(Nowy Jork) – Chińskie władze w Xinjiangu systematycznie zmieniają setki nazw wsi mających dla Ujgurów znaczenie religijne, historyczne lub kulturowe na nazwy odzwierciedlające najnowszą ideologię Komunistycznej Partii Chin, podała dziś organizacja Human Rights Watch.

Badania Human Rights Watch wykazały, że nazwy około 630 wsi zostały zmienione w ten sposób. Trzy najpopularniejsze nazwy wiosek zastępczych to „Szczęście”, „Jedność” i „Harmonia”.

„Władze chińskie zmieniły nazwy setek wsi w Xinjiangu z tych, które mają duże znaczenie dla Ujgurów, na takie, które odzwierciedlają propagandę rządową” – powiedziała Maya Wang, pełniąca obowiązki dyrektora Human Rights Watch na Chiny. „Te zmiany nazw wydają się częścią wysiłków chińskiego rządu mających na celu wymazanie kulturowych i religijnych form wyrazu Ujgurów”.

W ramach wspólnych badań Human Rights Watch i norweska organizacja Uyghur Hjelp („Pomoc ujgurska”) usunęły nazwy wiosek w Xinjiangu ze strony internetowej Narodowego Biura Statystycznego Chin w latach 2009–2023.

W tym okresie zmieniono nazwy około 3600 z 25 000 wiosek w Xinjiangu. Około cztery piąte tych zmian wydaje się zwyczajnych, takich jak zmiany numerów lub poprawki do wcześniej błędnie napisanych imion. Ale liczba 630, czyli mniej więcej jedna piąta, wiąże się ze zmianami o charakterze religijnym, kulturowym lub historycznym.

Zmiany można podzielić na trzy szerokie kategorie. Wszelkie wzmianki o religii, w tym terminy islamskie, takie jak Hoja (霍加), tytuł sufickiego nauczyciela religii oraz hanika (哈尼喀), rodzaj sufickiego budynku sakralnego, zostały usunięte wraz z wzmiankami o szamanizmie, takimi jak baxshi (巴合希), szaman.

Wszelkie wzmianki o historii Ujgurów, w tym nazwy ich królestw, republik i lokalnych przywódców przed założeniem Chińskiej Republiki Ludowej w 1949 r., oraz słowa takie jak porządek (欧尔达), co oznacza „pałac”, sułtan (苏里坦) i błagać (博克), które są tytułami politycznymi lub honorowymi, również zostały zmienione. Władze usunęły także z nazw wsi określenia odnoszące się do ujgurskich praktyk kulturowych, np Mazar (麻扎), świątynia i dutar (都塔尔), dwustrunowa lutnia będąca sercem ujgurskiej kultury muzycznej.

Chociaż wydaje się, że zmiana nazw wsi trwa, większość tych zmian miała miejsce w latach 2017–2019, kiedy decyzja chińskiego rządu zbrodnie przeciwko ludzkości nasiliła się w regionie, głównie w prefekturach Kaszgar, Aksu i Hotan, czyli w większości w regionach ujgurskich w południowym Xinjiangu.

Ze względu na brak dostępu do Xinjiangu pełny wpływ zmian nazwy wioski na życie ludzi jest niejasny. Ujgur Hjelp przeprowadził wywiady z 11 Ujgurami mieszkającymi w wioskach, których nazwy zostały zmienione, i stwierdził, że to doświadczenie wywarło na nich głęboki wpływ. Pewna mieszkanka wioski miała trudności z powrotem do domu po zwolnieniu z obozu reedukacyjnego, ponieważ w systemie biletowym nie było już znane jej nazwisko. Później w związku ze zmianą napotkała większe trudności z rejestracją w usługach rządowych. Inny wieśniak powiedział, że napisał wiersz i zamówił piosenkę, aby upamiętnić wszystkie utracone miejsca w okolicy, w których mieszkał.

Artykuł 27 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych, który Chiny podpisały, ale nie ratyfikowały, stanowi, że „W państwach, w których istnieją mniejszości etniczne, religijne lub językowe, osobom należącym do takich mniejszości nie można odmówić prawa, w wspólnoty z innymi członkami swojej grupy, korzystania z własnej kultury, wyznawania i praktykowania własnej religii lub używania własnego języka”.

