Co pani kupi za 100 zł? Dwie reklamóweczki, a czasem i do jednej się zmieści
- Lidia Cieśla prowadzi sklep „Witaminka”. – Co do utargów, to widzę tendencję spadkową. Pewnie jak każdy, kto prowadzi sklep od wielu lat. Rosną koszty, więc mniej zostaje na utrzymanie firmy – mówi
- – W marketach jest marchewka z importu, ziemniaki z importu, a my mamy swoich dostawców. Mimo to wszystko podupadło przez duże sklepy – tłumaczy pani Wiesława
- – Póki nie weszły duże sklepy, mieliśmy ruch. W okolicy było dużo małych, prywatnych sklepów. Kręciło się to, a jak weszły markety z zagranicznym kapitałem, zaczęło kuleć – tłumaczą Jacek i Maciek
- Więcej takich artykułów znajdziesz na stronie głównej Onetu
W takim sklepie właściciel musi zadbać
Lidia Cieśla stoi za ladą w „Witamince”, nad nią zegar i stare dokumenty w ramkach, a wokół kupa historii, bo sklep jest tu od 1928 r. Tu, czyli przy Szpitalnej – dla osób nie z Krakowa, to ta równoległa do Floriańskiej ulica, którą się idzie ze „Słowaka” do Mariackiego. Albo na odwrót. Mama Lidii zaczynała tu praktykami po szkole handlowej, a jak skończyła po latach, to weszła Lidia, by sklep dalej prowadzić.
Pamiętam, jak na studiach czasem przychodziliśmy tu po piwo, by je wypić na Plantach. Czasem chodziliśmy do innego, kawałek dalej na rogu. Tamtego już nie ma. Dziś „Witaminka” jest taka sama jak kiedyś, czyli warzywa i owoce w drenowanych skrzynkach, w rzędach krówki, chałwy i cukierki, w szklanych gablotach nabiał i wędlina. Reszta na zabytkowych regałach, miody z pasieki, bakalie, soki, ale też alkohole, tyle że mało i tak z boku, piwo też gdzieś na końcu w pojedynczej lodówce.
Sklep „Witaminka”
– Jak się wchodzi do innych sklepów, to jak obuchem się od razu dostaje tymi małpkami – mówię. – A u pani jakość inaczej.
– Alkohol jest dodatkiem do asortymentu.
Lidia Cieśla podkreśla, że towar jest tu inny niż we franczyzowych marketach, bo nie przyjeżdża sam ciężarówką, jakby z taśmy Forda na półki schodził, ale jest wybierany przez nią. Codziennie. Z sercem i poświęceniem na Placu Targowym Rybitwy, czyli tam, gdzie zaopatruje się większość sprzedawców.
– Wybieram, przebieram. W takim sklepie właściciel musi zadbać, a tam to właściciele… – i ucina. Ale wiadomo.
Dba, lecz klientów coraz mniej, bo centrum miasta się wyludnia, turyści przychodzą czasem a czasem nie, mieszkańcy, którzy zostali, to idą do marketów, bo tam jest dużo i ponoć tanio. Są jeszcze tacy, którzy przychodzą na sensowne zakupy, by z nich obiad zrobić. Zdarza się, że i powyżej stówy zostawią. Ale sporo przychodzi po drodze do pracy, po wodę, po jabłko, po bułkę i parę plasterków szynki. Są jednak i tacy wierni, co specjalnie właśnie tu kupują, bo wiedzą, że znajdą produkty, których nie znajdą nigdzie indziej.
– Niektórzy klienci przyjeżdżają do nas spoza Krakowa po płatki róży w cukrze – mówi Lidia Cieśla. – Mamy lokalne miody czy choćby soki 100 proc. bez dodatku cukru. Proszę mi pokazać drugi taki sklep jak nasz!
Nie pokażę. A na dowód wchodzi chłopak i pyta o świeczki z pszczelego wosku ustawione na wystawie.
– Co do utargów, to widzę tendencję spadkową – mówi Lidia Cieśla. – Pewnie jak każdy, kto prowadzi sklep od wielu lat. Rosną koszty, więc mniej zostaje na utrzymanie firmy.
Skoro o problemach, to pytam o największe.
– Największym problemem jest czynsz niedopasowany do branży. W strefie A, czyli w okolicach rynku, stawka za m kw. miejskich lokali jest taka sama, bez względu na to, czy lokal wynajmuje sklep, czy restauracja. Przecież nie mogę sobie pozwolić na taką marżę, jak oni, bo pomidor kosztowałby 70 zł za kg.
Sklep „Witaminka”
Pytam, co Lidia Cieśla sądzi o mojej optymistycznej wizji, że może w ślad za modą na eko jedzenie i koszulki bez azjatyckich metek, pójdzie moda na lokalne sklepy.
