OFE – czyli Otwarte Fundusze Emerytalne gromadzą część naszych składek na ubezpieczenie emerytalne. Mają je pomnażać, by ostatecznie przekazać do ZUS jako część kapitałów, z których wyliczona zostanie i następnie wypłacana już do śmierci emerytura. A czy pieniądze z OFE można wycofać nim zasilą emeryturę?

Spis treści

1. Pieniądze w OFE: skąd są i jak tam trafiają?
2. Komu OFE wypłaci pieniądze z konta?
3. Pieniądze do wycofania z OFE – rząd planował rewolucję

Pieniędzy zgromadzonych w OFE nie może wycofać sam ich posiadacz, podobnie jak nie można żądać od ZUS wypłaty pieniędzy zgromadzonych na koncie emerytalnym. W przeciwieństwie jednak do podstawowego konta ZUS, środki z OFE zgromadzone na subkoncie w ZUS albo wciąż jeszcze znajdujące się w OFE wycofać mogą spadkobiercy, ale dopiero po śmierci ubezpieczonego.

Dla pełni obrazu dodać należy, że w 2019 r. pojawił się rządowy projekt prywatyzacji pieniędzy zgromadzonych w OFE. Setki miliardów złotych miały stać się pieniędzmi całkowicie prywatnymi, z możliwością swobodnego nimi dysponowania za życia posiadacza OFE przez niego samego. Ostatecznie jednak projekt ten nie został do tej pory zrealizowany.

Pieniądze w OFE: skąd są i jak tam trafiają?

Część składek na ubezpieczenie emerytalne, które potrącają nam lub sami płacimy do ZUS podlega dziedziczeniu. Jest to część, którą mamy prawo przekazywać do Otwartego Funduszu Emerytalnego (OFE), o ile zadeklarowaliśmy, że chcemy korzystać z takiego rozwiązania. W przeciwnym razie cała składka trafia do ZUS.

Jak to wygląda w liczbach? Składka emerytalna trafiająca do ZUS łącznie w częściach obciążających pracownika i pracodawcę to 19,52 proc. podstawy wymiaru, z czego 7,3 proc. trafia do OFE.

OFE informuje swoich członków o możliwości wskazania osoby uprawnionej do środków zgromadzonych na OFE. Takie wskazanie obejmuje również pieniądze przekazane na subkonto ZUS.

Zgodnie bowiem z prawem, gdy posiadacz rachunku w OFE ukończy 55 lat mężczyzna i 50 lat kobieta – a więc do ustawowego wieku emerytalnego zostanie im po 10 lat – OFE zaczyna na zasadzie tzw. suwaka, sukcesywnie spieniężać jednostki uczestnictwa, na które po wpłacie z ZUS zamieniana jest gotówka, by przekazać je do ZUS na tzw. subkonto z przeznaczeniem na przyszłą emeryturę.

Komu OFE wypłaci pieniądze z konta?

Jak już wiadomo, nie wypłaci ich ubezpieczonemu – posiadaczowi konta. Gotówkę mogą dostać tylko spadkobiercy.

Jeśli część pieniędzy z OFE trafiła już na subkonto, OFE wypłaci kapitał, który tam został, a po resztę wypłaty skieruje spadkobierców do ZUS.

Jak wygląda to w praktyce? Osoba uprawniona do pieniędzy po zmarłym składa wniosek o wypłatę w OFE. Fundusz rozlicza się z tą osobą lub osobami (bo można wskazać ich kilka i zadysponować w jakiej części każdej z nich pieniądze zgromadzone na koncie OFE przysługują), a jednocześnie zawiadamia ZUS o osobach, na rzecz których nastąpił podział środków zgromadzonych w OFE oraz jaki jest udział poszczególnych osób w dzielonych środkach.

Na przekazanie takiego zawiadomienia OFE ma 14 dni. Następnie ZUS ma trzy miesiące od dnia, w którym nastąpi takie powiadomienie, na podzielenie i wypłatę środków zapisanych na subkoncie zmarłej osoby ubezpieczonej.

Jeśli właściciel OFE nie wskazał przed śmiercią osób uprawnionych do wypłaty pieniędzy, wypłata odbywa się na zasadach przewidzianych dla działu spadku. Zarówno bowiem środki zmarłego zgromadzone w OFE, jak i znajdujące się na subkoncie w ZUS, stają się wtedy częścią tak zwanej masy spadkowej.

Pieniądze do wycofania z OFE – rząd planował rewolucję

W latach 2017-2020 rząd planował likwidację OFE i przekazanie pieniędzy z nich przyszłym emerytom. Nic z tego nie wyszło. Najpierw projekt ustawy został skrytykowany i wycofany, a po ponownym przyjęciu przez rząd nie został uchwalony przez Sejm.

Projekt ustawy zakładał, że rachunki w OFE zostaną automatycznie przekształcone w IKE i Indywidualne Konta Emerytalne, przy czym zostanie pobrana tzw. opłata przekształceniowa w wysokości 15 proc. środków. Opłata ta trafi do ZUS. Rząd zapewniał, że powstałe po tej zmianie IKE będzie już w pełni prywatne. Zgodnie z projektem ustawy pieniądze z powstałego w ten sposób IKE można byłoby wypłacić bez podatku jednorazowo lub w ratach, ale dopiero po osiągnięciu wieku emerytalnego.

Projekt zakładał, że uczestnik OFE, który nie będzie chciał mieć przeniesionych środków do IKE, będzie mógł zadeklarować, aby jego pieniądze zostały w całości przekazane do ZUS. Wówczas zostaną one zapisane na rachunku, na podstawie którego wyliczana jest przyszła emerytura z ZUS – czyli funkcjonującym w powiązaniu z OFE subkoncie.

W konsekwencji nic się nie zmieniło. OFE dalej funkcjonują i dalej na zasadzie tzw. suwaka, gdy już posiadaczowi funduszy do ustawowego wieku emerytalnego zostanie dziesięć lat, zaczynają przekazywać do ZUS pieniądze trafiające tam na tzw. subkonto emerytalne.

Owszem, pieniądze mogą być wypłacone w gotówce, ale nie posiadaczowi środków z OFE, ale jedynie jego spadkobiercom.