Komitet Praw Człowieka Organizacji Narodów Zjednoczonych, niezależny organ ekspercki dokonujący interpretacji paktu, stwierdził w Komentarzu ogólnym, że: „[t]Ochrona tych praw ma na celu zapewnienie przetrwania i ciągłego rozwoju tożsamości kulturowej, religijnej i społecznej danych mniejszości, wzbogacając w ten sposób tkankę społeczeństwa jako całości…. [T]prawa te muszą być chronione jako takie.”

W maju 2014 r. chiński rząd rozpoczął kampanię „Uderz mocno przeciwko brutalnemu terroryzmowi” w Regionie Autonomicznym Xinjiang-Ujgur. Od 2017 r. chiński rząd prowadzi szeroko zakrojony i systematyczny atak na Ujgurów i innych tureckich muzułmanów w Xinjiangu. Obejmuje to masowe arbitralne zatrzymania, tortury, wymuszone zaginięcia, masową inwigilację, prześladowania na tle kulturowym i religijnym, rozdzielanie rodzin, pracę przymusową, przemoc seksualną i naruszenia praw reprodukcyjnych. W 2021 r. organizacja Human Rights Watch stwierdziła, że ​​naruszenia te stanowią zbrodnie przeciwko ludzkości.

Rząd chiński w dalszym ciągu myli codzienne praktyki religijne i kulturowe Ujgurów oraz przejawy ich tożsamości z brutalnym ekstremizmem, aby usprawiedliwić naruszenia wobec nich. W kwietniu 2017 r. chiński rząd ogłosił rozporządzenie Regionu Autonomicznego Xinjiang-Ujgur w sprawie deekstremizacji, które zabrania „szerzenia zapału religijnego pod nienormalnymi… nazwami”. Według doniesień władze zakazały nadawania dziesiątek imion mających konotacje religijne wspólne dla muzułmanów na całym świecie, takich jak Saddam i Medina, uzasadniając to tym, że mogą one „przesadnie podkreślać zapał religijny”.

W sierpniu 2022 r. Biuro Wysokiego Komisarza ONZ ds. Praw Człowieka (OHCHR) opublikowało raport, w którym stwierdzono, że nadużycia chińskiego rządu w Xinjiangu „mogą stanowić zbrodnie międzynarodowe, w szczególności zbrodnie przeciwko ludzkości”. Choć zagraniczne rządy potępiły politykę Pekinu w Xinjiangu, a niektóre nałożyły ukierunkowane i inne sankcje na chińskich urzędników rządowych, agencje i firmy zamieszane w łamanie praw, reakcje te nie odzwierciedlają powagi nadużyć ze strony Pekinu – stwierdziła Human Rights Watch.

„Zaniepokojone rządy i Biuro ONZ ds. praw człowieka powinny zintensyfikować swoje wysiłki, aby pociągnąć chiński rząd do odpowiedzialności za jego nadużycia w regionie ujgurskim” – powiedział Abduweli Ayub, założyciel Uyghur Hjelp. „Powinny wykorzystać nadchodzące sesje Rady Praw Człowieka ONZ oraz wszystkie dwustronne spotkania na wysokim szczeblu mające na celu wywarcie nacisku na Pekin, aby uwolnił setki tysięcy Ujgurów wciąż niesłusznie przetrzymywanych w ramach jego obelżywej kampanii „Uderz mocno”.

Więcej szczegółów na temat zmian nazw wsi można znaleźć poniżej.

Przykłady zmian nazw wsi

• W prefekturze Kaszgar wioska Qutpidin Mazar (库普丁麻扎村), nazwana na cześć świątyni XIII-wiecznego perskiego polityka i poety Qutb al-Din al-Shirazi, została w 2018 r. przemianowana na wioskę Kwiatu Róży (玫瑰花村);
• W okręgu Akto w kirgiskiej prefekturze autonomicznej Kizilsu, w 2018 roku nazwę wioski Aq Meschit („biały meczet”) (阿克美其特村) zmieniono na wieś Unity (团结村);
• W prefekturze Aksu wioska Hoja Eriq („strumień nauczyciela sufi”) (霍加艾日克村) została w 2018 r. przemianowana na wioskę Willow (柳树村);
• W hrabstwie Karakax wioska Dutar (都塔尔村), nazwana na cześć ujgurskiego instrumentu muzycznego, została w 2022 r. przemianowana na wioskę Czerwonej Flagi (红旗村).

Pełna lista nazw tych wsi jest dostępna na żądanie.

