Tobacco jest najpowszechniej uznawaną na świecie przyczyną chorób i śmierci, której można zapobiegać. Powoduje szeroką gamę chorób i atakuje zarówno tych, którzy ją spożywają, jak i tych, którzy ją uprawiają. Po Chinach największą na świecie liczbę konsumentów wyrobów tytoniowych mają Indie – według szacunków w latach 2016–2017 prawie 26 crore. Ponadto zdrowie ponad 60 lakh osób zatrudnionych w przemyśle tytoniowym jest również zagrożone z powodu wchłaniania tytoniu przez skórę, co może powodować różne choroby.

Szkodliwy wpływ tytoniu wykracza poza zdrowie ludzkie. Jest to roślina silnie erozyjna, która szybko wyczerpuje składniki odżywcze gleby. Wymaga to stosowania większej ilości nawozów, co dodatkowo pogarsza jakość gleby. Roślina ta jest również głównym czynnikiem przyczyniającym się do wylesiania. Do przetworzenia 1 kg tytoniu potrzeba aż 5,4 kg drewna. Produkcja i konsumpcja tytoniu generuje w Indiach prawie 1,7 lakh ton odpadów rocznie. Dlatego produkcja i używanie tytoniu stanowi duże obciążenie ekonomiczne dla Indii. W badaniu z 2021 r. oszacowano, że kraj poniósł stratę przekraczającą 1,7 lakh crore w wyniku wpływu tytoniu na zdrowie konsumentów w roku podatkowym 2017–2018. Dla porównania, budżet Unii przeznaczony na opiekę zdrowotną w tym samym roku wyniósł 48 000 crore funtów. Ponadto szacuje się, że sprzątanie odpadów tytoniowych kosztuje blisko 6367 crore funtów rocznie. Szacunki te nie uwzględniają kosztów wynikających z erozji gleby i wylesiania.

Stan używania tytoniu w Indiach

Globalne badanie tytoniu wśród dorosłych (GATS), globalne badanie tytoniu wśród młodzieży (GYTS) i indyjskie krajowe badanie zdrowia rodziny (NFHS) obrazują stan używania tytoniu w Indiach. GYTS ocenia palenie tytoniu wśród uczniów w wieku od 13 do 15 lat oraz GATS i NFHS u osób powyżej 15 roku życia.

Ogólnie rzecz biorąc, wyniki tych badań są obiecujące: palenie tytoniu spadło w grupach populacji objętych tymi badaniami. Wyjątkiem jest palenie tytoniu przez kobiety, które w latach 2015–2016–2019–2021 wzrosło o 2,1%. Jednakże głównym zastrzeżeniem jest to, że od czasu pandemii Covid-19 nie przeprowadzono żadnego badania.

Programy uświadamiające i kontrolne

Indie są jednym ze 168 sygnatariuszy Ramowej Konwencji WHO o ograniczeniu użycia tytoniu (FCTC), ogłoszonej w 2005 roku. Jej celem jest ograniczenie używania tytoniu na całym świecie poprzez pomaganie krajom w opracowywaniu strategii ograniczania popytu i podaży. Prawo regulujące sprzedaż wyrobów tytoniowych w Indiach istnieje od 1975 r. i zostało zmienione w 2003 r. Ustawa o papierosach i innych wyrobach tytoniowych (zakaz reklamy i regulacje dotyczące handlu i handlu, produkcji, dostaw i dystrybucji) (COTPA) z 2003 r. składa się z 33 sekcji regulujące produkcję, reklamę, dystrybucję i konsumpcję wyrobów tytoniowych.

Indie uruchomiły także w 2007 r. Narodowy Program Kontroli Tytoniu (NTCP). NTCP ma na celu usprawnienie wdrażania COTPA i FCTC, zwiększenie świadomości na temat szkodliwości używania tytoniu i pomoc ludziom w rzuceniu palenia. Oprócz tych interwencji opodatkowanie wyrobów tytoniowych – akceptowana na całym świecie metoda skutecznej kontroli używania tytoniu – stosowane jest również w Indiach.

Istniejące środki są jednak słabo wdrażane. Bezdymne wyroby tytoniowe (SLT) w większości nie były zgodne z wytycznymi COTPA dotyczącymi opakowań. Przemycane wyroby tytoniowe – zarówno wędzone, jak i bezdymne – również podlegają złym regulacjom. Co gorsza, kary za naruszenie przepisów COTPA nie były aktualizowane od 2003 r. Na przykład firma tytoniowa zostaje ukarana grzywną w maksymalnej wysokości zaledwie 5000 funtów za naruszenie ograniczeń dotyczących opakowań po raz pierwszy.

Co więcej, chociaż COTPA zakazuje reklam bezpośrednich, stanowisko w sprawie reklam pośrednich jest niejasne, co pozwoliło na reklamy zastępcze: popularyzują one markę za pomocą produktu zastępczego, takiego jak elaichi, w celu promowania tytoniu produkowanego przez tę samą markę. Podczas Mistrzostw Świata w Krykiecie Mężczyzn ICC 2023 zaprezentowano zastępcze reklamy co najmniej dwóch marek wyrobów tytoniowych, które były promowane przez znanych krykieta. Reklamy te są problematyczne, ponieważ pośrednio promują palenie tytoniu.

