Czy box office upadł, czy wrócił? Zależy, w którym tygodniu zapytasz. Podczas gdy przemysł kinowy zmaga się z podwójnymi ciosami pandemii COVID-19 i zeszłorocznymi strajkami scenarzystów i aktorów, prognozy dotyczące przyszłości kina gwałtownie wahają się w zależności od dochodów brutto każdego weekendu. Jednak pośród zapierających dech w piersiach wahań między paniką a ulgą ekspertów filmowych jest jedna stała: niezależnie od tego, w którą stronę wieje wiatr w box office, z pewnością będzie on napędzany przez wyniki franczyz.

Wiosną i latem sequeli perspektywy branży podążały śladem serii filmowych. Kiedy Od wewnątrz na zewnątrz 2 Lub Diuna: Część druga dominuje, stan multipleksu wydaje się silny. Kiedy Pogromcy duchów: Zamarznięte imperium Lub Furiosa klapy, mnóstwo nekrologów w kasach biletowych. Głupio jest dać się zwieść przebojowi lub wybitnemu, nieudacznikowi, ale ogólnie rzecz biorąc, negatywne wiadomości znalazły się w większości nagłówków w tym roku. Ogólnie rzecz biorąc, krajowe dochody z kas biletowych spadły o ponad 37 procent w porównaniu z tym samym momentem w 2019 roku. Co jeszcze bardziej niepokojące, tegoroczne krajowe przychody spadły o ponad 20 procent w porównaniu z ubiegłym rokiem, po wzrostach rok do roku w 2022 i 2023 roku. Przyczyny spadku obejmują zmniejszone zapasy z powodu opóźnień w produkcji związanych ze strajkiem; kurczące się ekskluzywne okna kinowe; zmniejszenie widoczności przyczep dzięki przydzielonym miejscom; i zwiększoną konkurencję ze strony innych form rozrywki, co wywołało stopniowy, długoterminowy spadek chodzenia do kina (i innych zajęć na żywo) na długo przed tym, jak pandemia przyspieszyła ten trend.

Niektórzy analitycy filmowi twierdzą — a niektórzy prezesi i dyrektorzy studiów przyznają — że same franczyzy odstraszyły widzów. Zmęczenie franczyzami wydaje się realne, ale spadek przychodów w kasach kinowych poprzedza hollywoodzkie podejście all-in do budowania franczyz, co sugeruje, że zależność branży od znanych ilości może być bardziej reakcją na niepewne warunki niż ich głównym motorem. Niezależnie od tego, nie wydaje się prawdopodobne, aby to się zmieniło: Hollywood ma gorączkę i na dobre lub na złe, jedynym lekarstwem jest więcej sequeli. Nadzieje branży na drugą połowę tego roku opierają się na tworzeniu więcej tego samego: Deadpool i Wolverine, Joker: Folie à Deux, Sonic jeż 3, Venom: Ostatni taniec, Trąby powietrzne, Moana 2, Mufasa: Król Lew, Gladiator II, Sok z żuka Sok z żukai tak dalej.

Oczywiście filmy niebędące częścią serii są czasami postrzegane jako wyznaczniki sukcesu; obserwatorzy kas biletowych są w stanie twierdzić, że dostrzegają sekret sukcesu w Ktokolwiek, tylko nie Ty lub panikować z powodu złych liczb Kozioł ofiarny. Ale logiczne jest skupienie się na franczyzach, gdy są tak dominujące. W 2000 r. tylko jeden z 10 najlepszych filmów w krajowym box office należał do istniejącej franczyzy filmowej (Misja: Niemożliwa II). W 2022 r. cała pierwsza jedenastka tak zrobiła. W tym roku najlepiej zarabiającymi siedmioma są filmy franczyzowe i Ciche miejsce: dzień pierwszy, Jak ukraść księżyc 4, Trąby powietrzneI Deadpool i Wolverine (który może zarobić miliard dolarów pomimo kategorii R) może zapewnić sobie kolejne zwycięstwo w pierwszej jedenastce do końca tego miesiąca.

Zmieniający się skład rankingów box office odzwierciedla rzeczywistość całej branży. Poniższy wykres, oparty na informacjach budżetowych z The Numbers i klasyfikacjach franczyz z Rating Graph, pokazuje, że w ostatnich latach ogólne wydatki na produkcję filmową spadały — a także przesunęły się do sfery streamingu, gdzie budżety są wyjątkowo nieprzejrzyste — filmy franczyzowe stanowią znacznie większy kawałek tortu. Łączne budżety filmów franczyzowych z ubiegłego roku, które często są przebojami z przewagą efektów, obecnie mniej więcej dorównują — a czasami przewyższają — łączne budżety wszystkich rocznych nie-filmy franczyzowe.

Innym sposobem przedstawienia zwrotu branży w stronę franczyz jest pokazanie ogromnej liczby filmów franczyzowych wydawanych każdego roku, która w ciągu ostatnich 20 lat wzrosła mniej więcej trzykrotnie.

