Bez względu na to, jak bardzo chcielibyśmy oczyścić nasze życie kulturalne z ideologii odzwierciedlanej i umacnianej w filmach Leni Riefenstahl, nie sposób uciec od jej wpływu estetycznego.

Podczas każdych igrzysk olimpijskich innowacje NBC wywodzą się ze wspólnych celów wizualnych: umożliwienia kamerze płynniejszego śledzenia wyścigów, spowolnienia akcji w celu ukazania ciał w ruchu, odkrywania ujęć, które zmieniają sposób postrzegania wydarzeń.

Wszystko wywodzi się z gramatyki ustalonej przez Riefenstahl w 1938 r. Olimpiapodobnie jak wiele z tego, co postrzegamy jako estetykę władzy politycznej, znajduje swój wzór w jej dziele z 1935 r. Triumf woli. Ale uznając te powiązania, jesteśmy nieustannie zmuszeni zmagać się z tymi samymi pytaniami dotyczącymi tego, co Riefenstahl wiedziała lub nie wiedziała o reżimie i przesłaniach, które umieszczała w filmach, oraz w jakim stopniu jej sztukę można oddzielić od usługi, której służyła.

To nie jest nowe rozliczenie. Zlecone przez Riefenstahl prace dla niemieckiego rządu nazistowskiego i jej przyjaźnie z różnymi postaciami nazistowskimi miały miejsce, gdy miała 30 i 40 lat. Dożyła 101 lat i chociaż czasami znikała z oczu opinii publicznej, nadal udzieliła wielu wywiadów z niezachwianą wersją autobiografii, którą chciała przedstawić. Od dziesięcioleci trwają nieustanne wysiłki krytyków (i obrońców), aby ujawnić prawdę Riefenstahl.

Oznacza to, że w tym okresie można było zobaczyć wiele prac Leni Riefenstahl, a także materiały filmowe i dokumenty na jej temat — co utrudnia znalezienie czegokolwiek „nowego” do powiedzenia lub zrozumienia, nawet 20 lat po jej śmierci.

Andres Veiel Stal nierdzewnadebiutująca na Festiwalu Filmowym w Wenecji, dochodzi do wydeptanego werdyktu, choć opartego na dowodach, których w dużej mierze wcześniej nie widziano. Jest to rozmowa z wersją samej siebie, którą Riefenstahl wybrała do przedstawienia w filmie Raya Müllera Cudowne okropne życie Leni Riefenstahlktóry pojawia się zarówno w klipach, jak i niepublikowanych ujęciach.

Często gubiłam się w zwyczajności i celowym bałaganie historii, którą Veiel i producentka Sandra Maischberger zdecydowały się opowiedzieć, zastanawiając się jednocześnie, jaki sens byłby w stanie zrozumieć zupełnie nieświadomy widz, patrząc na tę kobietę i długi cień, który wciąż rzuca.

Bałagan jest, jak powiedziałem, częściowo sednem sprawy. Veiel pracuje na około 700 pudłach rolek filmowych, zdjęć, szkiców wspomnień, listów, nagrań audio i innych rzeczy, które stanowiły majątek Riefenstahl po śmierci jej wieloletniego partnera Horsta Kettnera. Jak wyjaśnia narrator Andrew Bird, niektóre części majątku były starannie zorganizowane, podczas gdy inne były chaosem.

To więc dokument w najczystszym tego słowa znaczeniu: próba narzucenia narracji wokół zbioru dokumentów. Są fragmenty, które wydają się bezpośrednio obciążające. Wielokrotnie powtarzane pozytywne historie Riefenstahl o romskich statystach, których ściągnęła z obozu internowania do swojego filmu Niziny są podważane dowodami, że większość tych statystów została wysłana później (nie osobiście przez Riefenstahl) do Auschwitz i zamordowana. Veiel i jego redaktorzy lubią łapać archiwalną Riefenstahl na kłamstwach takich jak to, a następnie pokazywać jej pozornie udawane oburzenie w kolejnych wywiadach. Sugestia jest taka, że ​​gdy tylko rozpoznamy, jak wygląda jej kłamstwo, rozpoznamy je w innych przypadkach na inne tematy.

Oczywiście, gdy już myślimy, że wiemy, jak wygląda Riefenstahl, gdy jest nieuczciwa, czy dowody stają się jakoś bardziej przekonujące, jeśli odtwarzamy te kłamstwa bez dźwięku lub w ultra zwolnionym tempie, tak że jej zamierzony przekaz zostaje utracony, a pozostaje tylko jej podejrzana mowa ciała? Veiel i spółka z pewnością tak myślą, ponieważ jest to technika, do której wracają raz po raz. Odwrócenie ról jest uczciwą grą, biorąc pod uwagę, jak Riefenstahl używała podobnych technik, aby podkreślić atletyzm w OlimpiaMożna by wysunąć teorię, że film ten dowodzi, iż Riefenstahl ma się do publicznego zaciemniania obrazu tak, jak Jesse Owens do sprintu — porównanie to warto przytoczyć choćby z uwagi na to, jak bardzo koledzy Riefenstahl by go znienawidzili.

Część analizy materiału z majątku wydaje się znacząca, jak wtedy, gdy Veiel jest w stanie pokazać informacje, które były częścią różnych wspomnień i zostały usunięte. Część z nich jest niepokojąca, jak nagrania audio rozmów telefonicznych, które otrzymała od zwolenników po szczególnie trudnym wywiadzie w niemieckiej telewizji, którzy wyrażają pochwały, które brzmią niepokojąco jak współczesne antysemickie podważanie mediów. A czasami po prostu czujesz, że Veiel próbuje sprawić, by Riefenstahl wyglądała głupio (i ludzko), jak w przypadku bardzo Judy Blume’owskiej rozmowy o dojrzewaniu między Leni i kilkoma przyjaciółmi z dzieciństwa.

Chociaż Stal nierdzewna lubi tworzyć eleganckie i artystyczne połączenia między różnymi fragmentami materiału — jednym z powtarzających się trików jest montaż zdjęć Riefenstahl w różnym wieku za pomocą dopasowanych cięć, z jej przenikliwym wzrokiem w centrum kadru — równie często zdarza mu się wrzucić na ekran list lub rozmowę, ponieważ zazwyczaj są one obciążające, niezależnie od kontekstu lub chronologii.

To nie jest dokument, który przypisuje Riefenstahl dużą wiarygodność jako artystce, a jedynie Olimpia nawet pobieżne, formalne zbadanie, choć może przekonać ludzi, którzy nie znają jej twórczości, że nie chcą zawracać sobie głowy tą wiarygodnością. Nie jestem pewien, czy to wystarczająco szeroka rozmowa. Ale może po prostu mam zmęczenie Riefenstahl.