Prezydent Iranu Ebrahim Raisi przebywa w Pakistanie z trzydniową podróżą, aby omówić stosunki regionalne i dwustronne kilka dni po tym, jak Iran i Izrael przeprowadziły przeciwko sobie ataki, ryzykując przekształceniem wojny w Gazie w konflikt regionalny.

Raisi ma przeprowadzić rozmowy z najwyższymi przywódcami Pakistanu, w tym z premierem Shehbazem Sharifem, ponieważ obaj sąsiedzi starają się naprawić stosunki po styczniowych atakach rakietowych typu „wet za wet”.

Lokalne media podały, że Raisi spotka się także z generałem Asimem Munirem, szefem pakistańskiej armii, która ma ogromne wpływy polityczne i gospodarcze w państwie Azji Południowej.

Jaki jest program wyjazdu?

Raisi przybył w poniedziałek do stolicy Islamabadu, ponieważ obaj sąsiedzi chcą zacieśnić powiązania gospodarcze, graniczne i energetyczne.

„Islamska Republika Iranu, zgodnie z polityką sąsiedztwa… jest zainteresowana promowaniem stosunków z Pakistanem i podczas tej podróży z rządem Pakistanu zostaną omówione różne kwestie, w tym kwestie gospodarcze i handlowe, kwestie energetyczne i graniczne” – czytamy w oświadczeniu – podało w poniedziałek biuro prezydenta Iranu.

W wydanym w niedzielę oświadczeniu Ministerstwo Spraw Zagranicznych Pakistanu wezwało do poprawy stosunków dwustronnych.

„Obie strony będą miały szeroko zakrojony program dalszego wzmacniania więzi pakistańsko-irańskich i zacieśniania współpracy w różnych dziedzinach, w tym handlu, łączności, energii, rolnictwa i kontaktów międzyludzkich” – stwierdzono w oświadczeniu.

Jak poinformowało, irański prezydent odwiedzi główne miasta, w tym Lahore i Karaczi, i skupi się na stosunkach dwustronnych i handlowych.

Mosharraf Zaidi, partner w firmie doradczej Tabadlab i były doradca Ministerstwa Spraw Zagranicznych, powiedział Al Jazeerze w pisemnym oświadczeniu, że podróż Raisiego „jest próbą uzyskania wyrazu poparcia ze strony Islamabadu i Rawalpindi [military leadership] dla Iranu – gdy pogrąża się on coraz głębiej w niebezpiecznym konflikcie z Izraelem”.

Zaidi dodał, że irańscy myśliciele strategiczni są świadomi, że Pakistan boryka się zarówno z wewnętrznym kryzysem politycznym, jak i rosnącym zakresem przymusów gospodarczych, które ograniczają zakres działań w sprawie zaangażowania Pakistanu w trwający konflikt na Bliskim Wschodzie.

Jaki jest status stosunków irańsko-pakistańskich?

Iran i Pakistan mają historię trudnych stosunków, a oba kraje oskarżają się nawzajem o nieumiejętność powstrzymania grup zbrojnych.

Napięcia na granicy nasiliły się w styczniu, kiedy Iran przeprowadził ataki powietrzne przez granicę w Pakistanie, w wyniku czego zginęło dwoje dzieci. Irańskie media państwowe podały, że celem ataku były dwie bazy grupy zbrojnej Jaish al-Adl. Pakistan w odwecie wystrzelił rakietę na terytorium Iranu i odwołał swojego ambasadora z Teheranu.

Jednak obaj sąsiedzi zdecydowali się na deeskalację napięcia, a Teheran pospieszył ze swoim najwyższym dyplomatą do Islamabadu, aby naprawić stosunki. Obydwa kraje zgodziły się wspólnie stawić czoła „zagrożeniu terroryzmem”, zwłaszcza w regionie przygranicznym. Przed wizytą Raisiego Teheran i Islamabad rozmawiały o walce z „terroryzmem”.

„W tamtym czasie w Pakistanie istniał rząd tymczasowy. Zatem Irańczycy wskazali, że po przybyciu nowego rządu może nastąpić wizyta w celu naprawy stosunków i odbudowania zaufania” – powiedział Muhammad Faisal, doktorant na Uniwersytecie Technologicznym w Sydney, specjalizujący się w polityce zagranicznej Pakistanu.

