Kiedy prałaci i świeccy delegaci zbiorą się w październiku na Synodzie Biskupów, zostaną poproszeni o bezpośrednie zmierzenie się z szeregiem palących kwestii – w tym możliwością kobiet diakonów, dostępem do kapłaństwa dla żonatych mężczyzn, integracją katolików LGBTQ+ i pokutą za nadużycia seksualne i nadużycia władzy, sumienia i pieniędzy — z myślą o tym, jak Kościół katolicki mógłby przekształcić i rozszerzyć swoje struktury, aby stały się bardziej przyjazne dla wszystkich swoich członków.

W długo oczekiwanym dokumencie, opublikowanym 20 czerwca, watykańskie biuro synodalne przygotowało grunt pod szeroko zakrojoną dyskusję przed pierwszą sesją spotkania o wysokiej stawce, które próbuje odpowiedzieć z „pilną potrzebą misyjną” na wyzwania życia kościoła w nowoczesny świat.

Znany po łacinie jako instrumentum laboris60-stronicowy dokument będzie przewodnikiem dla trwającego miesiąc szczytu watykańskiego w zakresie szeregu tematów i obaw, które pojawiły się podczas trzyletniego procesu konsultacyjnego, który koncentrował się na tym, w jaki sposób Kościół mógłby bardziej skoncentrować się na większym słuchaniu i uczestnictwie wszystkich ochrzczonych, nie tylko hierarchii katolickiej.

Wśród kwestii i rozważań w dokumencie jest to, w jaki sposób kościół synodalny uznaje i ceni centralną rolę ubogich; doświadczenia migrantów; ofiary wykorzystywania seksualnego, przemocy i innych niesprawiedliwości; niepełnosprawny; rozwiedzeni katolicy żyjący w nowych związkach; potrzeba większego zaangażowania w ekumenizm i uczenie się od innych tradycji wiary; i roli kobiet we współczesnym Kościele.

Nowo wydany dokument jest kulminacją ogólnoświatowych sesji odsłuchowych w lokalnych kościołach, które odbyły się w latach 2021-2022 i siedmiu zgromadzeń kontynentalnych, które odbyły się na początku 2023 roku.

W ciągu ostatniej dekady synodalność stała się kluczowym tematem pontyfikatu Franciszka i narzędziem wdrażania reform Soboru Watykańskiego II i zaszczepiania ich w praktykach i strukturach dzisiejszego Kościoła. Na początku tego roku Franciszek radykalnie rozszerzył udział w synodzie, obejmując świeckich mężczyzn i kobiety, po raz pierwszy przyznając im prawo do mianowania pełnoprawnymi członkami głównego organu doradczego Kościoła katolickiego.

Nowy dokument — który jest ujęty wokół trzech przeplatających się tematów: komunii, misji i uczestnictwa — ma na celu przedstawienie uczciwego opisu kluczowych idei, trudności, aspiracji i obaw katolików ze wszystkich zakątków globu. Pomysły te zostaną teraz poddane rozeznaniu i dyskusji przez około 370 uczestników synodu na pierwszej sesji synodu w dniach 4-29 października.

Nowatorski format

Podczas gdy poprzednie dokumenty robocze synodu były publikowane przede wszystkim jako wstępny projekt ostatecznego raportu końcowego konkretnego synodu, nowo opublikowany dokument ma nowatorski format, z częścią wprowadzającą, która przedstawia wizję tego, co to znaczy być synodem kościoła i drugą sekcję z trzema nadrzędnymi pytaniami, które miały ukierunkować dyskusje synodalne.

Tekstowi towarzyszy 15 arkuszy — po pięć dla każdego z trzech priorytetowych pytań — zawierających serię pytań otwartych, nad którymi uczestnicy synodu mogą zastanowić się indywidualnie i zbiorowo.

Trzy pytania, które posłużą jako ramy dla tego synodu, to:

1. Komunia, która promieniuje: jak możemy pełniej być znakiem i narzędziem zjednoczenia z Bogiem i jedności całej ludzkości?
2. Współodpowiedzialność w misji: Jak możemy lepiej dzielić się darami i zadaniami w służbie Ewangelii?
3. Uczestnictwo, zarządzanie i władza: Jakie procesy, struktury i instytucje w misyjnym kościele synodalnym?

Dokument ostrożnie zauważa, że ​​„zgromadzenie synodalne nie może być rozumiane jako reprezentatywne i ustawodawcze, analogiczne do struktury parlamentarnej z jej dynamiką budowania większości” i zakotwicza proces synodu na fundamencie duchowym, mówiąc, że najlepiej jest rozumieć go jako zgromadzenie liturgiczne.

„Starożytna tradycja mówi nam, że kiedy synod jest celebrowany, rozpoczyna się on wezwaniem Ducha Świętego, kontynuuje wyznanie wiary i dochodzi do wspólnych postanowień dotyczących zapewnienia lub przywrócenia komunii kościelnej” – czytamy w dokumencie.

