Uwaga redaktora: Bilet miesięczny to seria CNN Travel, która zwraca uwagę na niektóre z najbardziej fascynujących tematów w świecie podróży. Gdy Wielka Brytania koronuje nowego monarchę, odkrywamy wszystko, co królewskie, od zamków po wielkie wycieczki.

CNN
—

W 2015 r. Indie uruchomiły ambitny plan nazwany Narodową Misją Inteligentnych Miast, mający na celu uczynienie 100 ośrodków miejskich bardziej przyjaznymi i zrównoważonymi dzięki innowacyjnym rozwiązaniom sprzyjającym włączeniu społecznemu.

Wśród 100 wybranych miast znalazł się Jaipur, północno-zachodnia pustynna stolica Radżastanu.

Ale chociaż koncepcja projektu Smart City miała na celu modernizację Indii, historycy twierdzą, że „inteligentne” referencje Jaipur od wieków wyprzedzają grę.

Teraz słynie z historycznych różowych budynków i było pierwszym „zaplanowanym miastem” króla Sawai Jai Singha, astronoma, który używał pozycji planet jako przewodnika przy podejmowaniu decyzji o orientacji i położeniu struktur. W 1727 roku przeniósł stolicę swojego królestwa z pobliskiej wioski Amer do Jaipur.

W następnych latach królowie Radżastanu kontynuowali mecenat nad sztuką i architekturą – w tym potomek króla Sawai Pratap Singh.

Był budowniczym z artystyczną stroną – stare pałacowe mury miejskie Jaipur zawierają liczne przykłady jego miłości do sztuki. Ale nigdzie nie widać takiej pasji jak Hawa Mahal, która jest nie tylko oszałamiająca architektonicznie, ale oferuje lekcje zrównoważonego budownictwa.

Ukończony w 1799 roku, a obecnie wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, jest dziś jedną z najbardziej rozpoznawalnych ikon Indii i popularną atrakcją turystyczną. Indyjskie władze odpowiedzialne za pomnik twierdzą, że każdego roku odwiedza go około 1 miliona osób.

Za fraktalowymi różowymi ścianami miasta i szaleństwem starego rynku miejskiego, Hawa Mahal jest imponującą budowlą, której powtarzające się piramidy wznoszą się pięć pięter ponad chaos.

Z oszałamiającą wysokością 87 stóp, usianą 953 ozdobnymi żaluzjami, to uczta dla oczu. Ale niewielu zdaje sobie sprawę, że to, co widzisz z ulicy, to zasadniczo tył budynku.

„To bardzo niezwykłe, że budynek jest znany nie z przodu, ale z tyłu” — mówi Sanjay Sharma, który od ponad dwudziestu lat oprowadza gości po Hawa Mahal.

„(Podróżnicy) podziwiają to, co widzą z głównej drogi, pozują przed nią do kwintesencji fotografii Jaipur i ruszają dalej. Niewielu wchodzi do środka; wnętrza są proste, tylko ciekawskie umysły zrozumieją, że za rumieniącą się fasadą kryje się znacznie więcej niż to, co widać na pierwszy rzut oka”.

Według dr Mahendry Khadgawata, dyrektora Państwowego Muzeum i Departamentu Archeologii Radżastanu, król Sawai Pratap Singh był zagorzałym wielbicielem hinduskiego bóstwa Kryszny i zlecił architektowi Lal Chand Usta zbudowanie pawilonu w kształcie korony, który przypominałby koronę Kryszny. Rezultatem było Hawa Mahal.

„Głównym celem budynku było umożliwienie królewskim damom cieszenia się codziennymi scenami ulicznymi i procesjami bez bycia widocznymi dzięki systemowi purdah”, mówi, odnosząc się do praktyki społecznej w średniowiecznych Indiach, w której kobiety, zwłaszcza z wyższych klas , byli zobowiązani do zakrywania się i pozostawania z dala od widoku publicznego.

Architekt Kavita Jain, specjalista od konserwacji i dziedzictwa, twierdzi, że Hawa Mahal służył również dodatkowym celom.

„Dla mieszkańców miasta tylna elewacja po wschodniej stronie zwrócona w stronę drogi to wizualna uczta; dla samego króla legendarna budowla, z której zapamiętają go pokolenia; dla królewskich dam sposób na połączenie się ze zwykłymi ludźmi i ich uroczystościami bez pojawiania się publicznie” – mówi.

„Ale dla bystrego oka jest to sprytny wyczyn inżynierii, w którym zastosowano estetyczne elementy, aby stworzyć mikroklimat wystarczająco wygodny, aby królowe mogły cieszyć się wycieczką”.

Dziś budynek jest doskonałym przykładem roli, jaką klimat odegrał w historycznych projektach Indii i stanowi dowód zaawansowanego zrozumienia praw termodynamiki.