Metodologia

Krajowe Biuro Statystyczne Chin publikuje listę „Kodów podziału administracyjnego do celów statystycznych” (统计用区划代码), w której każda wioska jest reprezentowana przez 12-cyfrowy kod. Cyfry te identyfikują wioski według pięciu poziomów administracyjnych Chin: prowincja, miasto/prefektura, hrabstwo, miasteczko i wieś. W sumie udało nam się zidentyfikować 25 394 unikalnych kodów podziału administracyjnego w Regionie Autonomicznym Xinjiang-Ujgur (XUAR) w latach 2009–2023 (dokładna liczba zmienia się każdego roku). Spośród nich 23 291 to wsie.

Aby uprościć proces identyfikacji wiosek ze zmienionymi nazwami, najpierw usunęliśmy z nazw wsi przyrostki, które po prostu oznaczają „wieś”, biorąc pod uwagę, że mogą one występować w różnych odmianach, np. „农业村” (wieś rolnicza) i „牧业村” (wioska pasterska).

Znaleźliśmy 3652 nazwy wsi, które zmieniono w latach 2009–2023. Około 1254 z nich dotyczyło zmiany nazw w języku chińskim mandaryńskim (nazwy wsi uległy zmianie, ale zarówno nazwa wcześniejsza, jak i kolejna są w języku chińskim mandaryńskim). Większość zmian nazw z chińskiego na chińskie obejmuje przyziemne zmiany, takie jak z „Pierwszej Kompanii” na „Trzecią Kompanię” szóstej dywizji Korpusu Produkcyjno-Budowlanego Xinjiang.

Ponieważ język ujgurski nie ma standardowego schematu transliteracji na język chiński mandaryński, wiele wiosek z roku na rok stosuje inną chińską transliterację. Organizacja Human Rights Watch zastosowała „odległość edycji” – algorytm obliczający podobieństwa między imionami przed i po zmianie – i usunęła te, które są różnymi chińskimi transliteracjami tego samego ujgurskiego imienia.

Pozostałe zmiany nazw – około 1000 – obejmują głównie zmiany z ujgurskiego na chińskie, chociaż w niektórych przypadkach zarówno imiona przed, jak i po są w języku ujgurskim, a kilka zostało zmienionych z chińskiego mandaryńskiego na ujgurskie. Spośród tych 1000 około 350 dotyczy podobnie łagodnych zmian, jak na przykład przejście z wioski Qumchi Östeng („piaszczysty kanał”) do wioski Jigdelik („miejsce z drzewami daktylowymi”).

Jednak około 630 zmian nazw obejmuje zmiany polegające na usunięciu terminu religijnego, historycznego lub kulturowego ujgurskiego i zastąpieniu go nazwą rodzajową lub pasującą do ideologii Komunistycznej Partii Chin.

Analiza danych

Istnieje większe prawdopodobieństwo usunięcia niektórych słów z nazwy wioski. W 2009 roku w Xinjiangu było 47 wiosek z napisem „Mazar” (świątynia) w ich imionach; wszystkie wioski z wyjątkiem 6 usunęły to słowo ze swoich nazw. „Hoja„(nauczyciel religii) pojawił się w nazwach 28 wiosek w 2016 r., ale do 2023 r. pozostały tylko 3. Dziesięć z trzynastu wiosek w Xinjiangu miało słowo „hanika”, co oznacza dom spotkań sufich, zmienił ich nazwę. Nie ma już wsi z napisem „xelpe” Lub „kalifa” (władca) w ich imionach.

Tabela 1: Zmiana nazwy wsi według konkretnego słowa

„Szczęście” (幸福), 69 kolejnych o nazwie „Jedność” (团结), 55 kolejnych o nazwie „Harmonia” (和谐), 38 kolejnych o nazwie „Bostan”, co w języku ujgurskim oznacza „oaza”, i 38 kolejnych o nazwie „Światło” (光明). Na przykład w prefekturze Aksu wioska Xelpe Eriq, co w języku ujgurskim oznacza „Ruler Creek”, została przemianowana w 2017 r. na „Nową wioskę Jedności”. Wioska Mazar Östeng, co w języku ujgurskim w prefekturze Hotan oznacza „wiośkę Kanału Sanktuarium”, została „ Wioska Jasnego Światła” od 2020 roku.

Tabela 2: Najczęstsze terminy zastępcze w nazwach wsi