Ale podkreślając duchowy wymiar procesu synodalnego, dokument nie stroni od wymagających delegatów synodalnych rozważenia konkretnych odpowiedzi na szereg newralgicznych tematów w dzisiejszym życiu Kościoła. Dokument stwierdza, że ​​bycie kościołem synodalnym wymaga udziału wszystkich jego członków, w tym papieża, biskupów, duchowieństwa, osób konsekrowanych i świeckich.

Wśród ponad 100 konkretnych pytań postawionych w celu udzielenia konkretnych odpowiedzi na pytania dotyczące komunii, misji i uczestnictwa, znajdują się:

• Jakie konkretne kroki są potrzebne, aby przyjąć tych, którzy czują się wykluczeni z kościoła ze względu na swój status lub orientację seksualną (na przykład rozwodnicy w nowych związkach, osoby w małżeństwach poligamicznych, osoby LGBTQ+ itp.)?
• Jak możemy rozeznać posługi chrzcielne niezbędne do misji w lokalnym kościele, niezależnie od tego, czy zostały ustanowione, czy nie? Jakie przestrzenie są dostępne do eksperymentowania na poziomie lokalnym? Jaką wartość należy przypisać tym posłom? Na jakich warunkach mogą zostać przyjęte i uznane przez cały Kościół?
• Jakie konkretne kroki może podjąć Kościół, aby odnowić i zreformować swoje procedury, układy instytucjonalne i struktury, aby umożliwić większe uznanie i udział kobiet, w tym w zarządzaniu, procesach decyzyjnych i podejmowaniu decyzji, w duchu komunii i z widok na misję?
• Jakie nowe duszpasterstwa mogłyby zostać utworzone, aby zapewnić środki i możliwości skutecznego udziału kobiet w organach rozeznawania i podejmowania decyzji?
• Większość zgromadzeń kontynentalnych i syntezy kilku konferencji episkopatów wzywają do rozważenia kwestii włączenia kobiet do diakonatu. Czy można to przewidzieć i w jaki sposób?
• Czy można rozpocząć refleksję na temat dyscypliny dotyczącej dostępu do kapłaństwa dla żonatych mężczyzn, przynajmniej w niektórych obszarach?
• W jaki sposób sprawowanie posługi biskupiej zabiega o konsultację, współpracę i udział w procesach decyzyjnych ludu Bożego?
• Na podstawie jakich kryteriów może oceniać się biskup i być oceniany w wykonywaniu swojej posługi w stylu synodalnym?
• Jak powinna ewoluować rola biskupa Rzymu i sprawowanie przez niego prymatu w Kościele synodalnym?

Dokument wzywa do zastanowienia się nad sposobami, w jakie przygotowanie Kościoła do posługi, a zwłaszcza jego seminariów, może wymagać zmiany, aby stało się bardziej synodalne, a także do rozważenia, w jaki sposób kanon Kościoła prawo może wymagać nowelizacji.

Nowa metodologia

Podczas gdy wiele tematów wymienionych w dokumencie roboczym synodu było kiedyś uważanych za tabu w pewnych kręgach katolicyzmu, a nawet w samym Watykanie, dokument opiera się na wielu tematach i problemach, które zostały po raz pierwszy opublikowane jako część dokumentu synodalnego, który kierował spotkaniami synodalnymi na kontynencie.

Dokument ten, zatytułowany „Powiększ przestrzeń swojego namiotu”, został opublikowany w październiku 2022 r. i wraz z raportami końcowymi zgromadzeń kontynentalnych jest uważany za podstawę dokumentu roboczego synodu. Delegatów zachęca się do wykorzystania całości dokumentów w przygotowaniu i uczestnictwie w październikowym posiedzeniu.

Podczas tego spotkania grupy robocze, liczące około 12 członków każda, będą dyskutować wokół czterech modułów: co to znaczy być Kościołem synodalnym, komunia, misja i uczestnictwo.

Uznając szeroki zakres zagadnień, z którymi będą musieli się zmierzyć delegaci synodu, dokumenty robocze zauważają, że głównym celem pierwszej sesji będzie nakreślenie obszarów dogłębnej analizy, która zostanie przeprowadzona w stylu synodalnym na czele do drugiej sesji synodu w październiku 2024 r. Dopiero wtedy ostateczne propozycje synodu zostaną przedstawione papieżowi do rozważenia.

„Radykalny charakter chrześcijaństwa nie jest prerogatywą kilku konkretnych powołań, ale wezwaniem do budowania wspólnoty, która żyje i świadczy o innym sposobie rozumienia relacji między córkami i synami Bożymi, który ucieleśnia prawdę miłość, która opiera się na darze i bezinteresowności” – czytamy w dokumencie.

„Dlatego radykalnym wezwaniem jest budowanie wspólnie, na zasadzie synodu, atrakcyjnego i konkretnego Kościoła: kościoła wychodzącego, w którym wszyscy czują się mile widziani”.