Dalsza część tekstu pod materiałem wideo

Prawie nikt nie wie, ile płaci za prąd i dlaczego tak dużo

O ile dość łatwo obliczyć, ile średnio kosztuje przejechanie 100 km samochodem spalinowym, to w przypadku auta na prąd nie jest to już tak oczywiste. Ceny energii elektrycznej różnią się w zależności od regionu kraju oraz od tego, czy odbiorcą energii jest gospodarstwo domowe, czy firma. W tym drugim przypadku różnice w stawkach dochodzą do kilkuset procent!

Inna jest cena prądu, który pobieramy z domowego gniazdka, a inna, gdy ładujemy samochód na publicznej stacji ładowania. W przypadku publicznych stacji cena zależy od tego, czy ładujemy samochód prądem zmiennym (powoli) czy za pomocą szybkiej ładowarki prądu stałego, co zwykle wychodzi znacznie drożej. O cenie prądu kupowanego w mieście decyduje też, czy mamy wykupiony abonament u operatora ładowarki, ewentualnie czy mamy kartę roamingową, która pozwala na ładowanie samochodu ze stacji różnych operatorów.

Ile kosztuje prąd domowy?

Foto: Robert Rybicki / Auto Świat

Aby szybko ładować auto elektryczne w domowym garażu, potrzebny jest albo tzw. wallbox, albo ładowarka podłączana do gniazda 3-fazowego

Rachunki za energię elektryczną są tak skomplikowane, że niewielu jest prywatnych odbiorców, którzy dokładnie wiedzą, ile płacą za 1 kWh energii elektrycznej. Do stawki za zużyty prąd doliczane są bowiem najróżniejsze opłaty: kogeneracyjna, mocowa, OZE i inne. W żadnym wypadku nie da się wskazać, ile dokładnie co do grosza wynosi końcowa cena prądu u poszczególnych dostawców, gdyż w zależności od poziomu zużycia energii poszczególne opłaty zmienne i stałe mają różny udział w cenie kilowatogodziny.

Wielu odbiorców ma też podpisane umowy z operatorami, w których cena prądu niby jest stała (to reklamowano jako korzyść wynikającą z takiego rozwiązania), ale zmienne są inne elementy rachunku, np. opłaty za dodatkowe usługi w pakiecie.

W tym roku sytuację dodatkowo komplikują najwyższe w historii podwyżki cen prądu wprowadzone przez dostawców, które jednak są czasowo (w drodze ustawy) zamrożone do określonego progu zużycia energii; czasowo też – do końca roku – obowiązują ceny maksymalne energii elektrycznej dla gospodarstw domowych obowiązujące po przekroczeniu poszczególnych progów zużycia.

Można jednak pokusić się o pewne szacunki i wnioski:

• 
  średnia końcowa cena 1 kWh prądu dla gospodarstw domowych w Polsce w 2023 roku wynosi 1 zł plus minus kilka groszy;
• 
  nieco wyższe rachunki dostają osoby korzystające w domu z instalacji trójfazowej; mając samochód elektryczny, raczej należy mieć trójfazowe przyłącze;
• 
  jeśli jednak ktoś mieszka w Warszawie i ma w domu zarejestrowaną działalność gospodarczą (choćby jednoosobową), to nawet gdy prąd zużywa wyłącznie na potrzeby gospodarstwa domowego, może dostać rachunek na poziomie ponad 1,7 zł za 1 kWh plus dodatkowe opłaty;
• 
  aktualne cenniki wybranych operatorów przewidują stawki powyżej 1,5 zł za kWh. Przykładowo stawka całodobowa E.ON w taryfie dla gospodarstw domowych G11 wynosi blisko 1,78 zł za 1 kWh, a w PGE 1,54 zł za 1 kWh. Do tych stawek należy doliczyć różne opłaty stałe i zmienne. Choć stawki te znajdują się w cennikach dostawców energii, w tym roku w praktyce nie są stosowane. Należy się spodziewać, że wejdą one w życie w przyszłym roku, choć mogą zostać zarówno obniżone, jak i podwyższone.

Ile kosztuje prąd z publicznej ładowarki?

