Niedawne badanie w Czasopisma BMJ zbadano, czy zmiany w trajektoriach dobrego samopoczucia psychicznego poprzedzają łagodne upośledzenie funkcji poznawczych (MCI) i demencję. Może to wskazać potencjalną rolę tego środka w przewidywaniu demencji i kształtowaniu dalszej opieki nad takimi pacjentami.

Badanie: Trajektorie dobrego samopoczucia psychicznego poprzedzające incydent łagodnego upośledzenia funkcji poznawczych i demencji. Źródło zdjęcia: PeopleImages.com – Yuri A/Shutterstock.com

Dobre samopoczucie psychiczne i ryzyko demencji

Na świecie żyje około 57,4 miliona osób chorych na demencję, a do 2050 roku liczba ta może się potroić.

Ta postępująca, nieuleczalna i wyniszczająca choroba stanowi duże obciążenie dla rodzin, systemów opieki zdrowotnej i gospodarki. Istotne jest zidentyfikowanie czynników ryzyka i wdrożenie opieki zapobiegawczej w populacji wysokiego ryzyka, zwłaszcza że demencja ma długie okno przedkliniczne.

Ryzyko demencji jest zwiększone u osób ze słabym samopoczuciem psychicznym. Jednak niewiele wiadomo o tym, jak samopoczucie psychiczne zmienia się wraz z rozwojem demencji.

W bieżącym badaniu uwzględniono osoby starsze o prawidłowych funkcjach poznawczych, które wzięły udział w projekcie RUSH Memory and Aging Project. Średni wiek 910 uczestników wynosił 80 lat, a 77% z nich stanowiły kobiety.

Wszyscy uczestnicy byli monitorowani za pomocą corocznych wizyt przez okres 14 lat. Celem było zidentyfikowanie nowo występujących łagodnych zaburzeń poznawczych (MCI) i demencji.

Podczas każdej wizyty stosowano Skalę Dobrostanu Psychicznego Ryffa, aby zmierzyć sześć aspektów dobrostanu psychicznego: samoakceptację, autonomię, panowanie nad otoczeniem, cel w życiu, pozytywne relacje z innymi oraz rozwój osobisty.

Co wykazały badania?

Spośród 910 uczestników, 265 (29%) rozwinęło MCI. Z czasem 89 (33,6%) osób z grupy MCI rozwinęło demencję. Grupa MCI była starsza i szczuplejsza, a także mniej podatna na depresję niż osoby, które pozostały poznawczo nienaruszone.

Dobre samopoczucie psychiczne i łagodne zaburzenia poznawcze (MCI)

Jednak uczestnicy z nowo powstałym MCI wykazali również niższe samopoczucie psychiczne. Spadek samopoczucia psychicznego był znacząco większy zarówno przed, jak i po diagnozie w grupie, w której rozwinęło się MCI, zaczynając dwa lata przed diagnozą.

Badając poszczególne komponenty, cel życia i rozwój osobisty również były niższe, spadek rozpoczął się odpowiednio trzy lata i sześć lat przed diagnozą MCI. Autonomia również spadła w momencie diagnozy MCI.

Po zdiagnozowaniu łagodnych zaburzeń poznawczych (MCI) zaobserwowano szybszy spadek pozytywnych relacji z innymi.

Dobre samopoczucie psychiczne i demencja

Wśród osób, u których rozwinęła się demencja, przebieg dobrego samopoczucia psychicznego przed i po diagnozie nie wykazał istotnych różnic, co wskazuje, że średnie samopoczucie nie pogarszało się przed wystąpieniem demencji.

Wnioski

„Dobre samopoczucie psychiczne (szczególnie celowość życia i rozwój osobisty) znacznie się pogorszyło przed diagnozą łagodnych zaburzeń poznawczych (MCI).”

Nie zaobserwowano żadnych zmian w przebiegu dobrego samopoczucia psychicznego przed i po diagnozie demencji, co wskazuje na brak wartości predykcyjnej.

W związku z tym należy niezwłocznie zapewnić wsparcie psychologiczne i postawić diagnozę MCI. Z drugiej strony, obniżone samopoczucie psychiczne może prognozować przyszłe upośledzenie funkcji poznawczych.

Kierunkowość tych powiązań jest nieznana, chociaż takie powiązania były często zgłaszane wcześniej. Jednak uczestnicy z większym dobrostanem psychicznym rzadziej byli przygnębieni, palili dużo papierosów i byli bardziej aktywni fizycznie, psychicznie i społecznie.

Wyższe samopoczucie wiąże się ze zmniejszonym stanem zapalnym i lepszym zdrowiem układu sercowo-naczyniowego, co zmniejsza ryzyko upośledzenia funkcji poznawczych. Wszystkie te czynniki są powszechnymi czynnikami ochronnymi dla demencji, jak również dobrego samopoczucia psychicznego.

Badanie to potwierdza wcześniejsze prace naukowe łączące odporność poznawczą z lepszym samopoczuciem psychicznym i pokazuje, że taka odporność może zmniejszać upośledzenie funkcji poznawczych w chorobie Alzheimera.

Konkretne pogorszenie rozwoju osobistego i celu życiowego może wskazywać, że wymagają one większej aktywności poznawczej niż inne aspekty dobrego samopoczucia psychicznego i dlatego są bardziej podatne na pogorszenie funkcji poznawczych.

Spadek pozytywnych relacji z innymi może być spowodowany mniejszym zaangażowaniem w grupy społeczne po wystąpieniu łagodnych zaburzeń poznawczych, co wywołuje spiralę spadkową.

Konieczne są dalsze badania, aby ustalić, czy interwencje mające na celu poprawę samopoczucia mogą zmniejszyć ryzyko upośledzenia funkcji poznawczych.