Jaki jest niebezpiecznie niski poziom żelaza we krwi?

Cześć, jestem Werka. Od 5 lat jestem weganką. Staram się jeść bardzo urozmaicone produkty pochodzenia roślinnego, owoce i warzywa. Regularnie robię też badania krwi, by sprawdzić, czy nie brakuje mi żadnych witamin lub składników mineralnych. Oczywiście najbardziej niepokoją mnie zwykle parametry żelaza, gdyż żelazo obecne w roślinach jest trochę gorzej przyswajalne niż to obecne w produktach odzwierzęcych. Z reguły w moich wynikach badań żelazo jest w normie. Co prawda, zdecydowanie bliżej dolnej granicy, ale jednak w normie.

W ostatnim badaniu poziom żelaza spadł jednak nieco poniżej normy. Dokładniej przyjrzałam się swojej diecie i postanowiłam jeść więcej produktów zawierających żelazo, np. szpinak, kasze i orzechy, jednak trochę obawiam się, czy samą dietą uda mi się poprawić poziom żelaza w swoim organizmie.

Chciałabym dowiedzieć się, jaki jest niebezpiecznie niski poziom żelaza we krwi. Jaki jest krytyczny poziom żelaza? Zastanawiam się, co się dzieje z organizmem, gdy brakuje żelaza? Jak będę mogła rozpoznać, że poziom żelaza spadł zbyt nisko? Czy długotrwały niski poziom żelaza we krwi jest niebezpieczny? Czym grozi utrzymywanie się niskiego poziomu żelaza w organizmie przez dłuższy czas?

Niepokoi mnie ta cała sytuacja. Całkowicie świadomie podeszłam do przejścia na weganizm i naprawdę przestrzegam wszystkich zasad, by nie dopuścić do problemów zdrowotnych związanych z takim sposobem odżywiania się. Co robić, by poziom żelaza we krwi nie spadał drastycznie? Czy będę musiała na stałe przyjmować jakieś leki albo suplementy diety?

Proszę o informację, jaki jest niebezpiecznie niski poziom żelaza we krwi oraz o pomoc w kwestii utrzymania prawidłowego poziomu tego pierwiastka. Z góry dziękuję, Wera.

Dalsza część artykułu znajduje się pod materiałem wideo.

Diagnosta laboratoryjny odpowiada, jaki jest niebezpiecznie niski poziom żelaza we krwi

Prawidłowe stężenie żelaza w surowicy wynosi u mężczyzn 17,7–35,9 µmol/l (90–200 µg/dl), u kobiet 11,1–30,1 µmol/l (60–170 µg/dl). Nie da się określić „niebezpiecznie” niskiego poziomu żelaza, bowiem nie istnieje dolna granica, o której możemy ze stuprocentową pewnością powiedzieć, że jej przekroczenie będzie groźne dla zdrowia lub życia. Nie o wartość tutaj chodzi, ale o to, jakie poziom żelaza ma implikacje dla organizmu. Zresztą, organizm ma możliwość przystosowywania się do niskich poziomów niektórych pierwiastków i witamin, kompensując skutki niedoboru bardzo długo.

Najczęściej obawiamy się anemii, czyli stanu, w którym w krwiobiegu mamy zbyt mało erytrocytów lub mają one zbyt mało hemoglobiny. Stan ten jest bezpośrednim pokłosiem przedłużającego się niedoboru żelaza. Charakterystyczne objawy anemii obejmują łatwą męczliwość, przewlekłe zmęczenie, poczucie zimna, trudności ze skupieniem, bladość powłok skórnych i przedłużające gojenie się ran. Diagnozę anemii potwierdza morfologia krwi, w której stwierdza się niski poziom hemoglobiny. Ze względu na nasilenie wyróżniamy kilka stadiów anemii:

1. 
   łagodną – Hb (hemoglobina) 10–12.0 g/dl (13 g/dl u mężczyzn),
2. 
   umiarkowaną – Hb 8–9.9 g/dl,
3. 
   ciężką – Hb 6.5–7.9 g/dl,
4. 
   zagrażającą życiu – Hb <6.5 g/dl.

