Kraje nordyckie zawsze wygrywają, jeśli chodzi o wyścig o szczęście. Finlandia zajęła pierwsze miejsce szósty rok z rzędu w 2023 r., a następnie Dania i Islandia. Ale dlaczego są tak konsekwentnie szczęśliwi?

Niektórzy twierdzą, że to dlatego, że są mali, homogeniczni i bogaci. Kilka lat temu w artykule naukowym zasugerowano nawet, że dzieje się tak dlatego, że są genetycznie zobowiązani do bycia szczęśliwszymi.

Ale według World Happiness Report (WHR) takie teorie są niedokładne.

Najpierw porozmawiajmy o pieniądzach

Tak, wszystkie kraje nordyckie są stosunkowo bogate i szczęśliwe, ale nie wszystkie stosunkowo bogate narody są szczęśliwe jak kraje nordyckie. Singapur, jeden z najbogatszych na świecie, zajmuje 25. miejsce, podczas gdy Arabia Saudyjska, siódma najbogatsza na świecie, zajmuje 26. miejsce.

Jedynym czynnikiem finansowym, na który powinniśmy zwrócić uwagę, jest to, że kraje skandynawskie znane są z niskiego poziomu nierówności dochodów, jednak badacze nie udowodnili, że rzeczywiście koreluje to z wysokim zadowoleniem z życia. Udało im się jednak udowodnić, że jeśli nierówność dochodów prowadzi do nieufności, to bezpośrednio przyczynia się do obniżenia zadowolenia z życia. Mówiąc najprościej, ludzie naprawdę nienawidzą czuć się oszukani.

W takim razie to musi być genetyka. Czy są biologicznie predysponowani do szczęścia?

Nawet jeśli odpowiedź na to pytanie brzmiałaby zdecydowanie tak, oznaczałoby to tylko jedną trzecią obrazu.

Nauka od lat mówi nam, że genetyka odgrywa rolę w wyjaśnianiu zadowolenia ludzi z życia. To właśnie eksperci od szczęścia nazywają „biomarkerami” szczęścia.

Jednak badania mówią nam, że 60 do 70 procent różnicy w szczęściu między ludźmi jest spowodowane czynnikami środowiskowymi, więc tylko pozostałe 30 do 40 procent można przypisać genetyce.

Nie dlatego, że są to „małe” i „jednorodne” narody

Autorzy WHR twierdzą również, że nie udało im się wykazać związku między wielkością populacji kraju a zadowoleniem z życia.

Co więcej, kraje nordyckie nie są do końca jednorodne. Około 8 procent populacji Finlandii urodziło się za granicą, mniej więcej tyle samo co w Danii, gdzie 7,5 procent to obcokrajowcy. Nie różni się to zbytnio od krajów takich jak Francja, gdzie imigranci stanowią około 10 procent populacji.

A jeśli nadal twierdzisz, że 10 procent jest znaczące, wyniki Światowego Raportu Szczęścia z 2018 r. wykazały, że odsetek imigrantów w kraju nie ma wpływu na średni poziom szczęścia osób urodzonych lokalnie.

Spośród najszczęśliwszych krajów 10 z listy miało wspólny odsetek imigrantów wynoszący średnio 17,2 procent, czyli około dwa razy więcej niż średnia światowa.

I co jeszcze jest najważniejsze. Inne analizy pokazują, że wpływ różnorodności etnicznej na zaufanie społeczne staje się nieistotny, gdy istnieją wysokiej jakości instytucje rządowe. A to prowadzi nas do wiążącego elementu stojącego za nordyckim szczęściem: zaufania.

Zapytaliśmy redaktora World Happiness Report, profesora Johna F. Helliwella, który od 25 lat pracuje nad badaniami szczęścia: jak narody mogą być szczęśliwe w nordyckim stylu?

„Prostą odpowiedzią jest być wysoko we wszystkich sześciu zmiennych” – żartuje, odnosząc się do sześciu kluczowych wskaźników ze Światowego Raportu Szczęścia – PKB na mieszkańca, wsparcia społecznego, oczekiwanej długości życia w zdrowiu, wolności, hojności i korupcji.

„Ale gdzie oni [the Nordics] są naprawdę na szczycie, polega na zaufaniu i życzliwości, zarówno w ramach swoich oficjalnych instytucji, jak i prywatnego zachowania”.

Co to oznacza w praktyce? Tak uważają eksperci.

Czy to dlatego, że są jednorodnie szczęśliwi?

