Koniec epoki w Krakowie. Zaczyna się polityczny bój po Jacku Majchrowskim
- Jacek Majchrowski został prezydentem Krakowa w 2002 r. Od tego czasu wygrał kolejne cztery wybory samorządowe, stając się najdłużej urzędującym prezydentem spośród dużych miast
- Fotela prezydenta nie zdołały go pozbawić urzędnicze afery, zarzuty o betonowanie i zakorkowanie miasta ani polityczni rywale. W kolejnych wyborach nie miał sobie równych, pokonując takich polityków jak: Jan Rokita, Zbigniew Ziobro, Ryszard Terlecki czy Andrzej Duda
- W poniedziałek ogłosił, że o szóstą kadencję się nie będzie ubiegał. —Mam 77 lat, a bycie prezydentem przez pół kadencji byłoby niewłaściwe. To byłoby oszustwo — argumentował
- Zmiana prezydenta po 21 latach w Krakowie oznaczać będzie polityczne trzęsienie ziemi, bo wraz z nim odejdzie armia urzędników. Do boju o stanowisko prezydenta już stają pierwsi kandydaci, którzy zapowiadają, że chcą miasto odmienić
- Nieoczekiwanie Jacek Majchrowski zadeklarował, że w wyborach poprze swojego zastępcę Andrzeja Kuliga. Dla wiceprezydenta może to być polityczny „pocałunek śmierci”, ale prof. Majchrowski przyzwyczaił, że zdanie lubi zmieniać
- Więcej takich historii przeczytasz na stronie głównej Onetu
Dwie dekady u sterów Krakowa
Adam Małysz zdobywał medale na igrzyskach w Salt Lake City, sąd w Warszawie zarejestrował nową partię — Platformę Obywatelską, a z ostatnią pielgrzymką do Polski przyjechał Jan Paweł II. W tym samym 2002 r. w Krakowie zaczęła się z kolei era prezydenta Jacka Majchrowskiego.
Profesor, historyk i prawnik, były wojewoda krakowski i działacz SLD wygrał wtedy swoją pierwszą batalię o fotel prezydenta miasta. Pokonał urzędującego prezydenta Józefa Lassotę, ale także Jana Rokitę czy Zbigniewa Ziobrę.
Po tym zwycięstwie przyszły jeszcze cztery. Jako kandydat niezależny (pod szyldem „Przyjaznego Krakowa”) pokazywał, że jest w stanie rozmawiać z każdym, niezależnie od partyjnych barw. Niezależnie, czy jego decyzje były chwalone, czy krytykowane, nie zmieniało się jedno — budził polityczne zainteresowanie. Nie liczył na niczyje poparcie – prócz krakowian. A ci w kolejnych wyborach dawali mu zwycięstwo nad takimi politykami jak: Ryszard Terlecki, Andrzej Duda, Stanisław Kracik, Małgorzata Wassermnn.
Po wygranej w 2014 r. po raz pierwszy zadeklarował, że więcej o urząd prezydenta nie będzie się ubiegał. Że miejsce emerytów jest na emeryturze, że czas na młodych. Ale obietnicę złamał i w 2018 r. rozpoczął swoją piątą kadencję. Najdłuższą i — jak się właśnie okazało — ostatnią.
Zobacz także: Koniec pewnej epoki. Prezydent Krakowa zdecydował w sprawie startu w wyborach
„To byłoby oszustwo”
W poniedziałek na ogłoszenie decyzji prezydenta do magistratu przyszło kilka pokoleń dziennikarzy. Jedni wspominali, że w 2002 r. odmówili Jackowi Majchrowskiego wypicia z nim „czerwonej kawy” (jego przynależność do SLD wciąż kojarzyła się z czasami komunizmu). Inni wspominali, że wówczas jako 18-latkowie zagłosowali właśnie na profesora, część reporterów początków ery Jacka Majchrowskiego nie pamięta — byli dziećmi. Prezydent zresztą sam przyznał, że urodzeni w 2002 r. są już po studiach licencjackich, że za jego czasów wyrosło „pokolenie JM”.
