Populacje płetwali błękitnych powoli odbudowują się po połowach wielorybów, ale największe zwierzęta na Ziemi stoją obecnie przed nowymi wyzwaniami związanymi z globalnym ociepleniem, zanieczyszczeniami, transportem i zakłóconymi źródłami żywności.

Płetwal błękitny ma średnio 27 m długości i może ważyć ponad 130 ton. Najdłuższy w historii miał 33,58 m, a najcięższy ważył 199 ton. Pomimo ich ogromnych rozmiarów śledzenie liczby wielorybów i migracji nie jest łatwym zadaniem.

Zwierzęta są obecnie wymienione na Czerwonej Liście Gatunków Zagrożonych IUCN jako „Zagrożone”.

W nowym, dużym badaniu oceniono liczbę, rozmieszczenie i genetykę populacji płetwali błękitnych z całego świata. Jest to największy na świecie zbiór danych genomicznych płetwali błękitnych.

Wyniki opublikowane w czasopiśmie Ochrona zwierząt wykazują największe różnice między podgatunkami zamieszkującymi Pacyfik i Ocean Antarktyczny w porównaniu z podgatunkiem karłowatym ze wschodnich Indii i zachodniego Pacyfiku.

„Każdą z tych grup należy chronić, aby zachować różnorodność biologiczną gatunku, i istnieją przesłanki wskazujące, że dobór naturalny w różnych środowiskach przyczynił się do powstania różnic genetycznych między grupami wysokiego szczebla” – mówi pierwsza autorka badania, dr Catherine Attard z Flinders University w Australii Południowej.

Nie znaleziono żadnych dowodów na chów wsobny w populacjach – dobra wiadomość dla potencjalnego powrotu do zdrowia.

„Odnowieniu wielorybów fiszbinowych zagraża wiele źródeł ludzkich, w tym hałas podwodny (pochodzący ze statków, poszukiwań ropy i gazu oraz sonaru), zmieniająca się dostępność żywności spowodowana wpływem człowieka na produktywność oceanów, zanieczyszczenia środowiska, kolizje statków i splątanie w sprzęcie połowowym” – piszą autorzy.

Ale gatunek ten nie pochodzi z lasów oceanicznych.

„Nasze ustalenia opierają się na dziesięcioleciach pracy na rzecz poprawy zarządzania zagrożonymi płetwalami błękitnymi w ramach Międzynarodowej Komisji Wielorybniczej” – mówi dr Attard.

Naukowcy wykorzystali 276 próbek do przetestowania polimorfizmu pojedynczego nukleotydu i 531 próbek do analizy mitochondrialnego DNA.

Obecnie istnieje 5 sklasyfikowanych podgatunków płetwala błękitnego.

Wskaźniki migracji – odsetek osobników na obszarze geograficznym podgatunku, które pochodzą z innego podgatunku – oszacowano na 1–4% w obu grupach. Stwierdzono nieoczekiwane podobieństwo w strukturze populacji płetwala błękitnego na wschodnim południowym i wschodnim Pacyfiku na północnym Pacyfiku, co sugeruje, że w rzeczywistości są to ten sam podgatunek, wbrew obecnej klasyfikacji.

„Genomika to istotne narzędzie o niezrównanej mocy określania zróżnicowania populacji, łączności i innych cech, które mogą pomóc w zarządzaniu ochroną różnorodności biologicznej” – mówi współautor, profesor Luciano Beheregaray.

„Potrzebne są badania populacji całego genomu i porównania z warunkami środowiskowymi, aby lepiej zrozumieć adaptacje u płetwali błękitnych i innych wielorybów fiszbinowych. Lokalne wyczerpywanie się płetwali błękitnych może nastąpić, jeżeli zagrożenia te skupią się na obszarach zawierających populacje o ograniczonej łączności ze zwierzętami w okolicznych regionach.

Płetwale błękitne zostały objęte ochroną przed połowami wielorybów w celach komercyjnych w 1966 r. Międzynarodowa Komisja Wielorybnicza (IWC) wprowadziła światowe moratorium 20 lat później. Autorzy wzywają krajowe organy zarządzające do minimalizowania działalności człowieka, która może mieć wpływ na wysiłki na rzecz ochrony płetwala błękitnego.