Tak zwana czternasta emerytura ma być wypłacana co roku. Ustawa o kolejnym dodatkowym rocznym świadczeniu pieniężnym dla emerytów i rencistów trafiła do podpisu prezydenta Andrzeja Dudy.

„Czternastka” – podobnie jak to było w latach 2021-2022 – będzie przysługiwać w wysokości kwoty najniższej emerytury, obowiązującej od dnia 1 marca roku, w którym wypłacane jest kolejne dodatkowe roczne świadczenie pieniężne – dla osób, których wysokość świadczenia podstawowego przed dokonaniem odliczeń, potrąceń i zmniejszeń nie przekracza kwoty 2900 zł. Powyżej tego progu będzie obowiązywała zasada złotówka za złotówkę, ale świadczenie nie będzie mogło być niższe niż 50 zł. Jeżeli kwota tzw. 14. emerytury będzie niższa niż 50 zł, świadczenie to nie będzie przyznawane.

Zasady wypłaty tzw. 14. emerytury budzą kontrowersje wśród części parlamentarzystów. Interpelację do minister rodziny i polityki społecznej Marleny Maląg „w sprawie pozbawienia części emerytów prawa do wypłaty świadczenia tzw. czternastej emerytury w związku z wprowadzeniem kryterium dochodowego” skierowała grupa posłów Lewicy i Koalicji Obywatelskiej.

„(…) jak wskazują sami zainteresowani, a więc środowiska emeryckie, ale również eksperci rynku świadczeń społecznych i zabezpieczeń emerytalnych, kryterium dochodowe uprawniające do otrzymania pełnej kwoty świadczenia tzw. czternastej emerytury jest niekonstytucyjnym zapisem, ponieważ wyklucza liczne grono emerytów z tego świadczenia, co jest jawną dyskryminacją części świadczeniobiorców, którzy w wyniku swojej aktywności zawodowej na przestrzeni lat wypracowali prawo do emerytury” – napisali parlamentarzyści.

Wiceminister rodziny i polityki społecznej Stanisław Szwed w odpowiedzi na interpelację poinformował, że „w 2021 r. kolejne dodatkowe roczne świadczenie pieniężne, w całości bądź w części, otrzymały osoby uprawnione, których świadczenie podstawowe (np. emerytura, renta) nie przekroczyło kwoty 4150,88 zł brutto. W 2022 r. ze świadczenia pieniężnego skorzystały osoby uprawnione, których świadczenie (suma wypłacanych świadczeń) nie przekraczało kwoty 4188,44 zł brutto”.

Jak podał wiceminister, w 2022 roku ZUS wypłacił „14. emerytury” dla 7 362 400 osób, w średniej kwocie 1208,53 zł brutto. Świadczenia nie otrzymały 1 138 973 osoby. Dla porównania w 2021 roku średnia tzw. czternastka wyniosła 1154,50 zł brutto, a świadczenia nie otrzymało 751 210 osób.

Z kolei Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS) w ubiegłym roku wypłaciła „14. emerytury” 610 222 emerytom, w średniej kwocie 1334,29 zł brutto. Świadczenia nie otrzymało 2581 emerytów z uwagi na przekroczenie kryterium dochodowego – poinformował Stanisław Szwed. W 2021 roku świadczenia nie otrzymało 3523 emerytów.

Z danych przekazanych przez wiceministra wynika, że dla 156 126 osób pobierających w 2022 roku emeryturę rolniczą z KRUS i drugą emeryturę pracowniczą z ZUS, instytucją właściwą do ustalenia prawa i wysokości kolejnego dodatkowego rocznego świadczenia pieniężnego był Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

Stanisław Szwed w odpowiedzi na interpelację podkreślił, że „celem dodatkowych rocznych świadczeń pieniężnych jest poprawa sytuacji emerytów i rencistów, przede wszystkim tych znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji”. Jak wyjaśnił, „kolejne dodatkowe roczne świadczenie pieniężne nie jest świadczeniem emerytalnym (nie jest to ani emerytura ani renta) pomimo potocznej nazwy ’14 emerytura’, która mogłaby na to wskazywać”.

Tym samym – jak dodał – „nie zostały naruszone zasady ustalania wysokości świadczenia w oparciu o indywidualnie opłacane składki emerytalne i kapitał zgromadzony na indywidualnym koncie emerytalnym ubezpieczonego, a przyjęcie zasady wypłaty kolejnego dodatkowego rocznego świadczenia pieniężnego dla osób pobierających świadczenia emerytalno-rentowe niższe od określonej kwoty realizuje społeczną zasadę ochrony osób o niskich świadczeniach”.

Wiceszef MRiPS przypomniał przy tym, że „wypłata kolejnego dodatkowego rocznego świadczenia pieniężnego z założenia miała być działaniem doraźnym, zastosowanym jednorazowo, wyłącznie w 2021 r.”. „Jednakże z uwagi na wzrost cen towarów i usług konsumpcyjnych rząd podjął decyzję o wypłacie tego świadczenia również w 2022 r., a od 2023 r. wypłata przedmiotowego świadczenia będzie coroczna” – zapowiedział wiceminister Szwed.