Jad to specjalistyczna wydzielina używana przez różne zwierzęta, w tym węże, pszczoły, osy, pająki, skorpiony i wiele innych stworzeń, jako środek obrony oraz do chwytania i trawienia ofiary. Jest to złożona mieszanka toksyn, która obejmuje enzymy, białka, peptydy i inne bioaktywne cząsteczki. Składniki te mogą mieć szereg efektów, od paraliżu układu nerwowego po rozkładanie komórek i tkanek.

Nie należy mylić go z trucizną, która jest również mechanizmem obronnym stosowanym przez niektóre formy życia, takie jak ropuchy, żaby, owady i niektóre rośliny. Podczas gdy trucizna jest dostarczana głównie poprzez spożycie, wdychanie lub wchłanianie przez skórę, jad jest toksyczny tylko wtedy, gdy zostanie wstrzyknięty do rany utworzonej przez specjalistyczny wyrostek na ciele jadowitego stworzenia — jak kły węża lub żądło skorpiona.

„Trucizna ma bardzo małe cząsteczki chemiczne, które mogą łatwo przeniknąć przez skórę. Cząsteczki jadu są zbyt duże, aby mogły zostać wchłonięte, dlatego muszą zostać wstrzyknięte” – wyjaśnia dr Ronald Jenner, ekspert ds. ewolucji jadu w londyńskim Muzeum Historii Naturalnej.

Oznacza to, że teoretycznie możesz wypić jad tajpana pustynnego, prawdopodobnie najbardziej jadowitego węża na planecie, i nie mieć żadnych oznak zatrucia. Nie rób tego jednak, ponieważ nawet najmniejszy siniak, skaleczenie lub wrzód w układzie pokarmowym może pozwolić dużym cząsteczkom przedostać się do krwiobiegu.

Jadowite węże i szerszenie wywołują strach u wielu osób, i to z dobrego powodu. Ich ukąszenia lub użądlenia mogą powodować silny ból, znaczne uszkodzenia tkanek, a nawet śmierć. Podczas gdy ugryzienie lub użądlenie przez nie na wolności prawdopodobnie zrujnuje ci dzień, w izolacji i w kontrolowanych warunkach medycznych składniki znajdujące się w ich jadzie potencjalnie oferują leczenie szeregu dolegliwości.

Oto obronny wąż i groźny szerszeń, których jad może okazać się pomocny w leczeniu niektórych schorzeń.

1. Brazylijska żmija, która pomogła nam zwalczyć nadciśnienie

W latach 80. naukowcy odkryli coś niesamowitego w jadzie brazylijskiej żmii: może on pomóc obniżyć wysokie ciśnienie krwi. Jad zawiera peptyd, który zatrzymuje określony enzym —enzym konwertujący angiotensynę (ACE)— w naszych ciałach od zbyt ciężkiej pracy. Ten enzym zwykle pomaga regulować ciśnienie krwi poprzez zaciskanie naczyń krwionośnych. Kiedy enzym jest zablokowany, nasze naczynia krwionośne się rozluźniają, a ciśnienie krwi spada.

Wyizolowanie tego peptydu utorowało drogę do syntezy kaptoprilu, pierwszego leku z klasy „inhibitorów ACE”. Kaptopril naśladuje działanie naturalnego peptydu znajdującego się w jadzie żmii, ale został zaprojektowany tak, aby był bezpieczniejszy i skuteczniejszy do stosowania u ludzi. To odkrycie było rewolucyjne, oferując nową, wysoce skuteczną opcję leczenia nadciśnienia i niewydolności serca, schorzeń, które dotykają miliony ludzi na całym świecie.

Jeśli chodzi o samego węża, brazylijska żmija grzechotnikowa lub „jararaca” jest często traktowana z mieszanką szacunku i strachu ze względu na jej niebezpieczny potencjał. Pomimo jej kluczowej roli w pionierskich metodach leczenia, lokalne populacje w jej naturalnym środowisku — obejmującym regiony leśne, grunty rolne, a nawet osiedla miejskie w południowej Brazylii, Paragwaju i północnej Argentynie — podchodzą do niej ostrożnie.

Ta ostrożność jest uzasadniona, gdyż jad węża może spowodować poważny obrzęk, ból, a nawet śmiertelne krwawienie, jeśli ukąszenie nie zostanie szybko leczone odpowiednią surowicą.

2. Vespa wspaniała Jad może mieć działanie „neuroochronne”

Ten Vespa wspaniałapodgatunek azjatyckiego szerszenia olbrzymiego, ma jad, który tradycyjnie był stosowany w medycynie wschodnioazjatyckiej w leczeniu zapalenia stawów. Jednak badanie ze stycznia 2022 r. opublikowane w Komunikacja Biologia znalazłem to Wespakinina-Mpeptyd w tym jadzie, może mieć działanie neuroprotekcyjne. Neuroprotekcyjne oznacza, że ​​pomaga chronić komórki nerwowe przed uszkodzeniem lub degeneracją, co jest kluczowe w takich przypadkach jak udar.

Badania na myszach, symulujące ludzkie udary, wykazały, że Vespakinin-M znacznie poprawił rekonwalescencję. Zmniejszył uszkodzenia mózgu u myszy, utrzymał integralność bariery krew-mózg i zmniejszył stan zapalny i stres oksydacyjny, które mogą pogorszyć uszkodzenia neurologiczne.

Te obiecujące wyniki wskazują na potencjał Vespakininy-M w leczeniu udaru mózgu, jednak konieczne są dalsze badania i próby kliniczne, które potwierdzą jej bezpieczeństwo i skuteczność u ludzi.

Podczas gdy jego jad jest potencjalnie korzystny w kontrolowanych warunkach medycznych, gatunek ten na wolności stwarza również zagrożenia. Znany jest z agresywnego zachowania wobec pszczół (co przyniosło mu przydomek „szerszenia mordercy”) i silnego użądlenia. Spotkania z tym szerszeniem mogą prowadzić do silnego bólu, reakcji alergicznych, a w skrajnych przypadkach, gdy kilka osobników atakuje bezlitośnie, do śmierci z powodu wstrząsu anafilaktycznego. Siła jadu i skłonność szerszenia do zaciekłej obrony gniazda sprawiają, że należy podchodzić do niego z ostrożnością.

Podczas gdy jady niektórych stworzeń dają nadzieję na przełomowe metody leczenia, ich niebezpieczna natura przypomina nam, że powinniśmy obchodzić się z nimi z szacunkiem. Dalsze badania nad tymi naturalnymi substancjami mogą odkryć jeszcze więcej terapeutycznych potencjałów, podkreślając podwójną naturę jadu jako zarówno zagrożenia, jak i potencjalnego dobrodziejstwa medycznego.