Coraz bardziej przystępne

Zmiany w COTPA zaproponowano w 2015 i 2020 r. Zmiany zaproponowane w 2015 r. obejmowały regulacje dotyczące reklam zastępczych, włączenie filmów i gier wideo do definicji reklamy oraz dziesięciokrotne zwiększenie kar za naruszenie norm reklamowych. Nowelizacja zaproponowana w 2020 r. spowodowałaby konieczność posiadania licencji na produkcję, dostawę i dystrybucję wyrobów tytoniowych. Ale żaden projekt ustawy nie został przyjęty.

Skuteczność NTCP również została zakwestionowana. Badanie przeprowadzone w 2018 r. w czasopiśmie BMJ Tobacco Control nie wykazało znaczących różnic w ograniczeniu spożycia bidi lub papierosów między okręgami NTCP i spoza NTCP. Możliwe przyczyny to niewystarczająca kadra, przydział i wykorzystanie zasobów oraz brak skutecznych mechanizmów monitorowania.

Wysiłki rządu indyjskiego mające na celu nałożenie podatku akcyzowego na wyroby tytoniowe również zostały zniweczone przez uchylanie się od płacenia podatków, na przykład kupowanie wyrobów tytoniowych w jurysdykcjach o niższych stawkach podatkowych, oraz nielegalne metody, takie jak przemyt, nielegalna produkcja i podrabianie. Niskie podatki od wyrobów tytoniowych w Indiach, które nie odpowiadają wzrostowi dochodów obywateli, przez lata utrzymywały ceny wyrobów tytoniowych na niskim poziomie. Badanie przeprowadzone w 2021 r. w BMJ Tobacco Control wykazało, że papierosy, bidi i SLT stały się tańsze w ciągu ostatnich 10 lat, a przejście na system podatku od towarów i usług sprawiło, że papierosy i SLT stały się bardziej przystępne.

Środki podatkowe i lobbing

Rijo M. John, ekonomista i analityk polityki tytoniowej, oszacował obciążenie podatkowe na 51% w przypadku papierosów, 22% w przypadku bidi i 64% w przypadku SLT, czyli znacznie mniej niż zalecenie FCTC dotyczące co najmniej 75% podatku. Lobby tytoniowe często twierdzi, że wysokie podatki na wyroby tytoniowe prowadzą do uchylania się od płacenia podatków. Równie, jeśli nie ważniejsze, są jednak czynniki pozapodatkowe. Czynniki te obejmują słabe zarządzanie, wysoki poziom korupcji, słabe zaangażowanie rządu w zwalczanie nielegalnego tytoniu, nieskuteczną administrację celną i podatkową oraz nieformalne kanały dystrybucji wyrobów tytoniowych.

W ramach postępowego posunięcia ustawa o zakazie używania elektronicznych papierosów (PECA) z 2019 r. zakazała używania e-papierosów w Indiach – mimo to nadal pozostają one głównym wyzwaniem dla zdrowia publicznego w tym kraju. (Bezpieczna ilość tytoniu wynosi zero, a przydatność e-papierosów w walce z uzależnieniem jest kwestionowana.) W jednej z ankiet internetowych wypełnionych przez 840 dorosłych 23% przyznało, że używało e-papierosów, a 8% – codziennie.

Wreszcie nie można niedoceniać roli lobbingu ze strony przemysłu tytoniowego. Skuteczny lobbing doprowadził do ciągłego przedłużania zwolnienia z podatku dla bidis i mniejszych producentów wyrobów tytoniowych. Powszechnie wiadomo, że urzędnicy rządowi, zarówno będący w służbie, jak i na emeryturze, współpracują z przemysłem tytoniowym. Na przykład emerytowany urzędnik indyjskich służb administracyjnych dołączył do zarządu Godfrey Phillips jako niezależny dyrektor w 2022 r. Ponadto rząd centralny posiada 7,8% udziałów w ITC Ltd., największej indyjskiej firmie tytoniowej. Od 2021 r. pogorszył się również wynik Indii w zakresie wskaźnika interferencji tytoniu, który oblicza stopień ingerencji przemysłu tytoniowego w zarządzanie.

Dogonienie branży

COTPA, PECA i NTCP zapewniają solidne ramy umożliwiające skuteczną kontrolę produkcji i używania tytoniu w Indiach. Należy je jednak wdrażać bardziej rygorystycznie. Ponadto należy podnieść podatek od wyrobów tytoniowych, zgodnie z zaleceniami FCTC, inflacją i wzrostem PKB.

Przy wsparciu rządowym można również pomóc plantatorom tytoniu w przejściu na uprawy alternatywne, unikając w ten sposób utraty środków do życia, jak wykazały liczne badania przeprowadzone przez Centralny Instytut Badań nad Tytoniem. W rzeczywistości w przypadku dużych plantatorów tytoniu zwrot netto na rupię z inwestycji w uprawę jowaru (1,84) jest wyższy niż w przypadku tytoniu (1,48). Potrzebne są także aktualne dane, aby zrozumieć trendy w używaniu wyrobów tytoniowych, aby stawić czoła przemysłowi tytoniowemu, który modyfikuje swoje strategie sprzedaży w oparciu o łatwo dostępne trendy sprzedaży. Bez takich danych zawsze pozostaniemy o krok w tyle za branżą, a skuteczna kontrola tytoniu pozostanie jedynie mrzonką.

Varun Raj Passi i Parth Sharma są badaczami zdrowia publicznego w Association for Socially Applicable Research (ASAR).