Lekceważył swojego przeciwnika, Kemala Kilicdaroglu. – Do widzenia, panie Kemalu – powiedział. Oczerniał osoby LGBTQ jako zagrożenie dla „rodziny”. I wykluczył jakiekolwiek uwolnienie uwięzionego kurdyjskiego przywódcy politycznego, nazywając go „terrorystą”.

Podobne uwagi były częścią jego przemówień wyborczych w ciągu ostatnich kilku tygodni, gdy Erdogan próbował odwrócić uwagę od kryzysu gospodarczego w Turcji, naznaczonego gwałtownym wzrostem inflacji. Jego koncentracja – na zagrożeniach dla narodu i struktury konserwatywnego życia – pomogła zebrać koalicję zwolenników, w skład której wchodzili pobożni muzułmanie i skrajnie prawicowi nacjonaliści, i dała Erdoganowi 52 procent głosów w niedzielnej turze.

Analitycy stwierdzili, że Erdogan nie porzuciłby łatwo gorzkiej retoryki, która w dającej się przewidzieć przyszłości postawiła Turcję na dzielącym i burzliwym kursie, nawet gdy Erdogan żonglował potrzebą ustabilizowania gospodarki oraz często burzliwą sytuacją w Turcji. stosunków z sojusznikami na Zachodzie.

W rzeczywistości „myślę, że zamierza zaostrzyć” swoją retorykę, powiedział Berk Esen, profesor nauk politycznych na Uniwersytecie Sabanci w Stambule. „Będziemy widzieć, jak przyjmuje bardzo polaryzujący dyskurs, wykorzystując motywy etniczno-religijne”, aby utrzymać swoją „zwycięską koalicję” wyborców.

Zwycięstwo Erdogana było ciosem dla zwolenników opozycji, którzy zjednoczyli się wokół wczesnych obietnic wyborczych Kilicdaroglu, które obejmowały przywrócenie demokracji w kraju, ochronę swobód obywatelskich, a nawet uwolnienie niektórych z najbardziej znanych więźniów politycznych w kraju, wśród nich Selahattin Demirtas , uwięziony przywódca Kurdów.

Gdy podczas kampanii Erdogan szydził z osób LGBTQ, Kilicdaroglu zasugerował, że zezwoli na parady równości, zakazane przez obecny rząd. Przez pewien czas Kilicdaroglu obiecywał bardziej obywatelski dyskurs publiczny i, co najważniejsze, zmianę po dwóch dekadach z Erdoganem jako przywódcą Turcji.

Złe zarządzanie gospodarką przez rząd i jego słaba reakcja na śmiertelne trzęsienia ziemi w lutym zwiastowały zwiększenie atrakcyjności opozycji. Ale Erdogan, utalentowany mówca, wywołał widmo mrocznych zagrożeń ze strony opozycji, przedstawiając się jako bastion przed chaosem.

Na przykład w zeszłym tygodniu w środkowej Turcji 39-letni Bunyamin Eken, który popierał Erdogana, skrytykował Kilicdaroglu za to, że powiedział, że uwolni Demirtasa, a także niegdyś mało znanego działacza społeczeństwa obywatelskiego, Osmana Kavalę, przetrzymywanego pod zarzutami, które zdaniem grup praw człowieka są bezpodstawny. Eken wyniósł takie zmartwienia ponad własne problemy gospodarcze po tym, jak Erdogan obsadził Kavalę jako przywódcę globalnego spisku przeciwko Turcji.

Kilicdaroglu, który przegrał z Erdoganem w pierwszej turze wyborów, został zmuszony do przyjęcia bardziej agresywnych motywów nacjonalistycznych przed niedzielnym głosowaniem, w tym antyimigranckiej retoryki wymierzonej w miliony uchodźców z Syrii i innych krajów, którzy osiedlili się w Turcji.

