Od lat 70. pieniądze dla stulatków były wypłacane na zasadzie świadczenia w drodze wyjątku. Potrzebna była decyzja prezesa ZUS. Teraz zostanie ono zagwarantowane ustawowo. Zgodnie z danymi ZUS z końca 2023 roku trafia do ok. 2,9 tys. osób, ale ta liczba z każdym rokiem rośnie.

12 lutego zostały opublikowane założenia do ustawy o świadczeniu honorowym z tytułu ukończenia 100 lat życia. Polska się starzeje, osób, które ukończą 100 rok życia będzie coraz więcej. Świadczenie, które do tej pory było wypłacane na zasadzie zwyczaju zostanie uregulowane w ustawie.

To oznacza, że znikną ewentualne w wątpliwości co do podstawy prawnej czy ryzyka dotyczące sytuacji prawnej osób, które otrzymują taką „honorową emeryturę”.

Kobiety w Polsce żyją dłużej i to właśnie ono głównie otrzymują takie „honorowe emerytury”. Jak wskazuje ZUS, około 90 proc. świadczeń dla osób, które ukończyły 100 lat wypłacanych jest właśnie im. Obecnie dostają około 5540 zł, kwota nie podlega waloryzacji. Jednak co roku jej wysokość zmienia się dla nowych osób.

Założenia do ustawy, przygotowanej przez Ministerstwo Rodziny Pracy i Polityki Społecznej, wskazują, że prawo do świadczenia honorowego będą miały osoby, które ukończą 100 lat i mają polskie obywatelstwo.

Przysługiwać będzie ono na dotychczasowych zasadach niezależnie od prawa do świadczenia emerytalno-rentowego.

Świadczenie honorowe będzie trafiać do tych stulatków, którzy w ostatnim dniu miesiąca poprzedzającego miesiąc jego wypłaty mają prawo do świadczenia o charakterze emerytalno-rentowym.

Prawo to będzie przyznawane z urzędu, czyli nie będzie konieczności składania wniosków.

Szykuje się jeszcze jedna zmiana. W projektowanej ustawie resort rodziny pracy i polityki społecznej proponuje, żeby „emeryturę honorową” wypłacał ten sam organ, który wypłaca emerytury i renty:

• emerytom i rencistom pobierającym świadczenia emerytalno-rentowe z ZUS, osobom, które nie mają prawa do świadczeń emerytalno-rentowych, oraz osobom uprawnionym do więcej niż jednego prawa do świadczenia emerytalno-rentowego – ZUS,
• emerytom i rencistom pobierającym świadczenia emerytalno-rentowe z KRUS – KRUS,
• emerytom i rencistom wojskowym – wojskowy organ emerytalny,
• funkcjonariuszom Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej – organ emerytalny właściwy dla funkcjonariuszy oraz członków ich rodzin.

Ustawa, która ma uporządkować sytuację prawną w zakresie zasad przyznawania i wypłaty świadczenia honorowego, powinna zostać przyjęta przez rząd w drugim kwartale 2024 roku. Następnie trafi do Sejmu i Senatu.

Stulatkowie, którzy otrzymali tego rodzaju świadczenie przed wejściem w życie nowej ustawy, będą je otrzymywać w dotychczasowej wysokości.

Ważne zastrzeżenie: opisujemy założenia ustawy. Ostateczne brzmienie przepisów może jeszcze ulec zmianie na etapie prac legislacyjnych.

Oskar Sobolewski, ekspert emerytalny i rynku pracy w HRK Payroll Consulting