Dyskotekowe kule wirowały, klubowa muzyka pulsowała, a na parkiecie kilku filipińskich widzów było bliskich łez.

Był sobotni wieczór, a w Broadway Theatre wystawiano „Here Lies Love”, musical Davida Byrne’a-Fatboya Slima o wzlotach i upadkach Imeldy i Ferdinanda Marcosów, byłej pierwszej pary z Filipin, przygotowywał się do premiery na Broadwayu. 20 lipca. W zapowiedziach przyciągnął rosnący strumień filipińsko-amerykańskich widzów teatralnych, zachwyconych możliwością zobaczenia ich narodowej – aw niektórych przypadkach rodziny – historii opowiedzianej na scenie, na tyle blisko, by mogli ją dosłownie dotknąć.

„Nigdy nie byłem w sztuce, w której miałbym osobisty związek” z historią, powiedział Earl Delfin, 35-letni mieszkaniec Manhattanu. „Po raz pierwszy poczułam się reprezentowana na nowojorskiej scenie”.

Wzruszył się w scenach otwierających, dodał. „I oczywiście tańczyłem”.

„Here Lies Love”, który otworzył się na entuzjastyczne recenzje i wyprzedane tłumy w Public Theatre w centrum miasta w 2013 roku, pojawia się na Broadwayu po pobytach w Londynie i Seattle, za każdym razem rozbudowując swój dom i dopracowując wciągającą inscenizację. Ale dopiero teraz dodano w pełni filipińską obsadę – pierwszą w historii na Broadwayu, mówią organizatorzy. Nowi są także filipińscy producenci, w tym zdobywca nagrody Tony Lea Salonga, nagrodzony Pulitzerem pisarz Jose Antonio Vargas, komik Jo Koy i zdobywca nagrody Grammy muzyk HER, a także inwestorzy z Manili.

„Czułem się odpowiedzialny, aby w pełni zaangażować się w sprawy ojczyzny” — powiedział projektant kostiumów i konsultant kreatywny Clint Ramos, pochodzący z Cebu na Filipinach, który pracował nad serialem od samego początku. Obecnie jest także producentem.

„Mając kapitał kulturowy z ojczyzny, ale także kapitał finansowy z ojczyzny, wydaje się, że autorstwo i własność serialu trzymają się bardzo mocno za ręce. I to jest wspaniałe uczucie – powiedział.

Ramy narracyjne serialu nie uległy zmianie: nadal wykorzystuje blask dyskoteki — jako pierwsza dama, Imelda była mieszkanką Studio 54 — aby odzwierciedlić zawrotny dojście Marcosów do władzy oraz błyszczący urok przywilejów i bogactwa, które doprowadziło tę parę do spędzenia swojego narodu w ogromnym długu, do życia w rozkwicie, podczas gdy ich wyborcy cierpieli.

Arielle Jacobs, nowy członek obsady, gra Imeldę, której droga od naiwnej uczestniczki konkursu piękności do sentymentalnej megalomanki — „Dlaczego mnie nie kochasz?” idzie piosenka podpisu — jest tematem opowieści. Jose Llana ponownie wciela się w Ferdynanda z publiczności; jego droga od charyzmatycznego przywódcy do prezydenckiego despoty jest krótsza. „Jeśli chcą wygwizdać Marcosa”, powiedziała Llana o publiczności, „to myślę, że dobrze wykonałem swoją pracę”.

Nie ma książki; akcja jest napędzana przez szybujące melodie Byrne’a (z bitami Fatboya Slima) i żywiołową choreografię Annie-B Parson, częstej współpracownicy Byrne’a. DJ (Moses Villarama) działa jako emcee.

Ramos powiedział, że każdego dnia, gdy zespół kreatywny opracowuje potężne oświetlenie i przejścia między kostiumami, zadaje też pytanie: „Czy właściwie patrzymy tutaj na historię?”.

Wyzwanie — wymyślone przez Byrne’a, który miał nadzieję, że życie nocne da widzom posmak nieograniczonej mocy — jest ogromne. „Jak połączyć radość z tragedią?” powiedział reżyser Alex Timbers we wspólnym wywiadzie z Ramosem.