W języku hindi „hawa” oznacza wiatr, a „mahal” oznacza pałac – a nazwa ta nie mogłaby być bardziej odpowiednia.

„Orientacja budynku jest na osi wschód-zachód, zgodnie z kierunkiem naturalnego przepływu wiatru w tym regionie”, mówi architekt z Jaipur, Shyam Thakkar.

„Wiatr wdziera się do pałacu od zachodu (przez szereg otwartych terenów). Pobiera wilgoć z akwenu wodnego umieszczonego w przemyślany sposób na dziedzińcu na zasadzie prądów konwekcyjnych; gorące powietrze unosi się, a chłodne opada”.

To się nie kończy. Thakkar mówi, że nasycony wilgocią wiatr porusza się następnie w kierunku 953 okien (jharokha) i schładza powietrze dzięki efektowi Venturiego – powietrze przepływa przez zwężone przejście, zwiększając prędkość wiatru przy jednoczesnym spadku ciśnienia.

„Skomplikowane kraty (jaalis) na oknach rozpadają się i równomiernie rozprowadzają przepływ powietrza, aby zapewnić brak gorących punktów; kontroluje również bezpośrednie odblaski światła słonecznego” – dodaje.

„Używanie wapna (chuna) jako materiału kratowego to ostateczny rozkwit. Chuna może z natury regulować temperaturę.”

Według przewodnika Sharmy, podłogi również zostały posegregowane według pór roku.

„Liczba i wielkość otworów różnią się odpowiednio na każdym piętrze” — mówi. „Niektóre piętra mają okna pokryte witrażami, a niektóre po prostu otwarte jaali. Proporcja otwartej przestrzeni pozostawionej na każdym piętrze zależy od pory roku użytkowania, a mianowicie przed zimą, wiosną, latem i zimą, co czyni Hawa Mahal budynkiem bardzo wrażliwym na klimat”.

Jaipur jest gorący i suchy przez większą część roku. W szczytowych miesiącach letnich może wzrosnąć do ponad 43 stopni Celsjusza (110 stopni Fahrenheita).

Teraz, gdy Indie są najbardziej zaludnionym krajem na świecie, z rosnącą klasą średnią, udogodnienia, które kiedyś były luksusem, stały się koniecznością. A to obejmuje klimatyzację.

Według danych IEA zaktualizowanych w październiku 2022 r. świat doda około 1 miliarda klimatyzatorów przed końcem dekady.

To ostatecznie doprowadzi do większej emisji dwutlenku węgla. Ponieważ Indie stanowią 17,7% całej światowej populacji, globalny wpływ jest nieunikniony.

W obliczu tej pilnej potrzeby bardziej zrównoważonych, bardziej ekologicznych budynków wielu architektów szuka wskazówek w przeszłości.

„Możemy wyciągnąć lekcję lub dwie z tradycyjnej indyjskiej architektury, która ewoluowała w celu zapewnienia komfortowego środowiska, wykorzystując siły takie jak światło słoneczne i wiatr”, mówi Thakkar.

„Jako świadomy klimatu architekt wykorzystałem arkadę kolumnową z oczkiem wodnym w niedawnym projekcie restauracji w mieście, co znacznie obniżyło poziom klimatyzacji wymaganej w budynku. W innym przypadku w naszym projekcie hotelu stosujemy zaprawę wapienną wraz z dziedzińcami i małymi oknami. Rezultatem był oszałamiający, pasywnie fajny budynek”.

W innym przypadku nowojorska architekt Diana Kellogg skutecznie wykorzystała „efekt Venturiego” do stworzenia nagrodzonego projektu szkolnego w Jaisalmer w Radżastanie — Rajkumari Ratnavati Girls’ School.

Aby osobiście doświadczyć chłodzących efektów Hawa Mahal, udaj się do Pałacu Miejskiego w Jaipur – znajduje się on na skraju terenów pałacowych. Odwiedzający muszą uiścić niewielką opłatę za wstęp.

Najlepszą porą na podziwianie jego złocistego blasku jest wschód słońca, ale sam pałac jest otwarty tylko od 9:00 do 17:00. Kilka małych kawiarni na przeciwległej ulicy jest otwartych dla tych, którzy chcą zrobić zdjęcie Hawa Mahal w świetle wczesnego poranka.

Podczas gdy dzisiejsze nowe konstrukcje mogą być bardziej zaawansowane technologicznie, zabytkowe budynki, takie jak Hawa Mahal, nie mają sobie równych pod względem zdolności do wzbudzania podziwu, podsumowuje architekt Jain.

„Są wieczne” – mówi. „Nie mogę sobie wyobrazić ludzi pamiętających szklany wieżowiec bez twarzy w betonowej dżungli 200 lat później, tak jak Hawa Mahal”.