Pomimo zwycięskiej strategii prezydenta, „Nie sądzę, żeby sprawy Erdogana były łatwe” — powiedział Esen. „Nie ma środków na odbudowę strefy trzęsienia ziemi. Nie ma środków na rozwiązanie kryzysu migracyjnego. W pewnym momencie turecka gospodarka się załamie”.

Dlaczego trzęsienie ziemi w Turcji było tak śmiertelne

I chociaż sojusz Erdogana zdobył większość miejsc w parlamencie, jego własna partia była uzależniona od bardziej skrajnych partnerów koalicyjnych, którzy sprzeciwiają się prawom kobiet lub większemu uznaniu mniejszości kurdyjskiej w Turcji i mogą żądać polityki odzwierciedlającej ich obawy, powiedział Esen.

„Erdogan stworzył zwycięską koalicję opartą na liniach podziału: nacjonalizm turecki kontra kurdyjski, świecko-miejski kontra sunnicka większość. To zwycięska formuła” – powiedział.

„To nie jest lepsza formuła dla Turcji” – dodał.

Erdogan pozostanie w „trybie kampanii” co najmniej do marca przyszłego roku, kiedy odbędą się wybory lokalne, powiedział Ozgur Unluhisarcikli, dyrektor German Marshall Fund w Ankarze. Jednocześnie „będzie musiał poradzić sobie z kryzysem gospodarczym, który sam wywołał, a tak naprawdę kończy mu się amunicja”, powiedział, zauważając, że rezerwy walutowe Turcji spadły ostatnio poniżej zera po raz pierwszy od 2002 roku.

Potrzeba ustabilizowania gospodarki przez Erdogana prawdopodobnie zaowocuje mniej burzliwą polityką zagraniczną niż w niedawnej przeszłości, ponieważ Turcja polegała na krótkoterminowych przepływach pieniężnych z takich krajów jak Rosja, Zjednoczone Emiraty Arabskie, Arabia Saudyjska i Katar. „Będzie bardzo uważać, aby ich nie irytować” – powiedział Unluhisarcikli. Turcja musi także „uspokajać międzynarodowe rynki finansowe”, co wymagałoby od Erdogana ustabilizowania stosunków z Europą i Stanami Zjednoczonymi.

Wczesny, gratulacyjny tweet prezydenta Bidena po zwycięstwie Erdogana w niedzielę – i rozmowa telefoniczna między dwoma przywódcami w poniedziałek – mogą pokazać, że oba kraje są zainteresowane deeskalacją wieloletnich napiętych stosunków w Syrii i bliskich stosunków Turcji z Rosją, powiedział Unluhisarcikli.

Po zwycięstwie Erdogan złożył gratulacje wielu światowym przywódcom

Jednak w kraju „poziom napięcia, którego byliśmy świadkami w ciągu ostatnich kilku miesięcy, nie jest do utrzymania” – powiedział. „Nie oczekuję, że napięcie utrzyma się na tym poziomie, ale nie oczekuję też polityki konsensu. Oczekuję, że prezydent Erdogan trochę zmniejszy napięcia, tylko po to, by ponownie je zwiększyć” przed kolejnymi wyborami.

Dla młodych wyborców, takich jak Ilgin Yilmaz, który głosował w niedzielę na Kilicdaroglu, uczepiony możliwości porażki Erdogana, nawet jeśli wydawało się to mało prawdopodobne, kolejny sezon polityki dzielącej wydawał się nie do zniesienia.

„Urodziłam się w 2000 roku i obudziłam się z tym rządem, a teraz mam 23 lata i nadal tu są” – powiedziała. Jako kobieta obawiała się wpływu partii politycznych sprzymierzonych z Erdoganem, które opowiadają się za ścisłym ograniczaniem praw kobiet. Jako studentka medycyny była rozgniewana lekceważącymi uwagami prezydenta pod adresem lekarzy, którzy chcieli opuścić Turcję z powodu złych warunków pracy.

„Naprawdę nienawidzimy tego rządu” – powiedziała.