Nowe badania dostarczają wstępnych dowodów na to, że hipertermia całego ciała może mieć działanie przeciwdepresyjne, które działa poprzez aktywację szlaku sygnalizacji przeciwzapalnej. Wyniki opublikowano w czasopiśmie Mózg, zachowanie i odporność.

Depresja jest główną przyczyną niepełnosprawności na całym świecie i oczekuje się, że do roku 2030 stanie się największą przyczyną globalnego obciążenia chorobami. Pomimo dostępności różnych terapii przeciwdepresyjnych, ich skuteczność w przypadku wielu osób pozostaje ograniczona. To skłoniło badaczy do zbadania alternatywnych metod leczenia i lepszego zrozumienia ich mechanizmów.

Poprzednie badania wskazywały, że hipertermia całego ciała w zakresie gorączki może powodować szybkie i trwałe działanie przeciwdepresyjne, ale leżące u jej podstaw mechanizmy biologiczne pozostały niejasne. Hipertermia całego ciała polega na podniesieniu temperatury ciała do poziomu terapeutycznego, zazwyczaj za pomocą metod takich jak ciepło podczerwone. Proces ten wywołuje stan przypominający gorączkę, który może aktywować różne reakcje fizjologiczne.

„Zainteresował mnie ten temat z wielu powodów” – powiedziała autorka badania Naoise Mac Giollabhui, pracownik kliniczny w Massachusetts General Hospital. „Istnieje pilna potrzeba kliniczna nowych metod leczenia przeciwdepresyjnego, a hipertermia całego ciała to metoda leczenia o ogromnym potencjale łagodzenia ludzkiego cierpienia”.

„Co ciekawe, koncepcja terapii gorącymi jest nowością w psychiatrii i ma również starożytne korzenie. Kultury na całym świecie od tysięcy lat wykorzystują ciepło do promowania zdrowia. Zainteresowało mnie zrozumienie, dlaczego tak się dzieje i prawdopodobne mechanizmy neuroimmunologiczne, które to wyjaśniają”.

Celem nowego badania było głębsze zbadanie tych mechanizmów, koncentrując się na roli reakcji zapalnych, w szczególności interleukiny-6 (IL-6), rodzaju cytokiny, która jest białkiem biorącym udział w odpowiedzi immunologicznej organizmu. Wiadomo, że IL-6 odgrywa złożoną rolę w zapaleniu i powiązano ją z depresją, ale jej specyficzne szlaki i działanie w kontekście hipertermii całego ciała wymagają dalszych badań.

Wcześniejsze badanie wykazało, że hipertermia całego ciała prowadziła do krótkotrwałego wzrostu poziomu IL-6, co powiązano z jej działaniem przeciwdepresyjnym. Jednak podwyższony poziom IL-6 jest zwykle związany z depresją w schorzeniach. Co zatem może wyjaśnić związek pomiędzy podwyższonym poziomem IL-6 a zmniejszoną depresją po hipertermii całego ciała?:

Naukowcy zaobserwowali podwójne ścieżki sygnalizacyjne IL-6. IL-6 wiąże się albo ze związanym z błoną receptorem IL-6 (IL-6R), inicjując klasyczną sygnalizację przeciwzapalną, albo z rozpuszczalnym receptorem IL-6 (sIL-6R), wyzwalając prozapalną sygnalizację trans. Postawili hipotezę, że przeciwdepresyjne działanie hipertermii całego ciała wynika z preferencyjnej aktywacji klasycznego szlaku sygnałowego przeciwzapalnego.

Aby sprawdzić tę hipotezę, naukowcy przeprowadzili podwójnie ślepe, randomizowane, pozornie kontrolowane badanie z udziałem 26 dorosłych, u których zdiagnozowano duże zaburzenie depresyjne.

Uczestnicy zostali losowo przydzieleni do grupy z aktywną hipertermią całego ciała lub do grupy pozorowanej (placebo). Aktywne leczenie polegało na podniesieniu temperatury ciała uczestnika do 38,5°C za pomocą światła podczerwonego i cewek grzewczych, po czym następowała faza schładzania. Zabieg pozorowany naśladował procedurę, ale bez aktywnych elementów grzejnych.

Objawy depresyjne u uczestników oceniano za pomocą Skali Oceny Depresji Hamiltona (HDRS) przed leczeniem i w kilku punktach w ciągu następnych sześciu tygodni. Pobrano próbki krwi w celu zmierzenia poziomu IL-6 i jej rozpuszczalnego receptora przed leczeniem, bezpośrednio po i podczas kolejnych wizyt kontrolnych. Kluczową miarą zastosowaną w badaniu był stosunek IL-6 do sIL-6R we krwi, który posłużył jako wskaźnik zastępczy aktywacji klasycznego szlaku sygnalizacji przeciwzapalnej.

W badaniu stwierdzono, że uczestnicy poddani hipertermii całego ciała doświadczyli istotnego wzrostu stosunku IL-6 do sIL-6R bezpośrednio po zabiegu. Wzrostu tego nie zaobserwowano w grupie pozorowanej. Co ważne, ten podwyższony stosunek wiązał się z większą redukcją objawów depresyjnych w kolejnych tygodniach, co sugeruje, że przeciwdepresyjne działanie hipertermii całego ciała może wynikać z mechanizmu przeciwzapalnego obejmującego IL-6.

Pomimo obiecujących wyników, badanie ma kilka ograniczeń. Po pierwsze, wielkość próby była stosunkowo mała. Ogranicza to możliwość uogólnienia wyników i podkreśla potrzebę powtórzenia w większych badaniach. Dodatkowo w badaniu wykorzystano stosunek IL-6 do sIL-6R jako pośrednią miarę klasycznej sygnalizacji przeciwzapalnej. Do potwierdzenia proponowanego mechanizmu konieczna jest bezpośrednia ocena miejsca, w którym IL-6 wiąże się w organizmie, czy to z receptorami związanymi z błoną, czy z receptorami rozpuszczalnymi.

„Nie mierzymy bezpośrednio szlaku sygnalizacji przeciwzapalnej i do jego oszacowania używamy bardzo nieprecyzyjnego wskaźnika zastępczego” – wyjaśnił Mac Giollabhui. „W związku z tym wyniki te należy traktować raczej jako wstępne i sugestywne niż rozstrzygające”.

Jeśli jednak odkrycia zostaną potwierdzone w przyszłych badaniach, „ostra aktywacja klasycznej sygnalizacji IL-6 może okazać się dotychczas nierozpoznanym, nowym mechanizmem, który można będzie wykorzystać do poszerzenia arsenału leków przeciwdepresyjnych” – podsumowali naukowcy.

Autorami badania „Przeciwdepresyjne działanie hipertermii całego ciała jest związane z klasycznym szlakiem sygnałowym interleukiny-6” są autorzy Naoise Mac Giollabhui, Christopher A. Lowry, Maren Nyer, Simmie L. Foster, Richard T. Liu, David G. Smith, Steven P. Cole, Ashley E. Mason, David Mischoulon i Charles L. Raison.