Kawa to więcej niż napój. 15 ciekawostek na Międzynarodowy Dzień Kawy
- Pierwsze znane uprawy kawy pochodzą z regionu Etiopii. To w tym kraju pastuch Kaldi zauważył, że po zjedzeniu owoców kawy jego owce są bardziej aktywne
- Wielu plantatorów kawy uprawia swoje krzewy na stromych stokach wzgórz lub na dużych wysokościach. Dlatego owoce kawowca są najczęściej zbierane ręcznie
- Pierwsza polska kawiarnia została otwarta w Warszawie w 1724 r. przez dworzanina króla Augusta II Mocnego, niejakiego Meyerhofera. Obecnie statystyczny Polak wypija 95 litrów kawy rocznie
- Więcej takich historii znajdziesz na stronie głównej Onetu
W związku ze Światowym Dniem Kawy, który przypada 29 września, postanowiliśmy zagłębić się w fascynujący świat tego napoju razem z Fairtrade Polska i podzielić się z Wami ciekawostkami, które z pewnością zaskoczą niejednego entuzjastę kawy. Poznajcie 15 ciekawostek o kawie, niektóre są osobliwe!
1. Pochodzenie kawy
Pierwsze znane uprawy kawy pochodzą z regionu Etiopii. Legendy mówią o pastuchu o imieniu Kaldi, który odkrył pobudzające efekty kawy, obserwując większą aktywność swoich kóz wkrótce po zjedzeniu czerwonych owoców z pewnego krzewu.
Zwierzęta (zdj. ilustracyjne)
2. Metoda „natural”
W wielu krajach globalnego Południa, takich jak Etiopia i Brazylia, nadal stosuje się najstarszą metodę „natural process” suszenia ziaren kawy. Ziarna są suszone w pełnym słońcu razem z owocami, co daje kawie charakterystyczny, owocowy smak.
3. Drobnicy rolnicy
Do dziś odpowiadają za 60-70 proc. upraw kawy na całym świecie. Nawet 95 proc. plantacji to małe gospodarstwa, które zajmują powierzchnię mniej niż 5 ha, czyli 7 boisk piłkarskich.
Niestety, drobni rolnicy są też najbardziej marginalizowaną grupą w globalnym handlu, a większość z nich żyje na granicy ubóstwa. System Fairtrade powstał, aby zmienić ten stan rzeczy. Fairtrade to system certyfikacji produktów i partnerstwo handlowe oparte na dialogu, przejrzystości i szacunku.
Rolnicy na polach uprawnych kawy
4. Wahania cenowe
W wielu krajach produkujących kawę rolnicy cierpią z powodu cen na światowych rynkach, które podlegają wahaniom w ciągu roku i są ustalane niezależnie od nich na giełdzie w Londynie (robusta) i w Nowym Jorku (arabika). To często prowadzi do ubóstwa – wielu rolników uprawiających kawę musi utrzymać siebie i swoje rodziny za ok. 1 dol. dziennie. Rolnicy zrzeszeni w systemie Fairtrade mogą liczyć na większą stabilność ekonomiczną dzięki minimalnej cenie gwarantowanej Fairtrade, czyli kwocie za plony obowiązującej w przypadku spadku cen rynkowych, która ma pokryć koszty zrównoważonej produkcji oraz zapewnić środki do utrzymania.
5. Shade-grown
W krajach takich jak Peru czy Kolumbia często uprawia się kawę w cieniu drzew, co jest korzystne dla środowiska i bioróżnorodności. Drzewa chronią glebę przed erozją i zwiększają jej zdolność do retencji wody oraz dają schronienie dla wielu gatunków ptaków i dzikich zwierząt.
Plantacja kawy
6. Wysoko, stromo i z wielką precyzją
Wielu plantatorów kawy uprawia swoje krzewy na stromych stokach wzgórz lub na dużych wysokościach. Dlatego owoce kawowca są najczęściej zbierane ręcznie. To zadanie wymaga nie tylko precyzji, ale też odwagi!
Zbieracze muszą balansować na skarpach, sięgając po każdą dojrzałą jagodę, i jednocześnie zadbać o swoje bezpieczeństwo.
7. Kto produkuje najwięcej kawy?
Kawowce rosną tylko w pasie kawowym, czyli na obszarze po obu stronach równika, gdzie występują odpowiednie warunki klimatyczne i glebowe. Chociaż pas kawowy obejmuje ponad 50 krajów, to jednak blisko 40 proc., upraw należy do Brazylii. Na drugim miejscu z 8,5 proc. udziałem plasuje się kraj, który niekoniecznie kojarzy się z kawą – Wietnam. Pierwszą trójkę zamyka Kolumbia, do której należy ok. 8 proc. światowej produkcji ziaren kawy.
Plantacja kawy
8. Premia Fairtrade
To dodatkowe środki wypłacane rolnikom w systemie Fairtrade, przy sprzedaży plonów, np. ziaren kawy. Spółdzielnie rolnicze mogą inwestować te fundusze w wybrane przez plantatorów i pracowników projekty biznesowe lub przedsięwzięcia podnoszące jakość życia lokalnych społeczności.