Zamiast sceny Broadway Theatre został przeprojektowany, aby stworzyć klub taneczny. Ruchome platformy niosą performerów, a stojący widzowie otaczają ich na podłodze; pomosty zbliżają aktorów na wyciągnięcie ręki dla siedzących wyżej. Choreografia zachęca publiczność do interakcji z obsadą, obracania się obok nich w tańcach liniowych i odgrywania roli wiernych na wiecach politycznych — momentach cywilnej radości i społeczności, które są transmitowane na gigantycznych ekranach w całej przestrzeni, wraz z ciemniejszymi, prawdziwymi materiałami informacyjnymi i transkrypcjami.

Elizer Caballero, fan pochodzący z San Francisco, praktycznie wibrował z zachwytu, gdy śpiewał i podskakiwał do partytury. Doświadczenie bycia otoczonym przez aktorów, którzy opowiadali tę rodzimą historię, było niemal surrealistyczne — czuł się częścią przedstawienia — „ale jest też bardzo przejmujące” — powiedział. „Szczególnie dla Amerykanina z Filipin najlepiej jest leżeć na podłodze. Dodaje głębi”.

Nieprzetłumaczony moment, w którym Imelda przeklina Ferdynanda w Tagalog, wywołał bardziej konsekwentny śmiech na Broadwayu niż kiedykolwiek w centrum, powiedzieli członkowie obsady. (Produkcja ma łączniczkę kulturalną i społeczną, Giselle Töngi, która planuje wydarzenia społeczności filipińskiej; nawet w zwykłe wieczory przyciągała uczestników, którzy mieli bezpośrednie kontakty z klanami Marcos i Aquino, powiedzieli organizatorzy).

Salonga, pierwsza Azjatka, która zdobyła nagrodę Tony (w 1991 r. za „Miss Saigon”), występuje jako Aurora Aquino, matka Benigno Aquino Jr., głównego rywala politycznego Ferdynanda, w gościnnym występie tego lata. Po raz pierwszy w swojej długiej karierze zagrała rolę napisaną jako Filipinka.

Widząc produkcję „Here Lies Love” kilka lat temu, wynurzyły się jej wewnętrzne wspomnienia z dzieciństwa w Manili, za panowania Marcosów. Występowanie w nim było przytłaczające. „Uderzam w historię” — powiedział Salonga.

Badając tę ​​rolę, rozmawiała z przyjaciółmi z rodziny Aquino. (Corazon C. Aquino, wdowa po Benigno, zastąpiła Marcosa na stanowisku prezesa.) Podczas prób do swojego numeru pomyślała: „O mój Boże, jak mam powstrzymać emocje przed zawładnięciem mną, kiedy próbuję zaśpiewać piosenkę?” powiedziała w rozmowie telefonicznej. „Miałem przyjaciół, którzy wysyłali mi SMS-y, mówiąc: Jak, u licha, powstrzymasz się od płaczu, kiedy to zrobisz?”

Dla drugiego pokolenia filipińskich Amerykanów, których rodziny traktowały priorytetowo asymilację, poznanie historii ich ojczyzny było objawieniem innego rodzaju. „Dorastając, jedyne, co naprawdę wiedziałem o Imeldzie, to jej kolekcja butów” — powiedział Jacobs. „Nawiązanie kontaktu z tą częścią kultury filipińskiej i odpornością Filipińczyków – wszystko to było dla mnie przebudzeniem.”

„Here Lies Love” pojawia się na Broadwayu w politycznym i społecznym krajobrazie, który znacznie się zmienił od czasu jego premiery w czasach Obamy. Szybki rozpad demokracji, który przedstawia, jest bliski na całym świecie, zauważyli Timbers i Ramos. Nawyk Ferdynanda do wyolbrzymiania lub wręcz fabrykowania swoich sukcesów jest częścią podręcznika autokratów. Nawet jego nagrane igraszki z gwiazdką mają znajomy wydźwięk. Syn Ferdynanda i Imeldy, znany jako Bongbong, jest obecnie prezydentem Filipin. (Po śmierci męża w 1989 roku Imelda, obecnie 94-letnia, wróciła do polityki i przez trzy kadencje była kongresmenką).

Pracując nad projektem z Byrne, byłym Gadający Głową, zespół kreatywny starał się nie gloryfikować Ferdynanda, który wprowadził stan wojenny w latach 1972-1981 i którego reżim przeprowadzał masowe aresztowania i uciszał krytyków. Zabójstwo Aquino na lotnisku, kiedy wrócił z wygnania w Stanach Zjednoczonych w 1983 roku, posłużyło jako punkt zwrotny do pobudzenia sprzeciwu wobec Marcosów i jest emocjonalnym prądem rozdzierającym w „Here Lies Love”.

