Kolejny miesiąc i kolejny globalny rekord ciepła, który sprawił, że klimatolodzy drapią się po głowach i mają nadzieję, że jest to raczej kac związany z El Niño, a nie objaw gorszego niż oczekiwano stanu planety.

Z danych opublikowanych we wtorek przez Copernicus Climate Change Service wynika, że ​​globalna temperatura powierzchni w marcu była o 0,1°C wyższa od poprzedniego rekordu miesiąca, ustanowionego w 2016 r. i o 1,68°C wyższa od średniej przedindustrialnej.

To dziesiąty z rzędu miesięczny rekord w fazie ocieplenia, który pobił wszystkie poprzednie rekordy. W ciągu ostatnich 12 miesięcy średnia globalna temperatura była o 1,58°C wyższa od poziomu sprzed epoki przemysłowej.

To, przynajmniej tymczasowo, przekracza wartość odniesienia 1,5°C wyznaczoną jako cel w porozumieniu klimatycznym z Paryża, ale to przełomowe porozumienie nie zostanie uznane za złamane, chyba że tendencja ta będzie się utrzymywać w skali dekady.

Brytyjskie Biuro Meteorologiczne przewidywało wcześniej, że cel 1,5°C może zostać przekroczony w ciągu roku, a inne wiodące organizacje monitorujące klimat stwierdziła, że ​​obecny poziom ogrzewania pozostaje niezmieniony w granicach przewidywanych przez modele komputerowe.

Jednak gwałtowny wzrost temperatur w ciągu ostatniego roku zaskoczył wielu naukowców i wzbudził obawy o możliwe przyspieszenie ocieplenia.

Diana Ürge-Vorsatz, jedna z wiceprzewodniczących Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu ONZ (IPCC), zauważył, że planeta ociepla się w tempie 0,3 stopnia Celsjusza na dekadę w ciągu ostatnich 15 lat, czyli prawie dwukrotnie więcej niż trend wynoszący 0,18°C na dekadę od lat 70. „Czy mieści się to w zakresie zmienności klimatu, czy też jest sygnałem przyspieszonego ocieplenia? Obawiam się, że może być za późno, jeśli po prostu poczekamy, aż się przekonamy. – napisała na Twitterze.

Gavina Schmidta, dyrektor Instytutu Studiów Kosmicznych im. Goddarda w NASA, zauważył, że rekordy temperatury są pobijane co miesiąc nawet o 0,2°C. „To pokorne i nieco niepokojące przyznać, że żaden rok nie zmącił możliwości prognostycznych klimatologów bardziej niż rok 2023” – napisał następca Jima Hansena w niedawnym artykule dla Nature.

Schmidt wymienił kilka prawdopodobnych przyczyn anomalii – efekt El Niño, redukcję chłodzących cząstek dwutlenku siarki w wyniku kontroli zanieczyszczeń, opad po erupcji wulkanu Hunga Tonga-Hunga Ha’apai w Tonga w styczniu 2022 r. oraz wzrost aktywności słonecznej w okres poprzedzający przewidywane maksimum słoneczne.

Jednak na podstawie wstępnych analiz stwierdził, że czynniki te nie są wystarczające, aby wyjaśnić wzrost o 0,2°C: „Jeśli anomalia nie ustabilizuje się do sierpnia – co jest rozsądnym oczekiwaniem na podstawie poprzednich wydarzeń El Niño – wówczas świat znajdzie się na niezbadanym terytorium. Może to sugerować, że ocieplająca się planeta już zasadniczo zmienia sposób działania systemu klimatycznego, znacznie wcześniej, niż przewidywali naukowcy”.

Sedno problemu – emisje z paliw kopalnych – jest dobrze znane i w dużej mierze niekwestionowane w środowisku naukowym. Badanie prawie 90 000 badań związanych z klimatem pokazuje 99,9% konsensusu co do tego, że ludzie zmieniają klimat poprzez spalanie gazu, ropy, węgla i drzew.

„Powstrzymanie dalszego ocieplenia wymaga szybkiej redukcji emisji gazów cieplarnianych” – stwierdziła Samantha Burgess, zastępca dyrektora Copernicus Climate Change Service.

Michael E Mann, naukowiec, którego „wykres kija hokejowego” z 1999 r. pokazał gwałtowny wzrost globalnych temperatur od epoki przemysłowej, powiedział, że obecnych trendów można było się spodziewać, biorąc pod uwagę ciągły wzrost emisji. Stwierdził jednak, że nie powinno to być źródłem pocieszenia. „Świat ociepla się TAK SZYBKO, jak przewidywaliśmy – i to wystarczy” – napisał na Twitterze.

Sprzeciw wobec tego poglądu nie pochodzi ze strony nauki, ale przemysłu paliw kopalnych – w szczególności 57 przedsiębiorstw powiązanych z 80% emisji – który może stracić biliony dolarów. W zeszłym miesiącu dyrektor naczelny Saudi Aramco, Amin Nasser, został oklaskiwany na konferencji przemysłu naftowego w Houston za oświadczenie: „Powinniśmy porzucić fantazję o wycofywaniu się z ropy i gazu”. Stało się tak pomimo faktu, że zaledwie cztery miesiące wcześniej jego kraj i inni zgodzili się na odejście od paliw kopalnych podczas szczytu klimatycznego Cop28 w Dubaju.