Trzy główne czynniki wysokich cen

Fakt wysokich cen hurtowych może dziwić ze względu na stosunkowo niskie wartości cen prądu dla gospodarstw domowych. Należy jednak pamiętać, że cennik dla gospodarstw jest zamrożony i nie odzwierciedla, tego co sugerowałaby ekonomia. W dłuższej perspektywie czasu takie sztuczne obniżki z dużym prawdopodobieństwem odbiją się negatywnie na inwestycjach w OZE i planach modernizacji infrastruktury, gdyż zabraknie na to środków. W swoim raporcie grupa analityczna Ember zwróciła uwagę na trzy główne czynniki odpowiadające za wysokość cen hurtowych prądu w Polsce. Jako pierwszy wymieniony został fakt spadku cen energii elektrycznej poza granicami Polski. Było to skutkiem powrotu do produkcji energii z gazu, po tym jak spadły jego ceny, a przyczyniła się do tego przede wszystkim łagodna zima i pandemia (przełom 2019 i 2020). Mimo tego, że od momentu objęcia funkcji lidera we wspomnianym rankingu cen prądu, nawet najmniej wydajne elektrownie gazowe stały się bardziej rentowne od tych najbardziej wydajnych elektrowni węglowych, to ceny polskiego prądu nie odzwierciedlały tego, gdyż w naszym kraju brak jest rezerw elektrowni gazowych. Poniższy wykres przedstawia, jak kształtowały się rynkowe ceny prądu od 2017 do 2020 roku. Łatwo można dostrzec, że nigdy nie udało się nam wyznaczyć dolnej granicy cen. Za to na przełomie marca i kwietnia 2020 ceny hurtowe energii elektrycznej w Polsce były najwyższe spośród całej Unii Europejskiej. Te tendencje były kontynuowane aż przez ponad pół roku, do października 2020. Obecnie nie wyznaczamy już wartości najwyższych cen, mimo że wciąż nasze ceny rynkowe są jednymi z najwyższych w Europie.

Wciąż opieramy swój miks o węgiel, który już raczej nie stanieje. Ten surowiec energetyczny jest też powodem wystąpienia drugiego czynnika podbijającego hurtowe ceny prądu. Aktualnie polski węgiel jest droższy od importowanego. Począwszy od maja 2019 roku nasz węgiel jest droższy od tego sprowadzanego z zagranicy, w sierpniu 2020 cena ta była wyższa o całe 18 euro za tonę. Biorąc pod uwagę, że polskie elektrownie płacą więcej za węgiel niż reszta krajów Europy, łatwo zrozumieć, dlaczego cena hurtowa prądu jest najwyższa u nas. Trzeci kluczowy problem podbijający ceny energii elektrycznej to brak dostatecznego uwzględnienia OZE w naszym miksie energetycznym. Poniższy wykres jasno pokazuje, że zostajemy w tyle za resztą Europy pod względem zielonej transformacji i dywersyfikacji w miksie energetycznym. Dane dla średniej UE-27 nie zawierają wartości dla Malty, Cypru, Chorwacji i Luksemburga.

Nie widać u nas spadku hurtowej ceny energii w godzinach największych generacji z PV czy wiatru. W ciągu roku praktycznie nie ma u nas godzin zależnych od OZE o zerowych kosztach krańcowych produkcji. W 2020 roku udało nam się osiągnąć 13% takiego udziału OZE, co jest zbyt małą liczbą by obniżyć ceny hurtowe prądu. 

Zamiast produkować, importujemy

By uniknąć wysokich cen za prąd w Polsce, przez pierwsze 9 miesięcy 2020 roku wspomagaliśmy się energią z importu. W tym czasie 8% energii elektrycznej zużywanej w kraju sprowadzano z zagranicy, głównie z Niemiec. Nasi zachodni sąsiedzi mają określone godziny bardzo taniego prądu, nietrudno się domyślić, że chodzi o moment dominacji OZE w sieci. Polska musi zainwestować w nowe interkonektory, by tym samym zwiększyć elastyczność sieci i zrobić miejsce dla OZE. Takie działanie pozwoli na zmniejszenie wolumenu importowanej energii i uwolni sektor przemysłowy, dla którego często tak wysokie ceny prądu są nierozwiązywalnym problemem.

Czas na drastyczne zmiany

Już wiele razy pokazaliśmy, że Polska ma potencjał, aby stać się liderem w zakresie odnawialnych źródeł energii w Europie Środkowo-Wschodniej. Kompletna transformacja energetyczna z pewnością okaże się rozwiązaniem problemu wysokich cen energii elektrycznej w Polsce, ale konieczne jest do tego podejście wieloaspektowe. Przesiadka z drogiego i nieekonomicznego węgla na czyste źródła energii, takie jak energia wiatrowa i PV jest jedynym wyjściem z sytuacji. Inwestycje w nowe instalacje odnawialne oraz rozwinięcie infrastruktury elektroenergetycznej pomogą zrównoważyć system energetyczny, obniżyć koszty produkcji energii elektrycznej i zwiększyć konkurencyjność polskiego przemysłu. Poprzez zrównoważoną politykę energetyczną, inwestycje w odnawialne źródła energii i modernizację infrastruktury, możliwe jest osiągnięcie celu obniżenia kosztów energii, ochrony środowiska i stworzenia innowacyjnej i konkurencyjnej gospodarki. Działania podejmowane obecnie będą miały długotrwały wpływ na przyszłe pokolenia, zapewniając im czyste i zrównoważone środowisko oraz lepszą jakość życia.

źródło: EMBER