W okresie od czerwca 2021 do października 2023 zleciłem badanie obrazu gospodarki rynkowej i kapitalizmu w 35 krajach. Co odkryliśmy? W żadnym innym kraju ludzie nie kochają kapitalizmu tak bardzo jak w Polsce – nawet w Stanach Zjednoczonych.

W Polsce Ipsos MORI przebadało łącznie 1096 reprezentatywnie wybranych osób w okresie od 30 lipca do 9 sierpnia 2021 r., a łącznie przebadano 35 550 respondentów we wszystkich 35 krajach.

Badanie różni się od wielu innych badań dotyczących gospodarki rynkowej i kapitalizmu nie tylko głębokością (tj. poziomem szczegółowości zadawanych pytań), ale także szczególną metodą: przed rozpoczęciem badania postawiono hipotezę, że niektórzy ludzie szczególnie odpychani przez słowo „kapitalizm”, mimo że ich rzeczywiste poglądy stawiałyby ich bardziej w obozie prokapitalistycznym. Tym samym w jednym zestawie pytań (dotyczącym „wolności gospodarczej”) konsekwentnie unikano słowa „kapitalizm”. Respondentom przedstawiono w sumie sześć stwierdzeń, z czego trzy opowiadały się za wolnością gospodarczą i gospodarką rynkową, a trzy opowiadały się za silną rolą gospodarki państwo.

Natomiast w dwóch pozostałych zestawach pytań użyto terminu „kapitalizm”. Po pierwsze, chcieliśmy wiedzieć, co dokładnie respondenci badania kojarzą ze słowem „kapitalizm”; następnie każdemu respondentowi przedstawiliśmy w sumie 18 stwierdzeń na temat kapitalizmu. Łącząc dane z dwóch ostatnich zestawów pytań, jesteśmy w stanie określić, co ludzie myślą, gdy pojawia się słowo „kapitalizm”. Ciekawe jest porównanie tego z pierwszym zestawem pytań, gdzie odpowiedzi ujawniają, co ludzie myślą o kapitalizmie, gdy nie pada to słowo.

Z analizy reakcji na wypowiedzi propaństwowe i prorynkowe wynika, że ​​wypowiedzi na rzecz wzmocnienia roli rządu spotykają się z 15 proc. aprobatą w porównaniu z 37 proc. aprobatą dla prorynkowych wypowiedzi na rzecz obniżki rolę dla rządu. Dzielenie średniej stwierdzeń pozytywnych przez średnią stwierdzeń negatywnych daje współczynnik 2,40. Współczynnik większy niż 1,0 oznacza, że ​​dominują postawy prowolnościowe, natomiast współczynnik mniejszy niż 1,0 oznacza, że ​​dominują opinie antywolnościowe.

Stwierdzenie, które wywołało zdecydowanie największe poparcie (46 proc.) w Polsce, brzmiało: „Uważam, że prywatne firmy powinny same decydować, jakie produkty produkować i jakie ceny za nie pobierać; państwo nie powinno się w to mieszać”. Zdecydowanie najniższe poparcie (10 proc.) dotyczyło stwierdzenia: „Potrzebujemy znacznie większej interwencji państwa w gospodarkę, ponieważ rynek raz po raz zawodzi”.

W żadnym z 35 krajów akceptacja gospodarki rynkowej nie była tak wysoka jak w Polsce. Stany Zjednoczone, Czechy, Korea Południowa i Japonia podążają za Polską z dużym marginesem.

W kolejnym zestawie pytań respondentom przedstawiono pięć pozytywnych i pięć negatywnych terminów związanych ze słowem „kapitalizm” oraz łącznie 18 stwierdzeń na temat kapitalizmu, z czego dziesięć było negatywnych, a osiem pozytywnych.

Na wykresie 1 widać, że „kapitalizm” ma w Polsce bardziej pozytywny wizerunek, nawet jeśli używa się tego słowa, niż we wszystkich pozostałych 34 krajach (połączenie danych dotyczących wolności gospodarczej i dwóch pytań dotyczących kapitalizmu daje współczynnik 1,52).

Biorąc pod uwagę wszystkie kwestie, czyli te, w których użyto słowa kapitalizm i te, w których go nie było, to Stany Zjednoczone, Korea Południowa i Japonia na czele plasują się z wyraźną przewagą za Polską.

Rysunek 1

Ogólny współczynnik postaw wobec kapitalizmu w 35 krajach

Uwaga: Im niższy współczynnik, tym silniejsza postawa antykapitalistyczna

Źródło: Rainer Zitelmann, Jak narody uciekają przed ubóstwem

Wyniki badania raczej nie zaskoczą nikogo, kto zna Polskę i jej historię. W latach 80., w czasach socjalizmu, Polska była jednym z najbiedniejszych krajów w Europie. Po reformach kapitalistycznych na początku lat 90. Polska stała się europejskim czempionem wzrostu i jedną z najszybciej rozwijających się gospodarek narodowych na świecie. W mojej książce Jak narody uciekają przed ubóstwem, opowiadam historię o tym, jak Polakom w ciągu zaledwie kilku dekad udało się tak rewelacyjnie podnieść standard życia. Inne kraje mogą się uczyć z tego, co wydarzyło się w Polsce.

Rainer Zitelmann jest autorem niedawno opublikowanej książki książka Jak narody uciekają przed ubóstwem. To jest również dostępny na Amazonie Tutaj.

Wiadomość od TheArticle

Jesteśmy jedyną publikacją, która angażuje się w omawianie każdego aspektu. Mamy do wniesienia ważny wkład, który jest teraz potrzebny bardziej niż kiedykolwiek, i potrzebujemy Twojej pomocy, aby móc dalej publikować w tych trudnych ekonomicznie czasach. Prosimy zatem o przekazanie darowizny.