Skrajnie niska hemoglobina zagraża życiu ze względu na ryzyko niedotlenienia tkanek (hipoksji).

Zdarza się, że w badaniu morfologii krwi nie stwierdza się anemii, ale poziom żelaza nadal jest niski. Taka sytuacja również może być szkodliwa dla organizmu i nosi nazwę „non — anemic iron deficiency” lub też w polskim tłumaczeniu „niedobór żelaza bez anemii”.

Podczas gdy badania kliniczne skupiały się wyłącznie na anemii, rozwój niedoboru żelaza bez anemii ma również przykre skutki, choć niekoniecznie zagrażające życiu. Występują w tym przypadku symptomy podobne do niektórych objawów anemii: łatwa męczliwość i przewlekłe zmęczenie, trudności w koncentracji, bóle i zawroty głowy, dysfunkcje neurokognitywne (trudności w skupieniu, zapamiętywaniu i uczeniu się), słaba wydajność pracy fizycznej i umysłowej, wybuchowość i irytacja, spadki odporności, problemy z gojeniem się ran i przewlekłe uczucie zimna.

O ile anemia zagraża życiu i tego najbardziej obawiają się klinicyści, o tyle niedobór żelaza bez anemii może równie mocno rzutować na zdrowie i samopoczucie. Diagnostyka niedoboru żelaza bez anemii nie ma precyzyjnych wytycznych w Polsce i na świecie, ze względu na brak wystarczających danych z badań klinicznych, najprawdopodobniej jednak dobrym predyktorem takiego stanu jest wynik żelaza poniżej wartości referencyjnych przy jednoczesnym deficycie ferrytyny — białka, pełniącego funkcję magazynu żelaza. Wartości referencyjne dla ferrytyny u kobiet wynoszą 10–200 µg/l (śr. 35 µg/l), natomiast u mężczyzn 15–400 µg/l (śr. 90 µg/l). Oprócz tego, w morfologii uwidacznia się czasem zmniejszenie parametrów MCV i MCHC oraz zwiększa się rozpiętość rozkładu objętości erytrocytów (RDW).

Wegetarianie i weganie nie są jedyną grupą, która cierpi na niedobory żelaza. Trudności w uzupełnieniu go z diety mają nawet ludzie na co dzień spożywający mięso. Żelazo może się źle wchłaniać z przewodu pokarmowego, np. ze względu na choroby zapalne i autoimmunologiczne żołądka czy przyjmowane leki (leki przeciwbólowe z grupy NLPZ, leki przeciwzakrzepowe, inhibitory pompy protonowej i wiele innych osłabiają wchłanianie żelaza!).

Należy także pamiętać o błędach dietetycznych, podczas przyjmowania pokarmów i leków, mających uzupełnić niedobory żelaza: kakao, czerwone wino, kawa i herbata również blokują wchłanianie tego pierwiastka. Niestety, żelazo hemowe, czyli takie, które znajduje się w mięsie i rybach, jest lepiej przyswajalne niż wolne żelazo, znajdujące się w warzywach i orzechach, dlatego najprawdopodobniej będzie pani musiała przyjmować żelazo w formie suplementów lub leków, aby zapobiec pogłębianiu się niedoboru i jego skutkom.

Uczulam jednocześnie, że przyjmowanie preparatów żelaza może być kłopotliwe — często występują biegunki lub zaparcia, mdłości i bóle brzucha. Należy pamiętać o konieczności przyjmowania żelaza w towarzystwie witaminy C, gdyż w ten sposób zwiększa się jego wchłanianie. Sugeruję rozpocząć suplementację żelaza i powtórzyć badania za 3 miesiące, zawsze może pani również skonsultować problem z lekarzem POZ.

Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca.

Bądź na bieżąco! Obserwuj nas w Wiadomościach Google.