W 2023 roku World Happiness Report po raz pierwszy ocenił wielkość różnicy w poziomie szczęścia między mniej i bardziej szczęśliwymi połowami populacji. Wyższy ranking oznacza mniejsze nierówności szczęścia.

Wszystkie kraje nordyckie zajmują wysokie miejsca pod względem równości, co oznacza, że ​​nierówność szczęścia praktycznie nie istnieje. Większość ich populacji uważa się za szczęśliwych.

„Okazuje się, że ludzie są szczęśliwsi mieszkając w krajach, w których różnica w poziomie szczęścia jest mniejsza. A gdzie różnica w szczęściu jest najmniejsza? Cóż, w szczęśliwych krajach” – powiedział Helliwell w rozmowie z Euronews Next.

I odwrotnie, Afganistan miał również jedną z najmniejszych luk w poziomie szczęścia w WHR z 2023 r., „ale z najgorszego z powodów: nikt nie jest szczęśliwy”.

Jakość instytucji rządowych i hojność państwa opiekuńczego

Mają one istotny i pozytywny wpływ na zadowolenie z życia (tak bardzo, że Indeks Percepcji Korupcji może działać jako predyktor tego, kto znajdzie się na szczycie lub na dole rankingu szczęścia).

Dane pokazują, że ludzie są bardziej zadowoleni ze swojego życia w krajach, w których istnieje jakość instytucjonalna. Zwykle dzieli się to na jakość demokratyczną i jakość dostarczania. Według WHR ta ostatnia jest silniej związana ze szczęściem obywateli: dobre emerytury, hojne urlopy rodzicielskie, alimenty dla chorych i niepełnosprawnych, bezpłatna opieka zdrowotna i edukacja, solidne zasiłki dla bezrobotnych itp.

Dobrej jakości instytucje rządowe skutecznie obniżają poziom nierówności, co sprawia, że ​​ludzie są szczęśliwi, ponieważ czują, że mogą ufać swoim instytucjom publicznym.

„Zaufanie jest strasznie ważne”

Tak twierdzi Helliwell. Jednym z eksperymentów, które opracowali w celu sprawdzenia i udowodnienia znaczenia zaufania, jest pytanie ludzi, czy uważają, że ich portfel zostanie zwrócony, jeśli go zgubią.

Naukowcy porównali prawdopodobieństwo, z jakim respondent myślał, że zgubiony portfel zostanie zwrócony, z oceną zadowolenia z życia. Wyniki pokazały, że ci, którzy spodziewali się zwrotu portfela, mieli ocenę życia o więcej niż jeden punkt wyższą w skali od zera do 10.

Innymi słowy, ludzie, którzy zaufali swoim portfelom, zostaliby uznani za szczęśliwszych niż ci, którzy tego nie zrobili.

Reader’s Digest, amerykańska firma, przeprowadziła podobny eksperyment na całym świecie w 2021 roku. Czy zgadniesz, w którym mieście zwrócono najwięcej portfeli? Helsinki.

World Happiness Report wykorzystuje tzw Światowy sondaż Gallupa jako główne źródło danych i prosi respondentów o przedstawienie szerokiej „oceny życia” przy użyciu mentalnego obrazu drabiny, z najlepszym możliwym życiem jako 10 i najgorszym możliwym jako zero.

Kluczowe są wartości liberalne: progresywne opodatkowanie i swoboda dokonywania życiowych wyborów

Więc wracamy do pieniędzy.

Naukowcy odkryli silny związek między opodatkowaniem progresywnym – stawką podatkową, która rośnie wraz ze wzrostem kwoty podlegającej opodatkowaniu – a oceną tego, jak ludzie są szczęśliwi.

Progresywne opodatkowanie prowadzi do szczęścia poprzez dobra publiczne i wspólne, takie jak opieka zdrowotna, edukacja i transport publiczny, które podatki pomagają finansować. I ostatecznie zgadłeś, zaufaj. Ludzie ufają, że pieniądze zostaną mądrze wykorzystane i rozdzielone.

Ponownie, w bardziej równych społeczeństwach ludzie bardziej sobie ufają. A zaufanie społeczne przyczynia się do budowania lepszych instytucji.

A co z wysokimi wskaźnikami samobójstw w krajach nordyckich?

Jeśli spojrzeć na rozpowszechnienie pozytywnych emocji w różnych krajach w raportach World Happiness, Ameryka Łacińska zwykle zajmuje pierwsze miejsce, ale kraje te nie mieszczą się nawet w pierwszej dwudziestce w ogólnym rankingu szczęścia.

Z drugiej strony najszczęśliwsze wypadają kraje nordyckie, ale to nie tam ludzie zgłaszają najczęściej pozytywne emocje.