– W internecie wszyscy są eko, a w życiu wygląda to zupełnie inaczej – mówi. – Jeśli na syrop malinowy z wiodącej firmy mówimy syrop malinowy, a w składzie ma 0,02 proc. maliny, to coś jest nie tak. Klienci nie czytają składów. Powinno się ich edukować, by szukali informacji o tym, co jest w środku, by szukali dobrych produktów i zwracali uwagę na to, czy aby na pewno jest to produkt, na który chcą wydać pieniądze.
Co pani kupi za 100 zł? Dwie reklamóweczki, a czasem i do jednej się zmieści…
Chodzę po Krakowie i mijam miejsca, w których kiedyś były sklepy o nazwach od imion właścicieli czy inne oryginalne, takie, co to w nich pani albo pan stali za ladą i wszystko podali, wybrali, pokazali. Ale już ich nie ma. W okolicach dzielnicy Salwator (blisko centrum Krakowa, wille i kamienice) wchodzę do sklepu, gdzie za ladą stoi pani Wiesława. Tak ją nazywam, ponieważ nie chce ujawniać prawdziwego imienia.
– Szefa nie ma – zaczyna. – Dziś, by prowadzić biznes, trzeba mieć głowę na karku i bardzo się wysilić. Szef na Rybitwach w zimie jest już o 3.00 w nocy, a w lecie jedzie po północy. Całą noc spędza na placu. Rano przyjeżdża tutaj i wykłada towar.
Jakościowo, jak mówi pani Wiesława, towar jest bez porównania z tym z marketów, franczyz itp. Oczywiście warzywa, owoce, jaja wiejskie, lokalne miody i inne przetwory. Wszystko, co tylko się da, polskie.
– W marketach jest marchewka z importu, ziemniaki z importu, a my mamy swoich dostawców. Mimo to wszystko podupadło przez duże sklepy.
Sklep „Witaminka”
Pytam o utargi.
– Jedni kupują te bardziej luksusowe, inni podstawowe towary. Dziś nie ma takiego klienta, który byłby bardzo bogaty i mógł sobie pozwolić na nie wiadomo co – mówi pani Wisława. – 200 zł to rzadko ktoś zostawi. Może przed świętami.
– A 100 zł?
– 100 zł tak, ale co pani kupi za 100 zł? Dwie reklamóweczki, a czasem i do jednej się zmieści.
Zostali wierni klienci, a że pani Wiesława pracuje tu już od 15 lat, to zna wszystkie starsze panie, które przychodzą, kupują i są zadowolone, a czasem przychodzą, by kupić cokolwiek, bo chcą po prostu porozmawiać.
– Młodzi są wygodni. Włażą do auta, jadą do marketu, okupią się i z głowy. Później wyrzucają dużo rzeczy na śmietnik. Często słyszę, że ktoś nakupił, ale to musiał wyrzucić, tamto wyrzuć, bo nie zjedli, bo się zepsuło. Niektórzy są przyzwyczajeni, że kupi się, co się widzi. W dużym sklepie tak jest. A jeszcze to, jeszcze tamto kupi, bez względu na to, czy mu potrzebne, czy nie.
Jesteśmy poza schematem…
– Młodzi ludzie nie umieją robić zakupów. Wchodzą i się rozglądają – mówi Jacek.
– Jakby się bali sprzedawcy – mówi Maciek.
– Nie wiedzą, jak się zachować. Czy można wejść, czy nie, czy można się zapytać, czy można brać… My jesteśmy dinozaurami, jeśli chodzi o obsługę. Ale wielu ludzi właśnie za to lubi nasz sklep.
– Jesteśmy poza schematem. W marketach jest zawsze tak samo. Działy, produkty na wysokości oczu, produkty dla dzieci na wysokości ich oczu.
– Nasz sklep jest z poprzedniej epoki i celowo nic tu nie zmieniamy. Tak ma być. Jeśli coś zmienimy, to będzie to kolejny sklep, jakich wiele.
Stoję w „Maćku”. Przestrzeń mała, lodówki, skrzynki, półki, produktów od groma, poukładane ekspresjonistycznie, więc najlepiej pytać. Jacek i Maciek to bracia, obaj w czapeczkach i obaj nie tacy znowu w dinozaurowym wieku. Obaj też po szkołach handlowych.
Sklep „Maciek”
– Może dzięki temu jeszcze jesteśmy – mówi Jacek.
Sklep istnieje tu od czasów PRL, ale rodzice braci prowadzą go od 1991 r. Maciek i Jacek naturalnie weszli w handel i może kiedyś to przejmą. Jeśli przetrwają.
– Póki nie weszły duże sklepy, mieliśmy ruch – mówi Maciek. – W okolicy było dużo małych, prywatnych sklepów. Kręciło się to, a jak weszły markety z zagranicznym kapitałem, zaczęło kuleć. Zaczęło się dokładać. Potem bum na markety zwolnił i po części sytuacja wróciła do normy, ale tylko po części.