Dlaczego stosunki Pakistan-Iran są tak istotne?

Analitycy polityki zagranicznej w Pakistanie poparli ponowne nawiązanie kontaktu z Iranem pomimo napięć granicznych.

„Pakistan ma trudne granice z Indiami, a także z Afganistanem. Dlatego też posiadanie normalnych, stabilnych stosunków z Iranem było dla Pakistanu sprawą najwyższej wagi i tak pozostaje” – powiedziała Al Jazeerze weteran pakistańskiego dyplomaty Maleeha Lodhi w następstwie styczniowych napięć granicznych.

Islamabad i Teheran dążą do pobudzenia handlu dwustronnego, który obecnie wynosi ponad 2 miliardy dolarów.

Faisal powiedział Al Jazeerze, że między obydwoma krajami prowadzi się znaczny nieformalny handel, obejmujący skroplony gaz ropopochodny (LPG) i ropę naftową. Dodał, że Iran dostarcza także energię elektryczną prowincji Beludżystan i innym obszarom przygranicznym w Pakistanie.

W maju 2023 r. Sharif i Raisi zainaugurowali pierwszy targ graniczny na przejściu granicznym Mand-Pishin.

Co więcej, obu sąsiadów łączą bliskie więzi kulturowe i religijne, a co roku dziesiątki tysięcy szyickiej mniejszości z Pakistanu udaje się do Iranu w ramach pielgrzymek.

Jednak Zaidi z Tabadlab powiedział, że wspólne więzi kulturowe i długa granica – 900 km (559 mil) – nie przełożyły się na wymianę międzyludzką i głębokie więzi handlowe.

„Zamiast tego handel wykracza poza domenę formalną, a podróże ograniczają się do turystyki religijnej” – stwierdził.

W przeddzień swojej podróży irański prezydent postawił sobie za cel 10 miliardów dolarów w dwustronnym handlu, stwierdzając, że poziom stosunków gospodarczych między obydwoma krajami nie jest równy poziomowi stosunków politycznych. W sierpniu ubiegłego roku ustalili cel w handlu dwustronnym na 5 miliardów dolarów.

Plan budowy rurociągu eksportującego irański gaz ziemny do Pakistanu utknął w martwym punkcie ze względu na sprzeciw Stanów Zjednoczonych, które nałożyły szereg sankcji na Teheran w związku z jego programem nuklearnym.

Faisal z Politechniki w Sydney powiedział, że podczas rozmów może być omawiana kwestia gazociągu Pakistan-Iran.

Jak Pakistan zareagował na napięcia między Iranem a Izraelem?

14 kwietnia, dzień po atakach Iranu na Izrael, Ministerstwo Spraw Zagranicznych Pakistanu wydało oświadczenie wzywające do deeskalacji. W oświadczeniu uznano te wydarzenia za „konsekwencje załamania dyplomacji”.

„Podkreślają one również «poważne» konsekwencje w przypadkach, gdy Rada Bezpieczeństwa ONZ nie będzie w stanie wypełnić swoich obowiązków polegających na utrzymaniu międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa” – stwierdzono w oświadczeniu ministerstwa.

Ponadto stwierdziła, że ​​Pakistan podkreślił konieczność podjęcia międzynarodowych wysiłków, aby zapobiec dalszym wrogom w regionie i na rzecz zawieszenia broni w Gazie.

„Obecnie niezwykle pilna jest stabilizacja sytuacji i przywrócenie pokoju. Wzywamy wszystkie strony do zachowania najwyższej powściągliwości” – podsumowano w oświadczeniu.

Pakistan nie uznaje Izraela i nie posiada z nim bezpośrednich kanałów komunikacji.

„W ostatnich latach narastają przypuszczenia na temat nacisków ze strony GCC [Gulf Cooperation Council] krajów na Pakistanie, aby dokonał zmian w swojej polityce wobec Palestyny. Nic nie wskazuje na to, że taka zmiana jest przewidywana” – powiedział Zaidi.