W rzeczywistości, jak poinformował mój kolega Tim Gallaghersposób, w jaki ludzie z narodów skandynawskich postrzegają siebie, jest dość melancholijny.

Kraje skandynawskie mają historyczny związek z wysokimi wskaźnikami samobójstw. Na przykład w 1990 r. wskaźnik samobójstw w Finlandii był tak wysoki, że kraj ten stworzył i wdrożył pierwszą na świecie strategię zapobiegania samobójstwom.

Dziś tendencje w regionie znacznie się poprawiły, ale w Finlandii nadal zajmuje czwarte miejsce pod względem wskaźników samobójstw wśród młodzieży.

Helliwell mówi, że model szczęścia „idealnie pasuje” do godnych ubolewania statystyk.

Na przykład miara określająca jakość rządzenia „jest bardzo ważna we wspieraniu zadowolenia ludzi z życia, ale nie tak ważna w zapobieganiu samobójstwom” – powiedział.

„Wiara religijna jest bardzo ważna w powstrzymywaniu samobójstw, ale nie tak ważna w wytwarzaniu szczęścia w życiu. Rozwód jest zły dla obojga, ale jest gorszy dla samobójstw niż dla oceny życia.

„Szwecja, na przykład, z wysokiej jakości rządem, wysokim wskaźnikiem rozwodów i niską przynależnością religijną, będzie miała wyższy przewidywany wskaźnik samobójstw w stosunku do ich szczęścia”.

Ostatecznie oznacza to, że te same wskaźniki, które przewidują szczęście, niekoniecznie są powiązane z prawdopodobieństwem samobójstwa.

Niefortunny trend można wytłumaczyć czynnikami kulturowymi, mówi Helliwell.

„Odkryliśmy, że samobójstwo, podobnie jak niektóre inne rodzaje zachowań antyspołecznych, ma pewien aspekt kulturowy… tak jak różnego rodzaju uzależnienia koncentrują się w regionach z powodu pewnego rodzaju lokalnego pozytywnego sprzężenia zwrotnego” – powiedział Euronews Next .

„W tym przypadku jest to w pewnym sensie negatywna informacja zwrotna, a ludzie kopiują niefortunne zachowanie innych ludzi jako mechanizm radzenia sobie”.

Pogoda nie ma większego wpływu na ogólne szczęście

Najcieplejsza średnia roczna temperatura w południowo-zachodniej Finlandii wynosi 6,5°C. A stamtąd, na wschód i północ, średnia temperatura tylko spada.

Prawdą jest, że nordyckie zimy są długie, ciemne i mroźne, a większość z nas kojarzy cieplejsze temperatury i jasne słoneczne dni ze szczęściem. Ale wnioski z raportu sugerują, że wpływ na wynik szczęścia jest dość nieznaczny.

Ludzie dostosowują się do pogody, co oznacza, że ​​ulewne deszcze, burze śnieżne i ujemne temperatury zazwyczaj nie wpływają na zadowolenie z życia tych, którzy są przyzwyczajeni do życia w takich warunkach.

Co więc możemy zrobić, aby być szczęśliwym jak Skandynawowie?

Krajom nordyckim udało się wejść w bardzo korzystny cykl, w którym sprawne i demokratyczne instytucje są w stanie zapewnić obywatelom bezpieczeństwo, tak aby obywatele ufali instytucjom i sobie nawzajem, co prowadzi ich do głosowania na polityków, którzy obiecują i realizują skuteczny model opieki społecznej.

Jednak są rzeczy, które naprawdę możesz zrobić.

„Odkryliśmy, że ludzie są znacznie, znacznie szczęśliwsi, jeśli czują, że znajdują się w środowisku, w którym ludzie będą ich pilnować. I naprawdę ważne jest, aby im to powiedzieć, ponieważ na całym świecie nie rozumieją, jak hojni są inni ludzie, — mówi Helliwell.

Mówi, że zaufanie, jakim obdarzamy innych, jest w rzeczywistości większe niż to, za jakie je uważamy. Brak tego zaufania czyni nas nieszczęśliwymi. A przynajmniej nie tak szczęśliwi jak Nordycy.

Helliwell mówi również, że jednym z powodów, dla których ludzie nie doceniają życzliwości swoich sąsiadów, jest to, że nie słyszą o tym w mediach.

„Co przemawia za dobrymi wiadomościami i pokazuje, że są one naprawdę ważne, ponieważ to właśnie decyduje o tym, co myślisz o swoich sąsiadach” – powiedział.