„Doszło do irracjonalnej sytuacji, w której pomimo faktycznego zorganizowania wydarzeń promujących szczepienia i poniesienia przez oba koła gospodyń wiejskich kosztów na ich organizację, zostały one zobowiązane do zwrotu całości środków” – wskazał Rzecznik Praw Obywatelskich uzasadniając skargi skierowane do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Dwa koła gospodyń wiejskich uzyskały latem 2021 r. pomoc finansową – po 8 tys. zł – na organizację wydarzenia zachęcającego do szczepień przeciwko koronawirusowi. Specjalny przepis rozporządzenia Rady Ministrów ws. szczegółowego zakresu i sposobów realizacji niektórych zadań Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa umożliwiał bowiem kołom gospodyń wiejskich włączanie się w działania wspierające lokalne społeczności w dostępie do szczepień.

W przepisie tym chodziło głównie o wsparcie wydarzeń zakładających przede wszystkim udostępnienie punktu szczepień oraz przeprowadzenie co najmniej trzech atrakcji kulturalnych. Tego typu działania miały być jedną z odpowiedzi na niski odsetek osób zaszczepionych przeciwko koronawirusowi na wsiach.

Oba koła złożyły wnioski o pomoc finansową samodzielnie – w sierpniu ub.r. w odstępie kilku dni. Jak jednak podkreślił RPO w obu wnioskach wskazały jednakowe miejsce i czas wydarzenia.

Imprezę zorganizowano 5 września zeszłego roku. Koła wykorzystały uzyskane od ARiMR pieniądze na pokrycie poszczególnych kosztów organizacji wydarzenia m.in. na umowę z przychodnią zapewniającą funkcjonowanie punktu szczepień oraz przygotowanie atrakcji kulturalnych. „Każde z kół zawierało samodzielne umowy ,tak by wywiązać się ze swoich indywidualnych obowiązków wynikających z udzielonej pomocy” – zaznaczył Rzecznik.

Zdaniem RPO na skutek organizacji wspólnej imprezy „program wydarzenia był proporcjonalnie bogatszy”. „Do udziału zostali zaproszeni mieszkańcy obu wsi, których poinformowano dzięki plakatom i kampanii informacyjnej w internecie i mediach społecznościowych” – wskazał.

Jednak w lutym br. kierownik biura powiatowego ARiMR wydał wobec obu kół decyzje zobowiązujące do zwrotu całych kwot pomocy. Według ARiMR „organizowanie wspólnego wydarzenia w miejsce dwóch oddzielnych nie było efektywnym i racjonalnym sposobem realizowania celu udzielonej pomocy” i „taki sam efekt osiągnięto by, gdyby wydarzenie zorganizowało tylko jedno koło”.

Rozstrzygnięcia takie podtrzymał wojewódzki sąd administracyjny wskazując, że ideą wsparcia była samodzielna organizacja konkretnego wydarzenia, a nie jego współorganizowanie, czy uczestnictwo w nim.

Z rozstrzygnięciami tymi nie zgodził się RPO. Jak zaznaczył „skoro kierownik biura powiatowego ARiMR wydając decyzje o przyznaniu płatności kołom, dysponował oboma wnioskami i wiedział, że zakładają one organizację wydarzeń w tym samym miejscu i czasie, koła tym bardziej miały prawo przewidywać, że realizacja planu wskazanego we wnioskach nie narazi je na odebranie pomocy”.

Ponadto – jak wskazał – wsparcia udzielano na podstawie szczególnych przepisów wprowadzanych w związku z pandemią. „Koła gospodyń wiejskich nie miały zatem możliwości, by nabyć doświadczenia w składaniu wniosków w tym przedmiocie ani przewidzieć na podstawie praktyki, że wybrana przez nie forma spowoduje odebranie pomocy – zwłaszcza że przepisy nie zawierały wyraźnych wytycznych co do odrębności czasowej wydarzeń organizowanych przez poszczególne koła” – argumentuje Rzecznik.

Dlatego rozstrzygnięcia WSA wobec obu kół – według Rzecznika – budzą „poważne wątpliwości z punktu widzenia zasady zaufania obywateli do państwa i prawa”.

W skargach kasacyjnych podpisanych przez zastępcę RPO Stanisława Trociuka zawnioskowano w związku z tym o uchylenie zaskarżonych wyroków WSA i przekazanie spraw wsparcia finansowego dla obu kół do ponownego rozpoznania.

mja/ aba/