Departament Stanu powiadomił w piątek Kongres, że zatwierdził sprzedaż Turcji myśliwców F-16 i związanego z nimi sprzętu o wartości 23 miliardów dolarów po podpisaniu przez przywódcę kraju dokumentów zezwalających na długo opóźnione przystąpienie Szwecji do Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego, urzędników departamentu i – stwierdził Pentagon.

Chociaż Kongres mógłby podjąć kroki w celu formalnego zablokowania sprzedaży, w piątkowy wieczór czterech wyższych rangą deputowanych powiedziało Departamentowi Stanu, że nie sprzeciwi się po tym, jak ich doradcy zapoznali się z dokumentami podpisanymi przez prezydenta Turcji Recepa Tayyipa Erdogana, podali urzędnicy amerykańscy.

Urzędnicy Kongresu zażądali przedstawienia dokumentów przed wyrażeniem zgody na sprzedaż, dlatego Departament Stanu zwrócił się w piątek do Turcji o przesłanie dokumentów do Nowego Jorku. Departament zlecił komuś odebranie dokumentów w Nowym Jorku i dostarczenie ich do Waszyngtonu w piątek wieczorem, aby pokazać je prawodawcom.

Późniejsze formalne powiadomienie Kongresu przez departament oznacza, że ​​sprzedaż prawie na pewno nastąpi, co spełni główny warunek Erdogana dotyczący poparcia przystąpienia Szwecji do NATO i potencjalnie pomoże zakończyć epizod, który nadwyrężył stosunki między Stanami Zjednoczonymi a Turcją.

Turcja była, obok Węgier, jednym z dwóch członków NATO, którzy wstrzymywali się od wyrażenia zgody na wejście Szwecji do sojuszu. Sekretarz stanu Antony J. Blinken od zeszłego roku podejmował intensywne działania dyplomatyczne, obejmujące m.in. spotkanie z Erdoganem w Stambule w tym miesiącu, aby spróbować zmienić zdanie tureckiego przywódcy.

Blinken omówił tę kwestię z Erdoganem podczas wizyty w Turcji w lutym 2023 r. i trzykrotnie powiedział, że Turcja nie otrzyma F-16, jeśli odmówi zatwierdzenia przystąpienia Szwecji do UE – powiedział amerykański urzędnik.

Przeciągający się proces z Turcją opóźnił także sprzedaż samolotów F-35 Grecji, która w rozmowach dyplomatycznych została powiązana z F-16, ponieważ Turcja i Grecja są od dawna rywalami, mimo że obie są członkami NATO. W piątek wieczorem Departament Stanu formalnie poinformował Kongres, że sprzedaż będzie kontynuowana.

Zarówno Szwecja, jak i Finlandia zwróciły się do NATO po inwazji Rosji na Ukrainę na pełną skalę w lutym 2022 r., na co prawie wszyscy członkowie sojuszu szybko się zgodzili. Finlandia dołączyła do sojuszu w kwietniu, ale wniosek Szwecji został odrzucony. Choć Węgry nie zgłosiły konkretnych zastrzeżeń, tureccy urzędnicy oskarżyli Szwecję o udzielanie schronienia Kurdom, których tureccy urzędnicy uznali za terrorystów.

We wtorek turecki parlament zagłosował za zezwoleniem Szwecji na przystąpienie do NATO, a Erdogan podpisał to postanowienie w czwartek.

W zamian Biały Dom ponownie zatwierdził sprzedaż F-16 w piśmie wysłanym w środę do czołowych demokratycznych i republikańskich prawodawców z Komisji Spraw Zagranicznych Senatu i Komisji Spraw Zagranicznych Izby Reprezentantów, które nadzorują transfery broni przez Departament Stanu do innych krajów.

Biały Dom wezwał czterech prawodawców do wyrażenia zgody pomimo ich długotrwałych zastrzeżeń co do niektórych polityk zagranicznych i działań wojskowych Turcji, w tym rosnącej liczby nalotów w północno-wschodniej Syrii na bojowników kurdyjskich, którzy są partnerami armii USA w jej kampanii przeciwko Państwu Islamskiemu .

W piątkowy wieczór przedstawiciel Nowego Jorku Gregory W. Meeks, czołowy Demokrata w komisji Izby Reprezentantów, powiedział, że podpisanie przez Erdogana protokołów akcesyjnych Szwecji „jest mile widzianą, jeśli spóźnioną, wiadomością dla sojuszu i szerokich stosunków dwustronnych”.

Departament Stanu nieformalnie powiadomił obie komisje Kongresu o sprzedaży F-16 ponad rok temu, rozpoczynając proces przeglądu przez prawodawców.

Oprócz zwrócenia się do departamentu o rozwianie obaw związanych z tureckimi atakami na Kurdów, prawodawcy chcieli także uzyskać od Turcji zapewnienia, że ​​zahamuje wszelkie napięcia z grecką armią na Morzu Egejskim.

Senator Benjamin L. Cardin, Demokrata ze stanu Maryland i przewodniczący Senackiej Komisji Spraw Zagranicznych, w piątkowym wieczornym oświadczeniu pochwalił zgodę Turcji, wyraził jednak zaniepokojenie niektórymi politykami kraju.

„Chociaż Turcja odgrywa kluczową rolę w regionie jako sojusznik NATO, istnieje pilna potrzeba poprawy sytuacji w zakresie praw człowieka, w tym niesprawiedliwego uwięzienia dziennikarzy i przywódców społeczeństwa obywatelskiego, lepszej współpracy w zakresie pociągnięcia Rosji do odpowiedzialności za jej inwazję na Ukrainę oraz na obniżenie temperatury w swojej retoryce na temat Bliskiego Wschodu” – powiedział Cardin.

Skrytykował także „bezkompromisowość” Węgier wobec Szwecji. Premier Węgier Viktor Orban obiecał w środę, że zwróci się do władz ustawodawczych o zatwierdzenie przystąpienia Szwecji, ale nie podał harmonogramu głosowania. Cardin powiedział, że Orban „okazał się najmniej wiarygodnym członkiem NATO”.

Jak dotąd, w przeciwieństwie do Erdogana, Orban nie domagał się konkretnego quid pro quo, powiedział amerykański urzędnik. Administracja Bidena wyczekuje jednak oznak, że może zaistnieć potrzeba zaangażowania się w intensywną dyplomację także z Orbanem.