W wiosce Mahenge w Tanzanii budynek szkoły zyskał nowy dach, a w sąsiedniej miejscowości, Mtamie, rozpoczęła się budowa szkoły średniej z internatem. Środki na te inwestycje pochodziły właśnie z premii Fairtrade wypracowanej przez okolicznych rolników uprawiających kawowce.
9. Różne nazwy
Znaczenie „espresso” zależy od kraju — w Kolumbii może to być tradycyjne tinto, czyli bardzo słaba czarna kawa, a na Kubie, odzwierciedlająca naturę Kubańczyków, niezwykle słodka i mocna kawa. Z kolei po włosku „espresso” nie oznacza „szybkiej” kawy z ekspresu, ale bardzo mocny, intensywny napój (wł. espressivo — wyrazisty).
Kawa ze znaczkiem Fairtrade
10. Ważna rola kobiet
Czy uprawianie kawy jest wyłącznie domeną mężczyzn? Nie! Na świecie działa wiele kobiecych spółdzielni kawowych z certyfikatem Fairtrade, dzięki którym rolniczki mogą zarobić na godne życie. Fairtrade bardzo mocno wspiera kobiety w walce o wyższe wynagrodzenie, prawo głosu i wyższą pozycję społeczną.
Tylko na południu Rwandy blisko 3 tys. kobiet uprawia i eksportuje własną kawę z certyfikatem Fairtrade. Z kolei w Kenii w ramach programu „Women in Coffee” realizowanego przez Fairtrade Africa 325 rolniczek otrzymało własne krzewy kawowe i szkolenia z upraw.
11. Boliwijska kawa z wysokości
W Boliwii niektóre plantacje kawy znajdują się na terenach położonych 2 tys. m n.p.m. i wyżej. Uprawa kawy na takiej wysokości daje ziarnom więcej czasu na rozwijanie się, co prowadzi do złożoności smaku, wyjątkowej kwasowości i głębokich, wyrazistych nut aromatycznych.
12. Pierwsza kawiarnia
Pierwsza polska kawiarnia została otwarta w Warszawie w 1724 r. przez dworzanina króla Augusta II Mocnego, niejakiego Meyerhofera. Co ciekawe, szybko upadła ze względu na początkową niechęć mieszkańców stołecznego miasta do kawy.
Zdecydowanie dłużej przetrwała założona w tym samym roku warszawska kawiarnia Henryka Duvala, z pochodzenia Francuza.
13. Ile kawy piją Polacy?
Kawa stała się nieodłącznym elementem polskiej kultury. Polacy lubują się zarówno w tradycyjnych metodach parzenia, jak i tych nowoczesnych, szczególnie w przypadku kawy specialty — najwyższej jakości. W spożyciu kawy Polska jest na 11. miejscu na świecie, a przeciętny Polak wypija ok. 95 litrów rocznie tego napoju.
Kawa
14. Uprawy o wielkości metropolii
Czy wiesz, jak ogromne są plantacje kawy z certyfikatem Fairtrade? Rozciągają się na łącznej powierzchni 1 153 327 ha. Aby lepiej zilustrować tę imponującą liczbę, podamy, że można by na tę powierzchnię nałożyć aż 22 miasta takie jak Warszawa! To mniej więcej taka sama powierzchnia, jaką zajmuje całe województwo śląskie.
15. Przyszłość kawy w czarnych barwach
Tereny, na których uprawia się kawę, należą do najbardziej bioróżnorodnych ekosystemów na świecie. Bioróżnorodność ta jest jednak zagrożona, ponieważ zmiany klimatyczne wypychają farmy kawy na nowe obszary, co prowadzi do wylesiania i utraty wielu gatunków roślin oraz zwierząt.
Z danych Fairtrade International wynika, że do 2050 r. główne kraje produkujące kawę stracą 30-60 proc. gruntów nadających się do uprawy kawy. Standardy środowiskowe Fairtrade określają zasady rolnictwa przyjaznego dla lokalnego środowiska, a szkolenia dla farmerów uczą ich jak dostosowywać swoje uprawy do zmieniającego się klimatu.
***
Fundacja „Koalicja Sprawiedliwego Handlu” – Fairtrade Polska
Fairtrade to system certyfikacji produktów, który działa na rzecz poprawy sytuacji społeczności rolniczych w krajach globalnego Południa. Obejmuje ponad 2 miliony rolników i pracowników najemnych w ponad 70 krajach świata, zrzeszonych w ponad 1930 organizacjach producentów. Produkują oni między innymi kawę, herbatę, cukier trzcinowy, kakao, owoce tropikalne, bawełnę czy kwiaty. Fairtrade Polska jest częścią systemu Fairtrade i zajmuje się rozwojem rynku i produktów ze znakiem FAIRTRADE w Polsce.
Źródło: Fundacja „Koalicja Sprawiedliwego Handlu” – Fairtrade Polska
