’Przepływ’

Festiwal Filmowy w Cannes

Choć może to zabrzmi przesadnie, jest coś w czystości wspaniałej animowanej opowieści, która może rozbić twoje serce, a potem sprawić, że stanie się całością. (Myśleć Historia zabawek 3.) Urzekający drugi film łotewskiego reżysera Gintsa Zilbalodisa pt. Przepływ, to tego rodzaju cud, pełna wrażeń przygoda o przetrwaniu, której akcja rozgrywa się w świecie na krawędzi zagłady. Opowiedziana całkowicie bez dialogu opowieść o kocie, który ewoluuje od samozachowawczego do solidarności z pstrokatą załogą innych gatunków, jest czymś zupełnie wyjątkowym.

Zakupiony w Cannes dla Ameryki Północnej przez Sideshow i Janus Films, Przepływ jest na równi z chwalonym debiutem Zilbalodisa w 2019 roku Z dala; oba są w istocie filmami niemymi i oba mają dług wobec malarskich płócien mistrza animacji Hayao Miyazakiego. Nowe dzieło przenosi postacie zaprojektowane w klasycznym stylu kreskówek do zachwycających, fotorealistycznych środowisk, czasami przypominających leśne krajobrazy duńskiego artysty Pedera Mørka Mønsteda. Obrazy natury mienią się światłem i kolorem, choć cień niebezpieczeństwa nigdy nie jest daleko.

Kot w centrum tej historii to chudy, szary kot o nieokreślonej płci, który wygląda na coś pomiędzy kociakiem a pełną dojrzałością. To sprytne i odporne, ale także płochliwe stworzenie, małe stworzenie w wielkim, przerażającym lesie, dziwnie usiane wielkoformatowymi rzeźbami kotów, w tym jednym gigantycznym kotkiem górującym nad wierzchołkami drzew. Rusztowania wskazują, że jest to dzieło niedokończone, co jest jednym z wielu znaków w całym filmie, że życie ludzkie zginęło.

Po przechytrzeniu pięciu psów w pościgu podczas pełnego napięcia pościgu, kot odkrywa pochodzenie tych dzieł sztuki w odosobnionym domku z warsztatem snycerskim. Zwierzę wchodzi przez rozbite okno i natychmiast zwija się na łóżku, aby zasnąć.

Kot później wyrusza z powrotem do lasu i ledwo ucieka przed stratowaniem przez panikę jelenia. Kilka sekund później następuje ulewna powódź, która przetacza się przez las z niszczycielską siłą. W miarę jak poziom wody stale się podnosi, kot wspina się na wyższy poziom, ostatecznie wspinając się na rzeźbę dominującą nad panoramą miasta, wspinając się na czubek głowy, a następnie na czubek ucha.

Następnie następuje pełna wrażeń podróż, której tempo jest dynamiczne, a mimo to nigdy nie przyspieszane, nawet przez szybkie 86 minut, dające chwilę wytchnienia zarówno przerywnikom, które gryzą paznokcie, jak i bardziej wzruszającym momentom. Kot wskakuje na zniszczoną żaglówkę i płynie w górę wezbranej rzeki, stopniowo dostosowując się do wyzwań nowego wodnego świata.

Wyraziste jak spodki oczy zwierzęcia rozszerzają się przy każdym nowym spotkaniu — kapibara szczeka raz, a następnie zasypia, nie stanowiąc zagrożenia; zachłanny lemur zajęty zbieraniem szeregu błyszczących przedmiotów do kosza, którego zirytowany strzeże; słodki, niezbyt jasny labrador oddzielony od stada psów gończych; oraz sekretarz, który początkowo wydaje się groźny, ale wkrótce osiada na dziobie łodzi, zajmując się głównie swoimi sprawami.

Gdy lasy ustępują miejsca bardziej tropikalnej roślinności, zwierzęta mijają ruiny czegoś, co wydaje się być wielkim starożytnym miastem z ogromnym amfiteatrem, w którym żyje kolonia lemurów, a każdy z nich ma jako akcesoria znalezione skarby.

Wszystkie zwierzęta na łodzi zmieniają się pod wpływem swoich doświadczeń, z wyjątkiem kapibary, która przez cały czas pozostaje tą samą, dużą, wyluzowaną łapą. Nawet labrador, odrzucając mentalność stada innych psów, staje się mądrzejszy i bardziej wyczulony na bezpieczeństwo swoich towarzyszy podróży.

Nikt nie zmienia się bardziej zauważalnie niż kot, jego otarcie się o śmierć prawdopodobnie przewyższa liczbę standardowych dziewięciu istnień, a współżycie z innymi gatunkami sprzyja duchowi wspólnoty, w przeciwieństwie do jego bardziej powściągliwego i ostrożnego zachowania we wcześniejszej części historii.

To wspaniały film dla dzieci, będący przykładem dawania i brania w przyjaźni oraz znaczenia wzajemnego zaufania, organicznego osadzonego w narracji w sposób przejrzysty, ale bez nadmiernego podkreślania. To nie tylko film dla dorosłych, z urzekającymi obrazami i postaciami pełnymi uroku i indywidualności. Jest tu piękny, dyskretny element duchowy, uduchowienie, które głęboko rezonuje z losem gigantycznego stworzenia morskiego lub niebiańskim wyjściem członka drużyny na łodzi.

Zilbalodis i reżyser animacji Léo Silly-Pélissier przywołują świat z książki z obrazkami, prawie zniszczony przez klęskę żywiołową i ocieniony widmem śmierci, ale wciąż pełen widoków zapierających dech w piersiach. Animacja 3D renderuje leśne tła z niesamowicie żywymi teksturami, a podwodne sceny są urzekające, nawet jeśli boisz się o życie kota, nowicjusza w wodzie. Estetyka wizualna jest dopracowana, ale film nadal sprawia wrażenie zarówno technicznie doskonałego, jak i wykonanego ręcznie.

Dbałość o ruch jest niezwykła, uchwycona w pełnych wdzięku, kontrolowanych zdjęciach lub podczas pędzenia kota przez las z dużą prędkością. Szczegóły charakteru są wyraźnie wynikiem szeroko zakrojonych badań zachowania i fizyczności każdego zwierzęcia; szczególnie bezpieczne wydaje się założenie, że zespół kreatywny spędził niezliczone godziny oglądając filmy o kotach, co jest niewątpliwie największym darem ery Internetu.

Partytura Zilbalodisa i Rihardsa Zala przechodzi od wspaniałych fragmentów perkusyjnej melodii do lotów poruszających smyczków, podczas gdy narracja splata humorystyczne obserwacje z momentami wielkiego niepokoju lub tragedii. Przepływ to radość przeżycia, ale także głęboko poruszająca historia, dzieło wyjątkowego talentu, który zasługuje na miano najwybitniejszych twórców animacji na świecie.