Podstawą prawną zakładania subkont w ZUS jest art. 40a ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. W polskim systemie emerytalnym moment rozpoczęcia pierwszej pracy jest kluczowy nie tylko z perspektywy zawodowej, ale również emerytalnej. Od tego momentu ZUS tworzy dla każdej osoby ubezpieczonej indywidualne konto, które od 1 maja 2011 roku obejmuje również subkonto, nazywane II filarem. Zmiany wprowadzone w 2013 roku zrewolucjonizowały dotychczasowe zasady gromadzenia oszczędności emerytalnych. Nie trzeba już być członkiem OFE, aby mieć subkonto w ZUS.

W zależności od podjętej decyzji, na subkonto trafia określony procent od podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie emerytalne: 7,3 proc. dla tych, którzy zrezygnowali z OFE lub przekazali składki wyłącznie na subkonto ZUS, oraz 4,38 proc. gdy część składek jest przekazywana do OFE. Posiadanie subkonta ZUS jest zarezerwowane dla osób urodzonych po 31 grudnia 1968 roku lub tych, które zawarły umowę z OFE.

Co istotne, środki zgromadzone na subkoncie podlegają unikalnym zasadom – w przeciwieństwie do tradycyjnego konta emerytalnego w ZUS, mogą być one przekazane uprawnionym osobom w przypadku rozwodu, unieważnienia małżeństwa, ustania wspólnoty majątkowej lub śmierci właściciela subkonta. Aby sprawdzić, czy posiadamy subkonto, wystarczy zalogować się na Platformę Usług Elektronicznych (PUE) ZUS i wybrać zakładkę „informacje o stanie konta”.

Przeczytaj też: ZUS przypomina o wnioskach. Jeśli złożysz za późno, stracisz 800 zł

Dla tych, którzy osiągnęli powszechny wiek emerytalny – 60 lat dla kobiet i 65 dla mężczyzn – i zdecydowali się na zakończenie aktywności zawodowej, środki zgromadzone na subkoncie w ZUS zostają włączone do podstawy przyznawanego świadczenia emerytalnego. Proces ten gwarantuje, że lata pracy i odprowadzane składki mają bezpośredni wpływ na wysokość otrzymywanej emerytury. Warto zaznaczyć, iż mechanizm ten różni się znacząco w przypadku osób korzystających z tzw. emerytur wcześniejszych (np. górnicza lub nauczycielska), gdzie środki z subkonta są przekazywane do budżetu państwa.

Środki zgromadzone na subkontach w ZUS, podobnie jak te z OFE, podlegają specyficznym zasadom dzielenia i wypłaty. W sytuacjach takich jak rozwód, unieważnienie małżeństwa, ustanie wspólności majątkowej, czy śmierć osoby ubezpieczonej, procedury te nabierają szczególnego znaczenia. Przy rozwodzie czy ustaniu wspólności majątkowej, udział byłego współmałżonka w środkach zgromadzonych na subkoncie jest przekazywany na jego subkonto w ramach tzw. wypłaty transferowej, bez możliwości otrzymania gotówki. Proces ten, oparty na dokumentach sądowych, zapewnia sprawiedliwy podział majątku, odzwierciedlający wspólnie dokonane przez małżonków inwestycje w przyszłość emerytalną.

Zasady dziedziczenia środków z subkonta po śmierci osoby ubezpieczonej stanowią kolejny aspekt, który odróżnia je od tradycyjnych kont emerytalnych. W przypadku zgonu osoby pozostającej w związku małżeńskim współmałżonek otrzymuje połowę środków zgromadzonych na subkoncie, co stanowi część małżeńskiej wspólności majątkowej, również bez możliwości wypłaty gotówkowej. Pozostałe środki, lub całość w przypadku braku małżonka, są przekazywane osobom wskazanym przez zmarłego lub wchodzą w skład spadku.

Przeczytaj też:

Emeryci i renciści muszą powiadomić ZUS o swoich zarobkach. Mają czas do końca miesiąca

Miliony listów z ZUS. Wszyscy dostaną do końca lutego, nie możesz go zgubić

Renta rodzinna z ZUS i KRUS jednocześnie? Przepisy są jasne