Jednym z produktów ubocznych zwiększonego uzależnienia Hollywood od franczyz jest to, że coraz więcej franczyz filmowych staje się naprawdę długich. Ostatnio solidny zarobek Ciche miejsce: dzień pierwszy jest po prostu trzeci wpis w Quietverse, ale Hollywood nie zadowala się już ograniczaniem większości serii do „trylogii”. (Przykładem jest inna Spokojne miejsce (kontynuacja w drodze — a może i kontynuacja prequela). Nawet w okresie względnego spokoju w wyświetlaniu na dużym ekranie tak popularnych serii jak James BondUniwersum Kinowego Marvela, Star TrekI Gwiezdne Wojnyczwarte i kolejne filmy stały się powszechne.

Kung Fu Panda 4 I Bad Boys: Jedź lub giń są czwartym filmem w swoich seriach i Królestwo Planety Małp jest czwartym filmem w Małpy tylko harmonogram rebootu. W środę w kinach i na Netflixie zadebiutowały dwa kolejne czwarte filmy: Jak ukraść księżyc 4 I Gliniarz z Beverly Hills: Axel Fodpowiednio. Furiosa jest piąty filmować w Mad Max franczyzowa, Godzilla x Kong: Nowe Imperium jest piątym filmem Monsterverse (nie wspominając o kolejnym) Król Kong I godżilla kontynuacja) i Zamrożone Imperium jest czwartym filmem w oryginale Pogromcy duchów ciągłość i piąty w klasyfikacji generalnej franczyzy.

Nawet jeśli filmy franczyzowe mają średnio wyższe dolne i górne pułapy przychodów niż oryginalne, nieznane ilości — wraz z, często, większymi budżetami — może być koszt wielokrotnej reaktywacji tych samych starych własności, często z tymi samymi starymi aktorami. Byłoby to jedno, gdyby Hollywood ciągle tworzył nowe franczyzy, ale próba wyciśnięcia nowego życia z tak wielu odgrzewanych franczyz grozi sytuacją „krew z kamienia” — i nie tylko wtedy, gdy mamy do czynienia z Rambo: Ostatnia krew lub kontynuacje Romans z kamieniem. Czy jest sens zmniejszania zysków z franczyz? Kiedy franczyzy filmowe osiągają szczyt i jak wygląda ich typowa krzywa starzenia się?

Większość franczyz filmowych nie jest aż tak płodna. Historycznie, zdecydowana większość (około 80 procent) osiągnęła maksymalnie dwa lub trzy filmy, a tylko kilka obejmowało więcej niż 10 pozycji:

Jeśli ograniczymy nasze badanie do serii, które doczekały się trzech części, zauważymy, że ich średnia ocena użytkowników w serwisie IMDb spada z każdą kolejną częścią.

Teraz, jest tu coś w rodzaju stronniczości selekcji. Niektóre trzyczęściowe franczyzy są przeznaczone wyłącznie jako trylogie; bez względu na to, jaką ścieżkę jakości obierają, nie będą dłuższe. Inne jednak — takie jak Proszę o ciszę—mają potencjał, by przetrwać dłużej niż trzeci film, więc ograniczając naszą próbę tylko do trzyczęściowych serii, wykluczamy niektóre serie, które utrzymały swoją jakość i dzięki temu mogły być kontynuowane.

Aby ograniczyć to źródło stronniczości, otwórzmy pulę na franczyzy Wszystko długości i sprawdź, jak ich oceny w serwisie IMDb zmieniają się w czasie w porównaniu ze średnią dla całej serii:

Według klasyfikacji Rating Graph tylko 18 serii może pochwalić się dwucyfrową liczbą wpisów, a tylko sześć przekroczyło liczbę kilkunastu (choć w niektórych przypadkach Rating Graph zalicza filmy do kilku serii, np. Marvela Mściciele filmy, które należą zarówno do MCU, jak i Mściciele franczyzy). W ten sposób próbki kurczą się, a wyniki stają się bardziej zmienne w miarę wzrostu liczby filmów. Jasne jest jednak, że średnio wszystko jest w dół od pierwszego filmu. Odbiór przez publiczność ma tendencję do osiągania najniższego poziomu około piątego lub szóstego wpisu, ponieważ, hm, mroźny odbiór najnowszej części Pogromcy duchów pokazał.

Mimo to studia nie kręcą filmów, aby zdobyć wysokie oceny widzów w serwisie IMDb; kręcą filmy, aby… pieniądzePrzyjrzyjmy się bliżej konkluzji.

Aby zbadać, jak potencjał kasowy franczyz utrzymuje się w czasie, musimy wziąć pod uwagę inflację. Warunki rynkowe również mają znaczenie: niektóre międzynarodowe rynki filmowe w niektórych latach wniosły większy wkład do globalnych przychodów niż w innych, a samo uwzględnienie inflacji nie pomogłoby w zrozumieniu 2020 r., kiedy kasy biletowe były zamknięte przez większą część roku.