Przechodzimy do cen, bo przecież kto ani razu nie powiedział, że woli market, bo taniej niż w lokalnym, niech rzuci tym, co ma pod ręką.
– Nie mogę zapłacić za produkt w hurtowni tyle, ile płacą duże korporacje, ponieważ one kupują znaczenie więcej – mówi Maciek. – Kiedyś znalazłem czekoladę za 27 eurocentów, ale pod warunkiem, że zamówię TIR-a. Przecież nie sprzedałbym tego przez całe życie. A dla takiej korporacji, która ma ileś tysięcy sklepów, to co to jest?
– Mamy warzywa i owoce od rolników, którzy dostarczają nam je od lat. Od tej samej pani od lat bierzemy jajka. Mamy ogórki kiszone robione przez małą, rodzinną firmę. A to masełko orzechowe – i Jacek pokazuje słoiczki na półkach – jest z podkrakowskiej firmy. To jeden z naszych ostatnich bestselerów. Sam specjalnie po nie jeżdżę.
Jeśli idzie o klientów, są to głównie okoliczni mieszkańcy. Po pierwsze ci, którzy od lat przychodzą do „Maćka” po wszystko. Skoro tu mieszkają, oszczędzają czas i pewnie trochę benzyny. W jakimś sensie ten sklep utrzymują. Zdarza się, że zostawiają i 300 zł, coraz częściej po 200 zł, ale to nie codziennie.
Po drugie są klienci, którzy przychodzą po duże rzeczy, jak zgrzewka wody, bo to łatwiej kupić w okolicy domu.
Po trzecie do „Maćka” przychodzą klienci regularni, ale po drobniejsze rzeczy. A po czwarte pojawiają się tacy, dla których „Maciek” to sklep SOS, czyli gdy zabraknie soli w trakcie gotowania. Do tego dochodzą inne czynniki, jak np. remont któregoś z okolicznych sklepów, co równa się więcej klientów dla reszty. Albo pogoda, bo gdy brzydka, to człowiek idzie, gdzie najbliżej, a gdy upał, to tak samo.
Sklep „Maciek”
Pytam braci, jak widzą przyszłość.
– Dziś wszystko można kupić przez internet – mówi Maciek. – Coraz więcej sklepów spożywczych dostarcza zakupy do domu. Będzie rywalizacja między zdrowym, dobrym i świeżym towarem a tym, co może przynieść kurier i to szybko, zapewniając zamawiającemu dodatkowy czas, który przecież dziś jest tak cenny. Trudno powiedzieć, jak to będzie, ale może nas w ogóle nie być, a będzie tylko franczyza na franczyzie.
– Ludzie idą w stronę aspołeczności – mówi Jacek.
Jeśli nie damy zarobić małemu przedsiębiorcy, to on nie da zarobić kolejnemu…
To teraz konkluzje, a raczej porady sklepikarzy dla władzy, a że nowa władza, to może posłucha.
– Władze powinny wspierać takie sklepy. Choćby poprzez tańsze czynsze i dzierżawy – mówi pani Wiesława.
O tym też mówi Lidia Cieśla, podkreślając, że władze miast powinny dbać o to, by miasta były autentyczne. Mogą to robić właśnie poprzez regulację czynszów i niższe dla choćby takich miejsc jak istniejące od blisko stu lat sklepy.
Wiadomo, lokal to podstawa.
– Najważniejsze, że mamy swój lokal – mówi Maciek. – To jest połowa wszystkiego. Zawsze, gdy jest gorzej, to mamy tu wszystko, czego trzeba, a że firma jest rodzinna, to się dogadujemy i czekamy na lepsze czasy.
Wszyscy mówią też o świadomości klientów.
– Jeśli klientom zacznie im zależeć na jakości, a nie ilości, to i władze zwrócą na to uwagę – uważa Lidia Cieśla.
Maciek tłumaczy, że wydane w sieciówkach i marketach pieniądze idą za granicę, a mogłyby zostać w Polsce. A tak jesteśmy tylko konkurencyjnym rynkiem pracy i tyle.
– Jeśli nie damy zarobić małemu przedsiębiorcy, to on nie da zarobić kolejnemu. To nie dotyczy tylko sklepów spożywczych. W naszej okolicy było wiele małych sklepów, metalowy, elektryczny, papierniczy. Wszystkie zamknięte. Ale jeśli po każdą śrubkę czy żarówkę jedziemy do marketu… Jeśli ktoś po dwóch latach od zamknięcia papierniczego przychodzi i pyta o ten sklep, a potem zdziwiony mówi, że szkoda, bo taki fajny był… Jeśli był tak częstym klientem tego sklepu, to z czego on się miał utrzymać? Ze sprzedaży długopisów? Nic dziwnego, że upadł.
