„Rozwój należy chronić poprzez ochronę przed ryzykiem” – powiedział Guo Lei, wiceprezes ds. finansów globalnych w China Development Bank na Międzynarodowym Forum Finansowym pod koniec października w Guangzhou w Chinach.

Awaryjne pożyczki ratunkowe z Chin, zwykle z chińskiego banku centralnego, trafiają głównie do krajów, które mają trudności ze spłatą poprzednich pożyczek od pekińskich instytucji finansowych, powiedział Bradley Parks, dyrektor wykonawczy AidData.

Z nowego raportu instytutu wynika, że ​​średni pakiet pożyczek ratunkowych w Chinach w ostatnich latach dla krajów już mocno zadłużonych wobec Chin wynosił 965 milionów dolarów. Dla porównania, kraje, które nie były zbyt wiele winne chińskim wierzycielom, otrzymały pożyczki ratunkowe w wysokości średnio 26 milionów dolarów, jak wykazało AidData.

Międzynarodowy Fundusz Walutowy co roku przyznaje więcej środków w postaci pożyczek ratunkowych niż Chiny, chociaż różnica ta się zmniejsza. Pekin coraz częściej kłóci się z MFW i innymi wierzycielami w sprawie tego, kto przyjmie straty w ramach łagodzenia presji zadłużenia na kraje rozwijające się.

Reza Baqir, były urzędnik MFW, który został prezesem pakistańskiego banku centralnego do 2022 r., powiedział na forum w Kantonie, że pomocy finansowej Chin nie należy postrzegać jako konkurencji dla MFW

„Postrzegam to raczej jako uzupełnienie, a nie kompromis w postaci udania się do MFW” – powiedział.