Odchodzi, bo — jak mówi — swoje zrobił, a „coś, co się zaczyna, zawsze się kończy”. Że chce zająć się rodziną i skończyć książki, które zaczął pisać przed prezydenturą, dwie dekady temu. Liczy, że wreszcie się wyśpi. —Kończyłbym kadencję w wieku 82 lat. Nie chciałbym wyglądać jak niektórzy politycy. Mam 77 lat, a bycie prezydentem przez pół kadencji byłoby niewłaściwe. To byłoby oszustwo — mówił dziennikarzom. Zapewniał, że siły i zdrowie ma, ale „nie chce ryzykować”. Podkreślał, że nie martwił się też o brak poparcia. Twierdził, że publikowane sondaże nie są wiarygodne (te dawały mu ok. 10 proc. poparcia), bo te zamówione przez niego dawały szansę na „dobry wynik”.
Szykuje się polityczne trzęsienie ziemi w Krakowie. „Dwór się ewakuuje”, Jacek Majchrowski nie wystartuje w wyborach
Mówi, że najbardziej będzie mu brakowało kontaktu ze współpracownikami, że to będzie „odcięcie pępowiny”. Co uważa za największą porażkę? — Bardzo żałuję, że nie udało się zorganizować w Krakowie zimowych IO — przyznał Majchrowski. Sukcesy mógłby natomiast wymieniać bez końca.
„Problemów jest cała masa”
Na pytanie o to, co będzie największym wyzwaniem jego następcy, przyznał jednak, że „problemów jest cała masa”. Pierwszym z brzegu jest rosnące zadłużenie miasta (sięga 6 mld zł). Krakowianie narzekają na zbyt mało terenów zielonych, chaos przestrzenny, korki i złą koordynację remontów. To wszystko od lat kojarzone było właśnie z polityką Jacka Majchrowskiego. Niewyjaśniona pozostają wciąż także okoliczności tajemniczego pożaru krakowskiego archiwum.
Gdy prof. Majchrowski zdecydował, że odchodzi, rodzą się pytania o to, kto z tymi wyzwaniami będzie w stanie sobie poradzić i w jaki sposób. Sam prezydent Majchrowski przekonywał, że jego fotel powinien zająć ktoś, kto ma „chęć i pojęcie o mieście”. Niespodziewanie wskazał na swojego zastępcę Andrzeja Kuliga. —Nie zawsze zgadzamy się ze sobą, jeśli idzie o kierunek rozwoju. On jako podwładny moje decyzje wykonuje, ale wiem, że czasem czyni to z niechęcią. Uważam jednak, że jest osobą w pełni predestynowaną do objęcia urzędu — przekonywał Majchrowski, podkreślając zalety Kuliga jako dobrego zarządcy (zwłaszcza w czasie pandemii i po wybuchu wojny w Ukrainie) i to, że nie jest związany z żadną partią.
Polityczny „pocałunek śmierci”?
Ale wbrew pozorom nie była to raczej nagroda za dekady wspólnej pracy. Nie jest tajemnicą, że relacje między prezydentem i jego zastępcą są chłodne. Zarzewiem konfliktu w ubiegłym roku stała się spółka Kraków 5020 – oczko w głowie Jacka Majchrowskiego, którą Kulig raczył uważać raczej za kulę u nogi (już kulawego) krakowskiego budżetu. Sprawy stanęły na ostrzu noża, a Kulig zagroził odejściem. Od tej pory konsultowali się tylko w najistotniejszych sprawach. Ale poparcia wyborczego Majchrowski z Kuligiem nie skonsultował, choć tuż przed konferencją się spotkali. Wiceprezydent wyszedł do dziennikarzy, by odpowiadać na pytania o start w wyborach, ale nie krył zaskoczenia, a w głosie można było wyczuć nawet nutkę zawodu. Nie zdecydował jeszcze, czy podejmie wyzwanie. Mówi, że decyzję musi skonsultować z żoną i córkami.
Na cztery miesiące przed wyborami Jacek Majchrowski przerzuca jednak uwagę na swojego zastępcę, który będzie uznawany za kontynuatora jego misji (mimo znanych animozji). Poparcie może więc okazać się politycznym „pocałunkiem śmierci”. Jednocześnie — między wierszami — prezydent krytykuje start kandydata PO Aleksandra Miszalskiego, zarzucając mu, że chwilę temu obiecywał wyborcom, że będzie reprezentował ich w Sejmie. Nie wierzy — jak zaznacza — że kandydatką PiS będzie Małgorzata Wassermann. O Łukaszu Gibale, który dziś lideruje w sondażach na prezydenta Krakowa, nie mówi wcale albo mówi źle.
