Portret rdzennej kobiecości autorstwa Erici Tremblay jest równie sielankowy, co pełen emocji.
Zdjęcie: dzięki uprzejmości Apple TV

Jest pewien rodzaj spojrzenia, krzywe spojrzenie i uśmieszek, w który Lily Gladstone może wślizgnąć się z taką łatwością, jak wschodzące i zachodzące słońce, i który ma podobnie oświecający wpływ. Znajdziesz ten wyraz w całej jej filmografii — w Zabójcy Kwiatowego Księżyca, Rezerwacja psów, Pewne kobiety, Pod mostemi teraz Taniec fantazyjny — a ostrożność i sceptycyzm jej postaci można ocenić na podstawie tego, jak często je wykorzystuje i do kogo je kieruje. Prawie każdy w Taniec fantazyjny jest na celowniku tego lekceważącego spojrzenia i słusznie. Tutaj Gladstone gra Jax, kobietę zmęczoną poszukiwaniem zaginionej siostry i zmęczoną tym, że wszyscy wzruszają ramionami na jej ból. Ciężar jej furii i smutku pogrąża Taniec fantazyjny w emocjonalnym zamieszaniu, gdy jesteśmy świadkami zaniedbania i apatii, z jakimi spotykają się zaginięcia i morderstwa rdzennych kobiet.

Film Erici Tremblay, który napisała wspólnie z Micianą Alise, jest bezpretensjonalny, wręcz skąpy, a jego akcja rozgrywa się głównie w rezerwacie Seneca-Cayuga w Oklahomie. Występuje w nim zaledwie pół tuzina aktorów, na czele z kameleonowym Gladstone (w skórzanej kamizelce, palącej papierosy, butch glory), obiecującą Isabel Deroy-Olson jako siostrzenicą Jaxa, Roki, i doskonałym, jak zwykle, Shea Whighamem jako ojcem Jaxa, Frankiem. Siostra Jaxa, Tawi (Hauli Sioux Gray), nie była w domu od tygodni, a Jax coraz bardziej martwi się, że przydarzyło jej się coś strasznego. Policja plemienna niewiele zrobiła, twierdząc, że ma związane ręce przez jurysdykcję FBI. FBI z kolei jest w większości zaginione, a gdy jego agenci się pojawiają, zbywają pytania o to, ile wysiłku wkłada się w odnalezienie zaginionych rdzennych kobiet. Żadnej postaci autorytetu nie można zaufać, że pomoże Jaxowi. I jest niewypowiedziana sugestia w rezerwacie, że Tawi, która pracowała jako striptizerka i przyjaźniła się ze swoimi podejrzanymi sąsiadami, mogła po prostu uciec i porzucić rodzinę. Umieszczając te przeszkody, Taniec fantazyjny pokazuje, jak szybko kobiety można sprowadzić do ciał i statystyk.

Taniec fantazyjny akcja rozgrywa się w ciągu kilku tygodni w lecie, kiedy raków rzecznych jest wystarczająco dużo, aby Roki mógł je złapać pod czujnym okiem Jaxa. Obaj mają łatwą znajomość (jednym z najlepszych efektów wizualnych filmu jest Roki naśladujący szorstką, skrzyżowaną postawę Jaxa, gdy próbują zastawić skradzione dobra) i zaciekłą opiekuńczość wobec siebie, która ujawnia się, gdy Gladstone praktycznie pluje na urzędnika rządowego, że „nie ma ojca” dla Roki, „jest nas tu tylko troje”. Jednak nieobecność trzeciego członka rodziny, matki Roki i siostry Jaxa, Tawi, wywołuje rozłam między nimi i przyciąga uwagę kilku intruzów. Child Protective Services, policja plemienna, FBI i biali krewni Jaxa i Rokiego — wszyscy oni zbiegają się, by uznać byłego handlarza narkotyków i obecnie randkującego ze striptizerką Jaxa za zły wpływ, a 13-letniego Rokiego za zagrożonego młodzieńca. A ta presja tylko się nasila, gdy oboje wyruszają na powwow, gdzie, jak mają nadzieję, może być Tawi, i nikomu nie mówią, dokąd idą.

Stamtąd, Taniec fantazyjny staje się częściowo opowieścią o dorastaniu, częściowo filmem drogi i częściowo thrillerem zemsty, w którym Tremblay skutecznie prowadzi Gladstone’a i Deroy-Olsona przez tropy każdego podgatunku. Przez cały czas utrzymuje istotne zainteresowanie życiem rdzennych kobiet, gdy Jax i Roki spotykają drugoplanowe postacie w różnym wieku, zawodach i klasie ekonomicznej. Niektóre z tych kobiet pozostały w rezerwacie, a niektóre odeszły; niektóre umawiały się z osobami spoza swojego plemienia, a niektóre nie; niektóre wykonywały pracę, która aktywnie szkodziła ich społeczności, a niektóre zachowały tradycje, które mają ją wzmacniać. Kiedy Roki ubiera się w koszulę z frędzlami swojej matki i szpilki striptizerki, aby w ciszy ćwiczyć rutynę powwow, balansuje na granicy między dzieckiem a dorosłym, dziedzictwem a występem, egzotyką a samousamodzielnieniem — i uosabia wielość doświadczeń.

Ogólny zarys fabuły filmu może przypominać Taylor Sheridan Rzeka Wiatróww którym kobieta z plemienia Arapaho z Północy zostaje znaleziona martwa, a dwóch białych Amerykanów, jeden agent US Fish and Wildlife Service, a drugi pracownik FBI, znajduje jej zabójców. Ale Taniec fantazyjny odrzuca rasowe ujęcie tego filmu i traktowanie rezerwatów jako obcych wysp w obrębie jednorodnych Stanów Zjednoczonych. Zamiast tego ma więcej wspólnego z Kość zimyw którym Jennifer Lawrence grała nastolatkę z Ozarks, która wpada na lokalnych bossów przestępczych podczas poszukiwań zaginionego ojca. Podobnie jak scenariusz tego filmu, Tremblay i Alise organicznie włączają ściśle przestrzegane konwencje kulturowe swoich postaci (gry, w które grają, piosenki, które śpiewają, jedzenie, które jedzą) i podkreślają, w jaki sposób przekonania są przekazywane z pokolenia na pokolenie i podtrzymywane w czasie. Ale co jakiś czas Taniec fantazyjny serwuje scenę tak jadowitą — jak wtedy, gdy agent ICE, który ma władzę, zauważa Rokiego i Jaxa mówiących w języku Cayuga i przesłuchuje ich, skąd pochodzą — że nie sposób nie zauważyć, że ten film nie jest tylko celebracją rdzennych zwyczajów, takich jak powwow. Jest to również akt oskarżenia wobec ludzi, którzy nie potrafią rozciągnąć swoich perspektyw na tyle, by postrzegać te rytuały w całym ich detalu i splendorze, I nie rozumiem, że nie są one dla outsiderów, w każdym razie. Obok ekspresyjnego występu Gladstone’a, Taniec fantazyjnyUmiejętność choreografii tej krytyki nadaje filmowi wyjątkową grację.