3 grudnia 2023 r

4 minuty czytania

W miarę jak pogłębiają się skutki długotrwałych susz i ekstremalnych upałów, zmiany klimatyczne zagrażają zdolności świata do wyprodukowania wystarczającej ilości pożywnej żywności i zapewnienia każdemu dostępu do niej, podaje Fundacja Thomson Reuters.

W piątek podczas COP28 w Dubaju ponad 130 przywódców krajów wezwało do ponownego przemyślenia globalnych i krajowych systemów żywnościowych w celu stawienia czoła zmianom klimatycznym – jest to pierwsze takie oficjalne uznanie na szczycie klimatycznym ONZ rosnących obaw o bezpieczeństwo żywnościowe i emisje z rolnictwa powodujące ogrzewanie planety .

Oto, jak globalne systemy żywnościowe i zmiany klimatyczne wpływają na siebie nawzajem oraz co można zrobić w przypadku rosnących zagrożeń:

W jaki sposób zmiany klimatyczne zagrażają bezpieczeństwu żywnościowemu?

Ponieważ emisje paliw kopalnych ogrzewają planetę, powodują bardziej ekstremalne warunki pogodowe – od ulewnych deszczy i susz po fale upałów – a także stopniowy wzrost poziomu morza. Wszystko to może mieć wpływ na plony, zniszczyć pola uprawne i utrudnić rolnikom pracę.

Ocieplający się klimat powoduje także rozprzestrzenianie się chorób i szkodników upraw w nowych lokalizacjach lub zaostrzanie plag, niszcząc większe zbiory i zmniejszając plony.

Takie problemy, w połączeniu z innymi naciskami na systemy żywnościowe – od narastającego konfliktu po ograniczenia eksportu plonów nakładane przez kraje produkujące żywność i spekulacje na rynkach – oznaczają, że żywność staje się mniej przystępna cenowo i coraz więcej ludzi głoduje.

Światowy Program Żywnościowy ONZ szacuje, że w 2023 r. „poważnego” braku bezpieczeństwa żywnościowego w 78 krajach, w których program ten działa, 333 miliony ludzi będzie dotkniętych „poważnym” brakiem bezpieczeństwa żywnościowego, co stanowi ogromny wzrost w porównaniu z około 200 milionami przed pandemią Covid-19.

Nieurodzaje nie są nowym zjawiskiem – nadwyżki w niektórych regionach od dawna uzupełniają niedobory w innych, jednak naukowcy obawiają się, że silniejszy wpływ klimatu może spowodować jednoczesne niepowodzenia w głównych światowych „spichniach”, co doprowadzi do szybkiego wzrostu głodu na świecie.

Jakie działania podejmuje się, aby zaradzić tym zagrożeniom?

Na całym świecie wielu rolników na różne sposoby przystosowuje się do ekstremalnych warunków klimatycznych, począwszy od kopania stawów irygacyjnych w celu zatrzymywania wody powodziowej i przechowywania jej na czas suszy, po przyjęcie nowych nasion przyjaznych dla klimatu i przywrócenie odpornych tradycyjnych upraw.

Jednak niektórym wyzwaniom – takim jak częstsze i bardziej ekstremalne fale upałów, które mogą utrudniać rolnikom pracę na zewnątrz – trudniej jest stawić czoła.

Dramatycznie brakuje również pieniędzy na pomoc drobnym rolnikom – dostarczającym około jednej trzeciej światowej żywności – w dostosowaniu się do zagrożeń klimatycznych.

Według zespołu doradców Climate Focus z siedzibą w Amsterdamie w 2021 r. otrzymały one jedynie około 2 miliardy dolarów, czyli 0,3% całkowitego międzynarodowego finansowania związanego ze zmianą klimatu ze źródeł publicznych i prywatnych.

Mając niewielką pomoc z zewnątrz, wielu takich rolników – którzy w niewielkim stopniu przyczynili się do emisji powodujących ocieplenie planety – sami pokrywa koszty adaptacji do zmiany klimatu.

Badanie Climate Focus przeprowadzone w 13 krajach Azji, Afryki i Ameryki Łacińskiej wykazało, że prawie 440 milionów gospodarstw domowych składających się z drobnych rolników wydaje obecnie około 368 miliardów dolarów rocznie na koszty adaptacji, czyli około 838 dolarów rocznie na każde gospodarstwo domowe.

Analitycy twierdzą, że wysiłki na rzecz wzmocnienia światowego bezpieczeństwa żywnościowego muszą także sięgać daleko poza gospodarstwa rolne, próbować powstrzymać spekulantów na rynkach żywności, zniechęcać do ograniczeń eksportu i zmodernizować coraz bardziej przeciążone systemy pomocy humanitarnej.

Czy możemy znaleźć sposoby na zwiększenie uprawy żywności, aby zrekompensować straty?

Zwiększanie powierzchni uprawianej ziemi lub zwiększanie stosowania nawozów na bazie paliw kopalnych i opracowywanie nowych odmian roślin uprawnych od dawna jest akceptowanym sposobem na zwiększenie uprawy żywności.

Jednak ekspansja gruntów rolnych często odbywa się kosztem lasów i innych naturalnych ekosystemów, których ochrona jest kluczowa, ponieważ ich roślinność pochłania i magazynuje emisję dwutlenku węgla powodującego ocieplenie klimatu, aby mogła rosnąć, pomagając w ograniczaniu zmian klimatycznych.

Na przykład prawie 20% rozległego lasu deszczowego Amazonii zostało utracone, głównie z powodu uprawy soi i hodowli bydła.

Naukowcy obawiają się, że dodatkowe wylesianie może z czasem przekształcić las w suchą sawannę, zagrażając deszczom rolnictwu w całej Ameryce Południowej i sabotując światowe cele w zakresie ochrony klimatu i różnorodności biologicznej.

Wysiłki mające na celu zwiększenie ilości żywności uprawianej na określonym obszarze przyniosły pewien sukces, ale często wymagają dużych ilości drogich nawozów na bazie paliw kopalnych.

Jednak w ostatnich latach bardziej przyjazne dla środowiska metody uprawy zyskują nowych zwolenników, od Stanów Zjednoczonych po Indie.

Analitycy żywności twierdzą jednak, że najlepszym sposobem na zwiększenie globalnych dostaw nie jest większy wzrost, ale ograniczenie ogromnej ilości marnowanej żywności każdego roku.

Chociaż na świecie produkuje się wystarczającą ilość żywności dla wszystkich, według Organizacji Narodów Zjednoczonych około jedna trzecia jej jest tracona lub marnowana w łańcuchu dostaw od pola do stołu, gdzie przeciętny człowiek marnuje 74 kg (163 funtów) żywności rocznie.