„Sytuacja, w której przedawnienie roszczeń konsumenta wynikających ze stwierdzenia nieważności umowy kredytu rozpoczyna swój bieg wcześniej, niż ma to miejsce w odniesieniu do analogicznych roszczeń banku, prowadzi do asymetrii mogącej naruszać ochronę konsumenta przewidzianą w dyrektywie” – głosi czwartkowy wyrok TSUE.

Trybunał zauważył, że w kontekście umów kredytu hipotecznego, wykonywanych zwykle przez długi czas, asymetryczne rozwiązanie może okazać się nie do pogodzenia z zasadą skuteczności.

„Przyjęcie, że przedawnienie roszczeń banku biegnie dopiero od uprawomocnienia się wyroku, mogłoby zachęcać bank do bezczynności lub przedłużania negocjacji z konsumentem tak, aby termin przedawnienia jego roszczeń upłynął, zanim zacznie biec termin przedawnienia roszczeń banku. Mogłoby to także prowadzić do pozbawienia konsumenta odsetek za opóźnienie od dnia wniesienia przez niego pozwu z żądaniem zwrotu przez bank kwot zapłaconych na podstawie unieważnionej umowy” – wyjaśnił Trybunał.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

TSUE orzekł ws. wątpliwości, jakie zgłosił Sąd Okręgowy w Warszawie. Wyrok dotyczy – w skrócie – tego, od kiedy powinien być liczony trzyletni okres przedawnienia roszczeń banku o zwrot wypłaconego kapitału.

Chodzi konkretnie o sytuację kredytobiorców, którzy zawarli umowy kredytowe we frankach w 2007 r. Dekadę później przedstawili bankowi reklamację, w której wezwali go do zwrotu określonych kwot przekazanych na podstawie tej umowy, podnosząc, że zawiera ona postanowienia niedozwolone i jest nieważna. Bank odmówił, ale wyrokiem częściowym z listopada 2021 r. sąd orzekł, że sporna umowa jest nieważna.

„W toku postępowania bank doręczył powodom oświadczenie o skorzystaniu z prawa zatrzymania świadczenia ewentualnie im należnego do czasu zaoferowania przez nich zwrotu świadczeń wzajemnych w postaci całkowitej kwoty kredytu udostępnionej na podstawie nieważnej umowy” – informuje TSUE.

Trybunał dalej wyjaśnia w wyroku, że strony pozostają w sporze dotyczącym przedawnienia roszczeń banku o zwrot kapitału.

„Konsumenci uważają, że bieg przedawnienia roszczeń banku rozpoczął się w chwili doręczenia mu reklamacji, względnie w dniu doręczenia pozwu. Z kolei bank wskazuje, że bieg przedawnienia jego roszczeń następuje dopiero z chwilą prawomocnego rozstrzygnięcia sporu co do nieuczciwego charakteru klauzul umownych i ważności umowy” – pisze TSUE.

– Czwartkowy wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE ws. kredytów hipotecznych w całości jest korzystny dla konsumentów – ocenia wspólnik w Pledziewicz Kancelaria Magdalena Pledziewicz w rozmowie z PAP.

Prawniczka wyjaśnia, że TSUE przede wszystkim wprost stwierdził, że banki nie mogą powoływać się na zarzut zatrzymania po unieważnieniu umowy kredytu. – Była to zmora kredytobiorców na etapie rozliczenia się z bankiem po wygranej w sądzie. Tym samym od dziś po prostu strony mogą się rozliczać przez zwykłe potrącenie wzajemnych roszczeń – podkreśla Pledziewicz.

W drugim punkcie wyroku, dotyczącym przedawnienia, Trybunał stwierdził, że roszczenie klienta nie może przedawnić się wcześniej, niż roszczenie przedsiębiorcy. – Ucina to dyskusje w polskiej judykaturze, które bywały zdecydowanie niekorzystne dla konsumentów – wskazuje prawniczka.