Zaczyna się polityczny bój o Kraków
Jacek Majchrowski jest świadomy, że pod Wawelem kampania wyborcza będzie ostra. Z pewnością będzie ona koncentrowała uwagę nie tylko krakowian, ale całej Polski. Prawdopodobnie nigdzie indziej nie będziemy świadkami aż tak dużej wymiany politycznej. Wraz z nim na polityczną emeryturę uda się cała rzesza urzędników, dyrektorów i prezesów spółek. Zacznie się bój nie tylko o urządzenie (i przewietrzenie z oparów cygara) prezydenckiego gabinetu, ale o obsadzenie najważniejszych stanowisk w niemal milionowym mieście.
Apetyt na rządzenie pod Wawelem ostrzą sobie największe partie. Platforma jest rozpędzona po wyborczym sukcesie w październiku. Lokalnym działaczom po kilku suchych latach, udało się odbudować struktury i odbić z rąk PiS okręg krakowski. Lider jej listy — Bartłomiej Sienkiewicz zgarnął rekordowe poparcie (ponad 95 tys. głosów), głównie właśnie w Krakowie. Na prezydenta PO wystawia Aleksandra Miszalskiego, polityka lokalnie dobrze znanego i aktywnego (był miejskim radnym a później posłem), a przy tym wciąż młodego.
W Krakowie jego prezydentura byłaby na pewno zmianą pokoleniową. Ale słychać także takie głosy, że ludzie związani z Platformą są częścią układanki, którą przez lata budował Jacek Majchrowski (zasiadają np. w miejskich spółkach) i zwycięstwo Miszalskiego nie będzie gwarancją zmian personalnych, na które krakowianie także liczą. Przez lata za urzędnikami ekipy Majchrowskiego ciągnęły się liczne afery, do urzędu wkraczało CBA, a była wiceprezydentka trafiła do aresztu.
To zdanie prezydent może jeszcze zmienić
Z kolei PiS jeszcze zbiera się w sobie po październikowej porażce. Politycy skupieni są na tworzeniu gabinetu przez Mateusza Morawieckiego i szukaniu pomysłów, jak nie tyle wybory samorządowe wiosną wygrać, ile nie stracić w nich zbyt wielu szabel. Z pewnością kampania w wykonaniu polityków PiS będzie ostra, bo przez lata — obok aktywistów — należeli do najgłośniejszych krytyków rządów Majchrowskiego. Pomagały im w tym lokalne media podległe ustępującej właśnie władzy. Ale to nie przeszkadzało im także dobijać z prezydentem różnych targów. Ostatnio — słyszymy — politycy PiS przestali do gabinetu Jacka Majchrowskiego zachodzić, ale trudno by mógł im jeszcze w czymś pomóc.
Oprócz duopolu PO-PiS, swoich kandydatów w Krakowie mogą wystawić jeszcze Lewica (kandydatką może być Daria Gosek-Popiołek), Konfederacja (Konrad Berkowicz) oraz Trzecia Droga (wśród potencjalnych kandydatów wymieniani są Ireneusz Raś, Rafał Komarewicz i Piotr Kempf).
Pozycję na tym politycznym polu bitwy zajmą też kandydaci niezrzeszeni. Prawdopodobnie trzeci raz swoich sił spróbuje radny Łukasz Gibała, który nie chce, by miasto „wpadło w ręce partii politycznej”, bo te są maszynkami do załatwiania ciepłych posad. Swoją kandydaturę ogłosił już rektor Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie Stanisław Mazur, którego otoczenie zabiegało o poparcie Jacka Majchrowskiego, ale w poniedziałek go nie otrzymało.
Dla tych, którzy znają Jacka Majchrowskiego, nie jest wykluczone jedno — że przez najbliższe cztery miesiące prezydent może jeszcze zmienić zdanie. Nie w sprawie swojego startu, ale poparcia dla następcy. Tymczasem do końca kadencji to nie on będzie musiał tłumaczyć się, co w Krakowie nie działa, albo z tego — co także pozostanie sloganem tej prezydentury — „nie da się” zrobić.