Podobnie jak w przypadku prądu domowego energia oferowana w publicznych stacjach ładowania nie ma jednej ceny. W przypadku benzyny, LPG czy oleju napędowego cena podana jest na pylonie stacyjnym – podjeżdżasz, tankujesz i płacisz np. 7,20 za litr ON. Cena prądu na stacji ładowania zależy od tego, czy masz abonament, ewentualnie promocyjną kartę „roamingową” zaoferowaną na pewien czas przez sprzedawcę nowego samochodu. Przykładowo 1 kWh energii na stacji Greenway pobranej z ładowarki AC to od 1,60 zł (przy miesięcznym abonamencie na poziomie 100 zł) do 1,95 zł bez abonamentu. Ale już prąd ładowany szybką ładowarką o mocy nominalnej powyżej 100 kW kosztuje od 2,20 zł do 3,25 zł za 1 kWh w zależności od abonamentu. Z kolei na stacjach OrlenCharge stawki dla klientów indywidualnych są cztery i zależą od mocy ładowarki: 1,89 zł za 1 kWh, 2,69 zł za 1 kWh, 2,89 za 1 kWh i 3,19 zł za 1 kWh.

Choć stawki oscylujące wokół 3 zł za 1 kWh nie są niczym wyjątkowym, w praktyce dotyczą kierowców, którzy korzystają z publicznych stacji okazjonalnie albo mieli pecha i musieli awaryjnie skorzystać z ładowania na stacji, w której nie mają abonamentu. Większość kierujących elektrykami korzysta z jakiejś formy abonamentu na ładowanie samochodu w jednej lub kilku sieci stacji. W takim przypadku końcowa cena 1 kWh zależy m.in. od tego, jak dużo jeździmy. Posiadanie abonamentu miesięcznego w kwocie 100 zł, jeśli z ładowania korzystamy raz w miesiącu, nie ma sensu.

Ile prądu zużywa samochód elektryczny?

• 
  Zużycie energii w samochodzie na prąd – tak samo jak w przypadku auta spalinowego, zależy od stylu jazdy i warunków. W przypadku elektryka – podobnie jak w aucie spalinowym – najwyższe zużycie energii ma miejsce podczas pierwszych kilometrów jazdy, zwłaszcza zimą. Wówczas system zużywa dużo prądu nie tylko na ogrzanie kabiny, lecz także na podgrzanie baterii.
• 
  Samochód elektryczny – inaczej niż samochód spalinowy – dobrze czuje się w mieście, gdzie dzięki odzyskiwaniu energii z hamowania jest ekonomiczny. Niska średnia prędkość sprzyja niskiemu zużyciu prądu. Inaczej w trasie – wraz ze wzrostem prędkości gwałtownie rośnie zużycie prądu. Auta elektryczne wrażliwe są też na warunki pogodowe, np. silny wiatr. Podobnie do elektryków zachowują się auta z napędem hybrydowym: mało palą w mieście, więcej w trasie.
• 
  Przyjmijmy na potrzeby naszych wyliczeń, że zużycie prądu w elektryku to od 15 do 25 kWh na 100 km. 15 kWh to wynik osiągalny w mieście w przypadku większości mniejszych i średniej wielkości samochodów przy ostrożnej eksploatacji; 20 kWh „spali” mniejsze i średniej wielkości auto w trudniejszych warunkach, np. w trasie przy umiarkowanej prędkości. 25 kWh na 100 km zużyje większy samochód, np. van albo minibus – szczególnie zimą ogrzanie przestronnego wnętrza kosztuje dużo energii. Mniejsze auta zużywają tyle energii tylko w wyjątkowo trudnych warunkach (np. na krótkich odcinkach) albo podczas szybkiej jazdy autostradowej.

Ważne zastrzeżenie: o ile w przypadku benzyny, gazu czy LPG do baku trafia dokładnie tyle paliwa, ile wyda dystrybutor, to w przypadku prądu jest inaczej. Straty energii podczas ładowania wynoszą od kilku do kilkunastu i więcej procent (w zależności od mocy ładowarki, temperatury, itp.), co oznacza, że płacimy np. za 26 kWh energii, a do baterii trafia ostatecznie np. 24 kWh. To nie jest żadne oszustwo ze strony operatorów stacji ładowania, to fizyka!

Ile spala samochód spalinowy?

