„Skrajna prawica maszeruje” – to zdanie często słyszy się obecnie w całej Europie. „Wydaje się, że to Europa lat trzydziestych XX wieku”.

Być może więc nie jest zaskoczeniem, że skoro 350 milionów ludzi w całej Unii Europejskiej głosuje obecnie na swoich bezpośrednich przedstawicieli w Parlamencie Europejskim, wielu eurokratów w Brukseli obgryza paznokcie. Ale czy obawy – i nagłówki mediów – są przesadzone?

Przewiduje się, że wśród tych, którzy zgodnie z przewidywaniami pójdą na prawo, będą milenialsi i wyborcy pokolenia Z po raz pierwszy. Z danych zebranych niedawno dla gazety Financial Times wynika, że ​​około jedna trzecia młodych wyborców we Francji i Holandii poniżej 25. roku życia oraz 22% młodych wyborców w Niemczech opowiada się za skrajną prawicą w swoim kraju. Stanowi to znaczny wzrost od ostatnich wyborów do Parlamentu Europejskiego w 2019 r.

Przewiduje się, że partie skrajnie prawicowe zdobędą nawet jedną czwartą wszystkich mandatów, a jeśli rzeczywiście wygrają, sytuacja będzie jasna. Jednak szczegółowe informacje na temat wpływu, jaki może to mieć na życie i kształtowanie polityki w UE, są bardziej szczegółowe.

Dzieje się tak dlatego, że samo prawo nacjonalistyczne jest zniuansowane – różni politycy nacjonalistycznej prawicy w różnych krajach zajmują różne stanowiska. Niektórzy złagodzili dotychczasową skrajnie prawicową retorykę, próbując zwiększyć swoją atrakcyjność dla wyborców.

Co zatem może zmienić się w Europie, jeśli Parlament Europejski skręci w prawo?

UE od dawna skrywa w sobie ogromną ambicję – wyprzedzić resztę świata w zakresie ochrony środowiska. Jednak europejscy wyborcy są coraz bardziej zaniepokojeni kosztami zielonej transformacji.

Weźmy na przykład niedawne masowe protesty rolników. Ciągniki z całej UE zjechały na Brukselę i Parlament Europejski, zatrzymując je. Protestujący twierdzili, że unijne i krajowe przepisy dotyczące ochrony środowiska oraz biurokracja wykluczają ich z działalności.

Nacjonalistyczno-prawicowe partie we Francji, Holandii i Polsce podchwyciły tę modę, dostrzegając okazję do przedstawienia swoich twierdzeń, że są przedstawicielami „zwykłych ludzi” przeciwko unijnym i krajowym „elitom oderwanym od kontaktu”.

Wynik? UE wycofała lub uchyliła kilka kluczowych przepisów dotyczących ochrony środowiska, w tym bardziej rygorystyczne przepisy dotyczące stosowania pestycydów.

Ekolodzy obawiają się, że UE unika obecnie określenia, w jaki sposób rolnicy powinni przyczynić się do realizacji swojej wizji ograniczenia emisji o 90% do 2040 r. Uważają, że przesunięcie w Parlamencie Europejskim w prawo może oznaczać większe rozwadnianie lub niekończące się opóźnianie celów ekologicznych.

Większość europejskich wyborców twierdzi, że nie chce opuszczać UE, choć ma wiele zastrzeżeń co do jej funkcjonowania. Zamiast tego prawicowe partie nacjonalistyczne obiecują inną UE – więcej władzy dla państw narodowych, mniej „ingerencji Brukseli” w życie codzienne.

Jeśli ich głos stanie się głośniejszy w Parlamencie Europejskim, Komisji Europejskiej może być trudniej przejąć więcej kompetencji od rządów krajowych, np. politykę zdrowotną.

Można by pomyśleć, że będzie to oczywiste i że zwrot w prawo w PE doprowadzi do zaostrzenia prawodawstwa UE dotyczącego migracji.

Weźmy na przykład przywódcę skrajnej prawicy w Holandii, Geerta Wildersa. Po wyborach krajowych jego partia PVV stała się jesienią tego roku największą grupą w holenderskim parlamencie. Obiecał „najsurowsze prawo migracyjne wszechczasów”, a sondaże wyjściowe sugerują, że PVV dobrze wypadnie w tych wyborach.