Aby zapewnić dokładniejszy obraz, przedstawimy zyski w postaci odchyleń standardowych powyżej lub poniżej średniej filmu w danym roku, w odniesieniu do średniej franczyzy. Innymi słowy, jeśli pierwsza część franczyzy zarobiła o 20 odchyleń standardowych więcej niż przeciętny film w roku, w którym się ukazał, a jej kontynuacja zarobiła tylko o 15 odchyleń standardowych więcej niż średnia w jego roku wydania, wówczas spadek ten będzie widoczny na wykresie niezależnie od tego, jak surowe dane dotyczące przychodów będą porównywane. Podzielimy również dane na krajowe i międzynarodowe dochody.

Te dwa pokazy różnią się nieznacznie, ale oba zgadzają się co do jednego: Ogólnie rzecz biorąc, pierwsze dwa wpisy w serii zazwyczaj zarabiają więcej niż trzeci. To prawda, mimo że sequele nie dostają zielonego światła, jeśli nie oczekuje się od nich dobrych wyników.

To samo skrzywienie wyboru, przed którym ostrzegaliśmy w naszych wcześniejszych wykresach trzech franczyz filmowych, potencjalnie dotyczy również tych, więc raz jeszcze możemy nieco odchylić próbkę, wciągając franczyzy trwające dłużej. Raz jeszcze widzimy stały spadek przychodów w stosunku do bazowej linii franczyzowej skorygowanej o inflację i markę.

Niewątpliwie nie oznacza to, że późniejsze odsłony starych serii filmowych mają tendencję do zły zarobki w kasie biletowej; oznacza to po prostu, że są one zazwyczaj mniej dochodowe niż wcześniejsze części. (Rzeczywiście, jeśli porównamy wyniki późniejszych filmów franczyzowych do wyników w kasie biletowej, zamiast do standardu tylko dla tej serii, filmy franczyzowe radzą sobie lepiej — chociaż ich produkcja zazwyczaj kosztuje więcej.) Przebudzenie Mocy zrobił o wiele więcej niż Ostatni Jedico z kolei spowodowało więcej niż Odrodzenie Skywalkeraale to nadal jest Gwiezdne Wojny mówimy o tym; nawet ostatnia część tej trylogii trylogii zarobiła ponad 1 miliard dolarów na całym świecie.

Jednakże nie ma wielu elementów własności intelektualnej potężniejszych od Gwiezdne Wojny. I próbując rozciągnąć tak wiele serii do niemal Gwiezdne Wojny-iańskich, studia mogą testować granice zainteresowania publiczności — i zapamiętywania. W niektórych przypadkach studia stawiają duże zakłady na długie wspomnienia, wydobywając z nich dawno uśpione franczyzy, takie jak Mad Max, Gliniarz z Beverly Hills, Sok z żuka, Pogromcy duchów, TornadoI Top Gunz których wszystkie przeszły blisko (lub ponad) 30 lat bez sequela, zanim pojawił się w bardziej przyjaznej powtórkom erze. Co zaskakujące, pomimo tego zjawiska defibrylowanych franczyz, średni czas upływający między częściami franczyzy pozostał mniej więcej taki sam:

To jednak trochę mylące. Tak naprawdę dzieje się tak, że niektóre franczyzy (takie jak MCU i DCEU) obniżyły średnią, wypuszczając wiele filmów rocznie, podczas gdy inne ją zawyżyły, wskrzeszając IP, które przez dekady wydawały się martwe. Te dwa trendy niemal się wzajemnie znoszą.

Studia (w pewnym sensie) wiedzą, co robią. W postmonokulturowym świecie z niemal nieograniczonymi możliwościami rozrywki, sequele, spin-offy i rebooty mogą być w miarę bezpiecznymi zakładami, nawet jeśli są czystą nostalgią. Ale jak dowodzi pesymistyczna postawa, która w tym roku nękała relacje z kas biletowych, formuła branży „Ups! Wszystkie franczyzy” jest daleka od niezawodności. Jakość maleje wraz ze starzeniem się większości franczyz, podobnie jak apetyt publiczności na kolejne części. A im więcej filmowców usuwa istniejące IP zamiast ponownie zasiewać krajobraz filmowy sadzonkami historii, które mogłyby pewnego dnia utworzyć własne lasy franczyzowe, tym bardziej ryzykują, że zabraknie im sequeli, które ludzie będą chcieli oglądać. Co sugeruje, że podwajając, poczwórnie i sześciokrotnie zmniejszając liczbę franczyz, Hollywood może po prostu spowalniać, a nie zatrzymywać spadek w kasach biletowych. Im dłużej ten trend będzie trwał, tym bardziej zyski mogą maleć, a problem może się pogłębiać.