• 
  Przyjmijmy na potrzeby naszego porównania, że auto benzynowe spala od 5 do 11 litrów benzyny na 100 km. 5 litrów spali oszczędna hybryda w warunkach miejskich, 8 litrów spali przeciętny benzyniak w przeciętnych warunkach, 11 litrów – zwłaszcza przy umiarkowanych prędkościach – to poziom spalania, które można uznać za wysoki. Oczywiście, są samochody, które spalają więcej, zwłaszcza przy bardzo wysokiej prędkości, ale starajmy się zachować proporcje: samochodem na prąd też nie będziemy jechać 160 km/h, nawet jeśli to możliwe – przy takiej prędkości zużywałby zapewne 30 kWh/100 km.
• 
  Jeśli chodzi o diesla, to niskie spalanie ustawimy na poziomie 4,5 l/100 km, średnie – 6,5 l/200 km, wysokie – na 8,5 l ON na 100 km. To oczywiście wartości umowne, jednak 8,5 l ON na 100 km to taka ilość paliwa, którą zadowoli się spory minibus wyposażony w automatyczną skrzynię biegów przy całkiem przyzwoitej prędkości; taka ilość paliwa w zupełności wystarczy mu też w ruchu miejskim.

Oszczędny elektryk kontra oszczędny benzyniak kontra oszczędny diesel: co jeździ najtaniej?

25 kWh prądu to wydatek… no właśnie: ustalmy, że robimy trzy wersje obliczeń: po pierwsze, dla prądu po 1,10 zł za kWh (taniej się nie da, przy czym ta wartość bierze też pod uwagę niewielkie straty prądu podczas ładowania samochodu w warunkach domowych); po drugie, 1,90 zł za 1 kWh (to cena taniego ładowania się „na mieście”; to także poziom cen, który grozi gospodarstwom domowym w roku 2024; po trzecie, 2,60 zł za 1 kWh – to umiarkowana stawka za szybkie ładowanie w trasie i w mieście, obejmująca jakiś rodzaj płatnego abonamentu.

• 
  Przy niewielkim zużyciu prądu na poziomie 15 kWh/100 km przejechanie 100 km elektrykiem kosztuje (w zależności od ceny prądu) 16,50 zł/28,50 zł/39 zł.
• 
  Ekonomiczny benzyniak z napędem hybrydowym (5 l/100 km) „przepali” (po cenie 6,7 za litr Pb95) 33,50 zł.
• 
  Opcja LPG: przy ostrożnym założeniu, że instalacja gazowa obniża koszty paliwa o 30 proc., koszt przejazdu 100 km benzyniakiem maleje do 23,45 zł.
• 
  Ekonomiczny diesel (4,5 l/100 km po cenie 7,14 za litr) „przepali” 32,13 zł.

Średnio oszczędny elektryk kontra benzyniak kontra diesel: co taniej jeździ?

• 
  Przy zużyciu prądu na poziomie 20 kWh/100 km przejechanie 100 km elektrykiem kosztuje (w zależności od ceny prądu) 22 zł/38 zł/52 zł.
• 
  Benzyniak (8 l/100 km) „przepali” (po cenie 6,7 za litr Pb95) 53,60 zł.
• 
  Opcja LPG: przy ostrożnym założeniu, że instalacja gazowa obniża koszty paliwa o 30 proc., koszt przejazdu 100 km benzyniakiem maleje do 37,50 zł.
• 
  Diesel (6,5 l/100 km po cenie 7,14 za litr) „przepali” 46,41 zł.

Energochłonny elektryk, paliwożerny benzyniak, mocno „dociśnięty” diesel

• 
  Przy zużyciu prądu na poziomie 25 kWh/100 km przejechanie 100 km elektrykiem kosztuje (w zależności od ceny prądu) 27,50 zł/47,50 zł/65 zł.
• 
  Benzyniak (11 l/100 km) „przepali” (po cenie 6,7 za litr Pb95) 73,70 zł.
• 
  Opcja LPG: przy ostrożnym założeniu, że instalacja gazowa obniża koszty paliwa o 30 proc., koszt przejazdu 100 km benzyniakiem maleje do 51,60 zł.
• 
  Diesel (8,5 l/100 km po cenie 7,14 za litr) „przepali” 60,69 zł.