Warto jednak pamiętać, że unijna polityka migracyjna i azylowa już od dawna nazywana jest „Twierdzą Europa”. Ogromnym priorytetem jest trzymanie ludzi z daleka. Zawarto mnóstwo porozumień gospodarczych z krajami spoza UE, takimi jak Tunezja, Maroko, Libia i Turcja, których celem jest rozprawienie się z przemytnikami ludzi wysyłającymi migrantów zarobkowych lub osoby ubiegające się o azyl.

Tym, czym mogłoby się jednak zmienić większe ugrupowanie skrajnej prawicy w Parlamencie Europejskim, są tak zwane polityki solidarności.

Każde z krajów UE powinno przyjąć określoną liczbę osób ubiegających się o azyl lub przynajmniej wpłacić znaczne składki, aby pomóc innym członkom UE, takim jak Włochy i Grecja, gdzie większość migrantów ląduje na łodziach przemytników ludzi. Jednak posłowie do Parlamentu Europejskiego o nacjonalistycznej prawicy mogą odmówić gry w piłkę, co widzieliśmy już w przypadku populistycznych rządów nacjonalistycznych na Węgrzech i do niedawna w Polsce.

Zakrojona na szeroką skalę inwazja Rosji na Ukrainę skłoniła przywódców w całej UE do podjęcia rozmów na temat zwiększenia bezpieczeństwa ich „sąsiedztwa”.

Nie tylko poprzez zwiększenie wydatków na obronę, ale także przyspieszenie procesu – lub przynajmniej okazanie bardziej konkretnego entuzjazmu – aby kraje sąsiadujące z UE przystąpiły do ​​UE. Mówię tu o Ukrainie, Gruzji i krajach Bałkanów Zachodnich, takich jak Kosowo i Serbia, przy czym ta ostatnia budzi ogromne obawy Europejczyków ze względu na bliskość Moskwy.

Ale nacjonalistyczna prawica jest generalnie mniej niż entuzjastyczna. Obawiają się kosztów rozszerzenia. Większa UE, składająca się z większej liczby biedniejszych krajów, prawdopodobnie potrzebowałaby większego budżetu i większych wkładów ze stosunkowo bogatszych państw członkowskich.

Oznaczałoby to również, że członkowie bloku, którzy otrzymali znaczne dotacje UE, jak Rumunia, Polska, a także francuscy rolnicy (wciąż największy pojedynczy beneficjent Wspólnej Polityki Rolnej UE) prawdopodobnie nie odnieśliby już korzyści. Trudno sobie wyobrazić, żeby ktoś się im przyjrzał, gdyby na przykład masowa, w dużej mierze rolnicza Ukraina – nazywana spichlerzem Europy – miała przystąpić do UE.

Bezpieczeństwo i obronność są zwykle postrzegane jako hobby prawicy, jednak w czasach konfliktu większość obywateli UE zgadza się, że wydatki na obronę są priorytetem. Ich przekonanie wzmocniła perspektywa powrotu Donalda Trumpa do Białego Domu jako prezydenta USA.

Od drugiej wojny światowej Europejczycy oczekiwali, że Stany Zjednoczone będą miały ich wsparcie w zakresie bezpieczeństwa. Wystarczy spojrzeć, jak kluczowy był Waszyngton w udzielaniu pomocy Ukrainie.

Trump dał jednak jasno do zrozumienia, że ​​jeśli wygra prezydenturę przed listopadowymi wyborami w USA, Europa nie powinna przyjmować niczego za pewnik.

Przywódcy UE są przekonani, że należy się lepiej przygotować.

Ukraina jest wyraźnym przykładem tego, dlaczego generalizowanie na temat skrajnej prawicy w taki sposób, jakby był to ruch jednolity, może być bardzo mylące.

To prawda, partie skrajnie prawicowe rozproszone po całej UE mówią, że zamierzają zmienić blok od środka. Jeśli w tym tygodniu zdobędą więcej posłów do Parlamentu Europejskiego i jeśli uda im się stworzyć większą liczbę rządów krajowych, zapewni im to większy głos w Parlamencie Europejskim, na spotkaniach kluczowych ministrów UE i na szczytach przywódców UE.