Kiedy człowiek znany jako „ojciec genetyki” kończy 200 lat, jak świętujecie?

Oczywiście, wykopując jego ciało i sekwencjonując jego DNA.

Właśnie to zrobił zespół naukowców z Czech w tym roku, aby uczcić Gregora Mendla, naukowca i zakonnika, którego eksperymenty w połowie XIX wieku położyły podwaliny pod współczesną genetykę.

Mendel mieszkał i pracował w Brnie, drugim co do wielkości mieście w Czechach. Ponieważ w 2022 r. przypada dwusetna rocznica urodzin Mendla, miejscowi badacze – gdzie Mendel pozostaje kimś w rodzaju bohatera z rodzinnego miasta – szukali sposobów na upamiętnienie tego człowieka i uhonorowanie tej chwili. Możliwości obejmowały festiwal, konferencję naukową i pomnik.

Astronom Jiří Dušek, dyrektor Obserwatorium i Planetarium w Brnie, zastanawiał się, czy twórca genetyki był kiedykolwiek poddawany jakimkolwiek badaniom genetycznym.

„A więc to był początek”, mówi Šárka Pospíšilová, genetyk, który jest także prorektorem ds. badań na Uniwersytecie Masaryka w Brnie.

Na początku mówi, że pomysł analizy genów Mendla wydawał się „szalony”.

Mimo to Pospíšilová chodziła do różnych specjalistów na uniwersytecie, aby zapytać, co jest możliwe.

– Zapytałam antropologów, którzy mieli doświadczenie w analizie szczątków różnych postaci historycznych – wspomina. Konsultowała się też z archeologami.

Ekshumacja Mendla z jego grobu w Brnie i przeprowadzenie badań genetycznych na jego szczątkach okazało się przedsięwzięciem wykonalnym – o ile uzyskano zgodę augustianów. To jest zakon, do którego należał Mendel iz którym pozostaje: Uważano, że grób augustianów na centralnym cmentarzu miasta zawiera ciało Mendla.

Lokalni przywódcy religijni konsultowali się z augustianami w Pradze, ich biskupem, aw końcu z augustianami w Rzymie. W końcu pozwolenie zostało udzielone.

Filip Pardy, biolog molekularny z zespołu badawczego, uważał, że bycie częścią tego przedsięwzięcia wiąże się z dużym poczuciem odpowiedzialności.

„Gregor Mendel to osoba, która wykłada na pierwszym kursie genetyki na uniwersytecie” – mówi Pardy. „Wszyscy czują, że jest bardzo ważny, zwłaszcza tutaj, w Brnie. Jest swego rodzaju wzorem do naśladowania… który stał na początku wszystkiego, co robimy”.

Mendel wyprzedził swoje czasy w sposobie, w jaki wykorzystał matematykę do badania wzorców dziedziczenia roślin grochu, patrząc na takie rzeczy, jak kolor kwiatów i wysokość roślin, mówi Pardy.

„Przeanalizował zestaw około 25 000 roślin, aby faktycznie uzyskać prawidłowe liczby i stworzyć formuły” – mówi Pardy. „I pod tym względem był także wizjonerem i był o krok do przodu”.

Eksperymenty Mendla z roślinami były znane i szanowane za jego życia, ale jego sława naprawdę wzrosła po 1900 roku, kiedy genetycy na nowo odkryli jego pracę i zdali sobie sprawę z jej implikacji.

„Myślę, że nikt w tamtym czasie, łącznie z Mendelem, nie podejrzewał, że jego praca będzie tak przełomowa, jeśli chodzi o bycie główną teorią naukową” – mówi Daniel Fairbanks, genetyk roślin i autor książki pt. Gregor Mendel: Jego życie i dziedzictwo.

Wykopaliska w grobowcu Mendla ujawniły pięć trumien ułożonych jedna na drugiej. Było to trochę zaskakujące, biorąc pod uwagę, że na nagrobku widniały imiona tylko czterech braci augustianów.

Trumna Mendla wydawała się być tą metalową na dole. Był wyłożony gazetami datowanymi na krótko przed jego śmiercią, co wydawało się całkiem rozstrzygające. Mimo to Pardy mówi, że chcieli jeszcze lepszych dowodów na to, że ta trumna zawierała szczątki Mendla.

„Właściwie wpadliśmy na pomysł przejrzenia jego rzeczy osobistych, ponieważ wiedzieliśmy, że potrzebujemy materiałów referencyjnych, aby faktycznie potwierdzić jego tożsamość” — mówi Pardy.

Kuratorzy w lokalnych muzeach pozwalają im badać przedmioty, takie jak mikroskopy Mendla, jego okulary, pisemne zapisy jego pomiarów meteorologicznych i papierośnicę. Zespół dokładnie przeszukał także ulubione książki Mendla iw książce o astronomii znalazł włos.

Patrząc na DNA z tego wszystkiego i porównując je z DNA w szkielecie, byli pewni, że znaleźli ciało Mendla.

Sekwencjonowanie jego DNA ujawniło warianty genetyczne związane z cukrzycą, problemami z sercem i chorobami nerek. Wariant, który najbardziej zaintrygował Fairbanksa, dotyczył genu związanego z epilepsją i problemami neurologicznymi.

„Przez całe życie cierpiał na jakieś zaburzenie psychiczne lub neurologiczne, które powodowało u niego bardzo poważne załamania nerwowe” – mówi Fairbanks. „Mogło to równie dobrze być stanem dziedzicznym – i to było fascynujące odkrycie dokonane przez tych naukowców”.

Fairbanks zastanawiał się, jak Mendel czułby się, gdyby mu przeszkadzano w grobie, aby zaspokoić ciekawość dzisiejszych naukowców.

„Myślę, że na podstawie tego, co o nim wiem, mógł być z tego bardzo zadowolony” — mówi Fairbanks. „Ale oczywiście nie możemy bezpośrednio go zapytać”.

Pospíšilová również skłania się ku tej teorii.

„Wierzymy, że byłby szczęśliwy. Wiemy, że był bardzo entuzjastycznie nastawiony do wszelkiego rodzaju badań” – mówi – zaznaczając, że tuż przed śmiercią Mendel poprosił o przeprowadzenie obszernej sekcji zwłok.

„Nie był przeciwny badaniom na własnym ciele” – mówi.

Chociaż Mendel nic nie wiedział o DNA ani o roli, jaką odgrywało ono w wzorcach dziedziczenia, które tak dokładnie obserwował, według wszelkiego prawdopodobieństwa „nie miałby nic przeciwko uczestnictwu w badaniach, nawet po swojej śmierci”.

Prawa autorskie 2022 NPR. Aby zobaczyć więcej, odwiedź