Elektryk na autostradzie ładowany bez abonamentu: trzymaj się za kieszeń!

A gdybyśmy chcieli na autostradzie elektrykiem jechać 130-140 km/h i ładować się na dogodnej, szybkiej stacji ładowania, nie mając abonamentu? Trzymajmy się rozsądnego (jak na te warunki) zużycia prądu na poziomie 25 kWh przy cenie energii 3,20 zł za 1 kWh: wyjdzie 80 zł za przejechanie 100 km! To, uwaga, równowartość ponad 11 litrów ON i 12 litrów benzyny!

Zamontuję panele: będę jeździł za darmo?

Kto w odpowiednim momencie zainwestował w instalację fotowoltaiczną, ten ma tańszy prąd. W praktyce instalacje fotowoltaiczne montowane na starych zasadach (za każdą oddaną do sieci 1 kWh prądu w dowolnym momencie można odebrać 0,8 kWh) nie zawsze są na tyle wydajne, aby wystarczyło na potrzeby domu i na naładowanie samochodu, niemniej zdarza się, że tak jest.

Gdyby jednak ktoś chciał obecnie zainwestować w instalację PV, musi wiedzieć, że sieć nie będzie już dla niego bezpłatnym magazynem energii: prąd sprzedajemy po cenach hurtowych, a kupujemy po detalicznych. To się może opłacać, gdy większość produkowanej energii zużywamy sami. Samochód elektryczny wydaje się niezłym sposobem na zagospodarowanie produkowanej energii z zastrzeżeniem, że musiałby ładować się w dzień, a jeździć w nocy. No, chyba że wydamy kolejnych kilkadziesiąt tysięcy na dodatkowy magazyn energii, z którego będziemy mogli ją pobierać o dogodnej porze. Warto też pamiętać, że w naszym klimacie nawet najlepsze panele fotowoltaiczne tylko przez niewielką część roku pracują z parametrami zbliżonymi do nominalnych, więc instalacja, która pozornie wydaje się „przewymiarowana”, w praktyce może ledwie wystarczać do pokrycia zapotrzebowania na energię.

Reasumując…

Zwłaszcza mały elektryk, którym jeździmy w granicach zasięgu i ładujemy go zawsze w domu, jest w 2023 roku wciąż – jeśli weźmiemy pod uwagę wyłącznie koszty „paliwa” – najtańszym środkiem transportu. Jednak przy komercyjnych cenach energii – tych, które obowiązują na publicznych stacjach ładowania i tych, które już są w cennikach dostawców energii do prywatnych domów, lecz chwilowo zostały zawieszone – już tak nie jest.

Wracamy do punktu, z którego wzięła się idea elektromobilności: samochód na prąd miał być (i – pomijając ceny tych pojazdów – jest) ekonomicznym środkiem transportu krótkiego zasięgu; im częściej wyjeżdżamy w trasę, tym więcej kosztuje przejechanie każdego kilometra. Przy założeniu, że nie dbając o abonamenty, korzystamy z losowo wybranych szybkich stacji ładowania, koszt eksploatacji samochodu na prąd staje się nieracjonalnie wysoki – wyższy niż jazda paliwożernym benzyniakiem!

Swoją drogą jest to nieprawdopodobny absurd, że na publicznych stacjach ładowania obowiązują aplikacje i abonamenty, a w wielu wypadkach, aby skorzystać z usługi, wcześniej trzeba się zarejestrować w systemie. Sieci stacji paliw też oferują swoje karty stałego klienta, ale kto chce, może podjechać, zatankować i zapłacić kartą kredytową lub gotówką, nie rejestrując się w żadnym systemie.

Czy korzystanie z samochodu na prąd musi być aż tak skomplikowane?

I czy ceny prądu oraz towarzyszące im rozwiązania ustawowe muszą być tak niestabilne i tak tymczasowe? Tymczasowość i niepewność to jeden z podstawowych czynników, które blokują polską elektromobilność. Co z tego, że wśród operatorów stacji ładowania mamy jako-taką konkurencję, skoro wytwarzanie energii i jej dystrybucja są i tak zawłaszczone przez uzależnione od polityków koncerny?

Ładowanie formularza…