Szacuje się, że na całym świecie depresja dotyka ok 322 miliony ludzi — 4,4% ogółu ludności. Podobnie zaburzenia lękowe dotykają około 260 milionów ludzi, co stanowi 3,6% populacji.

Pomimo ich rozpowszechnienia, schorzenia psychiczne i mechanizmy leżące u ich podstaw są nadal dość tajemnicze.

Obecnie leczenie obejmuje przyjmowanie leków, terapię rozmową lub jedno i drugie. Dla niektórych mogą one skutecznie złagodzić depresję. Ale w przypadku wielu innych po prostu nie działają. Eksperci nazywają to depresją oporną na leczenie.

Linia zdrowia rozmawiałem z Manishem Jha, MD, profesorem nadzwyczajnym psychiatrii w UT Southwestern Medical Center w Dallas w Teksasie. Zapytaliśmy, jak powszechna jest depresja oporna na leczenie.

„Badanie przeprowadzone przez naukowców z UT Southwestern sugeruje, że aż 1 na 3 pacjentów ambulatoryjnych zgłaszających się na leczenie może cierpieć na depresję oporną na leczenie” – stwierdził Jha.

„Biorąc pod uwagę, że 1 na 5 dorosłych w Stanach Zjednoczonych może w ciągu swojego życia doświadczyć poważnych zaburzeń depresyjnych, a częstość występowania dużych zaburzeń depresyjnych w USA w ciągu ostatniego roku może wahać się w granicach 5–7%, prawdopodobne jest, że kilka milionów dorosłych w USA W USA występuje depresja oporna na leczenie” – wyjaśnił Jha, który nie brał udziału w badaniu.

Autorzy nowego badania postanowili zidentyfikować podtypy, czyli biotypy depresji i lęku. Identyfikując różnice w łączności mózgowej, mają nadzieję spersonalizować plany leczenia, co umożliwi szybsze uzyskanie lepszych wyników.

Do badania autorzy zrekrutowali 801 uczestników cierpiących na depresję i stany lękowe, którzy przeszli badanie fMRI. Naukowcy przeprowadzili te skany dwukrotnie: raz, gdy uczestnicy odpoczywali, i raz, przeprowadzając testy funkcjonowania poznawczego i emocjonalnego.

Naukowcy skupili się na obszarach mózgu i połączeniach między nimi, o których eksperci już wiedzą, że są ważne w leczeniu depresji.

Korzystając z techniki uczenia maszynowego, udało im się sklasyfikować aktywność mózgu uczestników badania według sześciu odrębnych biotypów.

Następnie naukowcy skupili się na podzbiorze 250 uczestników. Losowo przydzielono im albo jeden z trzech leków przeciwdepresyjnych, albo terapię rozmową. W ten sposób mogli określić, jak różne biotypy reagowały na leczenie.

Zgodnie z teorią odkryli, że różne biotypy różnie reagowały na leczenie. Na przykład jeden biotyp charakteryzujący się wysokim poziomem aktywności trzech obszarów mózgu związanych z rozwiązywaniem problemów i depresją najlepiej zareagował na terapię rozmową.

I odwrotnie, inny biotyp charakteryzujący się nadmierną aktywnością w obszarach poznawczych mózgu najlepiej reagował na wenlafaksynę, powszechny lek przeciwdepresyjny.

„Według naszej wiedzy po raz pierwszy udało nam się wykazać, że depresję można wytłumaczyć różnymi zakłóceniami w funkcjonowaniu mózgu. W istocie jest to demonstracja podejścia medycyny spersonalizowanej do zdrowia psychicznego w oparciu o obiektywne pomiary funkcjonowania mózgu” – wyjaśniła dr Leanne Williams, główna autorka badania.

Williams jest profesorem psychiatrii i nauk behawioralnych Vincenta VC Woo w Szkole Medycznej Uniwersytetu Stanforda, a także dyrektorem-założycielem Center for Precision Mental Health and Wellness.

To badanie następuje po poprzednim badanie przez Williamsa i współpracowników. We wcześniejszym badaniu zidentyfikowali także sześć podtypów depresji i wykazali, że osoby w każdym podtypie różnie reagowały na leczenie.

Leki przeciwdepresyjne i terapie oparte na rozmowie mogą zająć tygodnie, a nawet miesiące, zanim zaczną działać – nawet u osób, które dobrze na nie reagują. Zatem w przypadku osób, które nie reagują na pierwsze, drugie lub trzecie leczenie, proces ten może zająć lata.

Williams straciła partnera w wyniku depresji w 2015 roku, więc rozumie, jak pilna jest ta kwestia.

„Celem naszej pracy jest ustalenie, jak wykonać zadanie dobrze za pierwszym razem. To bardzo frustrujące, że zajmuję się depresją i nie mam lepszej alternatywy dla tego uniwersalnego podejścia” – mówi Williams.

Loftus powiedział Linia zdrowia jak te wyniki mogą wpłynąć na diagnostykę w praktyce:

„Do niedawna, jeśli pacjent pytał mnie, czy mógłby poddać się testowi lub badaniu obrazowemu w celu zdiagnozowania zaburzenia psychicznego, moja odpowiedź niezmiennie brzmiała: «Wiemy, że pewne części mózgu funkcjonują odmiennie w przypadku pewnych zaburzeń, porównując uśrednione powoduje, że u pacjentów, u których zdiagnozowano to zaburzenie, występuje tzw uśrednione skutkuje zdrową kontrolą. Nie ma jednak żadnego testu, za pomocą którego można by zdiagnozować konkretną osobę” – powiedział Loftus.

„W związku z wynikami przedstawionymi w tym artykule” – kontynuowała – „moja odpowiedź będzie musiała się zmienić. Autorzy nie tylko identyfikują różne biotypy w oparciu o sześć interesujących obwodów mózgowych, ale także dostarczają każdej osobie własne, zindywidualizowane wyniki. To jest rewolucyjne.”

Chociaż wyniki te są obiecujące, depresja i stany lękowe są niezwykle złożone, a na oporność na leczenie wpływa szeroki zakres czynników. Na przykład Jha powiedział Linia zdrowia że poziom stanu zapalnego może wpływać na reakcję pacjenta na leki, podobnie jak otyłość.

Ponadto u osób cierpiących na depresję z objawami lękowymi istnieje większe prawdopodobieństwo „gorszej poprawy w przypadku powszechnie stosowanych leków przeciwdepresyjnych”.

„Inne choroby współistniejące, które mogą komplikować leczenie, obejmują zespół stresu pourazowego oraz zaburzenia związane z używaniem alkoholu lub innych substancji” – powiedział nam.

Ogólnie rzecz biorąc, firma Loftus jest podekscytowana możliwościami, jakie mogą przynieść te badania. „Mam nadzieję, że to badanie otworzy drzwi do zbadania nie tylko innych biotypów, ale także szerszej gamy metod leczenia”.

Ma nadzieję, że rozszerzenie tych prac pomoże „zapewnić naszym pacjentom zindywidualizowany, ukierunkowany plan leczenia, a nie podejście oparte na pojedynczych próbach, co jest obecnie standardem w praktyce”.

Naukowcy zidentyfikowali sześć „biotypów” depresji i lęku. Wydaje się, że każdy biotyp reaguje inaczej na leki i terapie rozmową.

Jeśli wyniki się potwierdzą, takie podejście może oznaczać, że osoby cierpiące na depresję rozpoczną leczenie najskuteczniejszą dla nich metodą.