Conrad Ricamora, który grał chłopięcego Aquino (znanego jako Ninoy) w trzech z czterech produkcji, szybko zrozumiał jego dziedzictwo. Na Broadwayu widzowie wykonują znak Labana — gest dłoni przypominający odwrócone L; słowo to oznacza „walkę” — którą spopularyzował Ninoy. „Jeśli spojrzysz na ludzi, którzy dokonywali bohaterskich czynów na przestrzeni dziejów, są w stanie to zrobić tylko dlatego, że są głęboko w kontakcie ze swoim człowieczeństwem i człowieczeństwem innych” – powiedział Ricamora.

Program wciąż był krytykowany za postawienie w centrum uwagi pary znanej z bezwzględnej korupcji i minimalizowanie politycznej waleczności Imeldy. (Strona internetowa ma na celu kontekstualizację historii kraju.) W oświadczeniu producenci powiedzieli, że ich nowa, dwunarodowa grupa zebrała się „w czasie niezbędnej i mile widzianej oceny, kto opowiada jakie historie” i że mając ludzi, którzy przeżyli to era dodatkowo nasyciła program „autentycznością”.

Dla prawie dwudziestu członków obsady – z których ośmiu debiutuje na Broadwayu – jest to rzadka okazja do obcowania i wspólnego ponownego odwiedzenia przeszłości, której dla niektórych z nich prawie nie widać w lusterku wstecznym.

Ramos nazywa siebie „dzieckiem stanu wojennego”, wychowanym w najbardziej brutalnym okresie Marcosa. Był tam również w lutym 1986 r., gdy jako uczeń szkoły „na szczycie czołgu”, powiedział, kiedy czterodniowe protesty znane jako Rewolucja Władzy Ludowej w pokojowy sposób pozbawiły ich urzędu. „Doświadczyłem całej historii reżimu” – powiedział. Przyjechał do USA pod koniec lat 90. na studia podyplomowe.

Rodzina Llany wylądowała w Nowym Jorku w 1979 roku, kiedy miał 3 lata; jego rodzice byli działaczami studenckimi, którzy uciekli przed stanem wojennym. „Bycie częścią tego programu przez ostatnie 10 lat było naprawdę oczyszczające”, powiedział, „ponieważ niekoniecznie było to coś, o czym rozmawiali moi rodzice”.

Kiedy po raz pierwszy usłyszał o serialu, miał nadzieję zagrać Aquino: „Myślałem, że nic nie sprawi, że moi rodzice będą bardziej dumni”. Zamiast tego poproszono go o przeczytanie dla Ferdynanda. Powiedział, że była to niezręczna rozmowa z rodziną, kiedy dostał tę rolę, i dał do zrozumienia zespołowi kreatywnemu, że odejdzie, jeśli produkcja schlebi dyktatorowi.

Powiedział jednak, że jako aktor musi znaleźć człowieczeństwo w swoich postaciach. „I myślę, że być może właśnie dlatego ludzie zaczynają nas krytykować, ponieważ humanizujemy ich. Ale musisz humanizować ludzi, jeśli chcesz pociągnąć ich do odpowiedzialności”.

Koledzy z obsady Llany nazywają go „kuya”, co oznacza starszego brata lub starszego kuzyna w języku tagalog — pieszczotliwe określenie. Dla niego, nawet po tylu latach w serialu, dodanie filipińskich producentów miało głębokie znaczenie. „Czułem się bezpiecznie”, powiedział, „wiedząc, że Filipińczycy rządzą, że możemy po prostu wykonywać swoją pracę” jako artyści.

Podobnie jak Salonga, grał różne grupy etniczne, prawie żaden z nich nie był Filipińczykiem.

„Czuję, że jestem winien wszystkim tym grupom etnicznym przeprosiny – na przykład przepraszam, że dostałem obsadę” — powiedział Salonga. „Ale wtedy sprawy miały się zupełnie inaczej”.

Miała nadzieję, że nawet wystawienie tak złożonej, wielowarstwowej historii jak ta na Broadwayu – zainscenizowanej jak impreza taneczna – może posłużyć jako inspiracja i wzmocnienie. „Chcę, aby inne kolorowe społeczności mogły spojrzeć na„ Here Lies Love ”i powiedzieć:„ Możemy to zrobić ”. Mamy te historie, które jesteśmy w stanie opowiedzieć. Będziemy w stanie to zrobić”.