W dniu 24 kwietnia 2024 r. UE przyjęła nową dyrektywę (Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/1226), która ustanawia ogólnounijne zasady definiowania przestępstw i kar związanych z naruszeniem sankcji UE („Dyrektywa„). Państwa członkowskie mają obowiązek wdrożyć dyrektywę do prawa krajowego do dnia 20 maja 2025 r.

W Polsce stopień wysiłków na rzecz wdrożenia można uznać za stosunkowo wysoki, zwłaszcza że naruszenia unijnych sankcji uznawane są albo za wykroczenie administracyjne, albo za przestępstwo karne, tylko jeśli zostaną wyraźnie włączone do prawa krajowego.

Jeśli chodzi o obowiązujące ustawodawstwo, Polska egzekwuje pewne sankcje UE na mocy ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej („Ustawa NRA„), który stanowi, że podmiot lub osoba naruszająca te unijne sankcje może zostać ukarana karą administracyjną w maksymalnej wysokości 20 mln zł (ok. 4,6 mln euro) („Kara administracyjna„).

Polska przyjęła także własne prawo („polska ustawa o sankcjach”), które zasadniczo (i) naśladuje sankcje osobiste określone w rozporządzeniu 765/2006, rozporządzeniu 833/2014 i rozporządzeniu 269/2014, (ii) wskazuje, kogo te sankcje mają zastosowanie oraz (iii) wdraża działania zapewniające przestrzeganie unijnych i polskich sankcji. Artykuł 6 ust. 2 polskiej ustawy o sankcjach przewiduje również karę administracyjną za określone naruszenia polskich sankcji. Ponadto zgodnie z art. 15 polskiej ustawy o sankcjach naruszenie sankcji UE naśladowanych w polskiej ustawie o sankcjach lub samej polskiej ustawie o sankcjach stanowi przestępstwo zagrożone karą co najmniej 3 do 30 lat pozbawienia wolności („Kara karna„).

Polski ustawodawca zasugerował niedawno, że zamierza (i) zaktualizować polską ustawę o sankcjach, aby dostosować ją do nowych pakietów sankcji przyjętych wobec Rosji od kwietnia 2022 r., oraz (ii) przyjąć nową, kompleksową ustawę, która w pełni odzwierciedlałaby system sankcji UE, w tym zasady definiowania przestępstw i kar określone w dyrektywie.

Jednakże na dzień niniejszego alertu nie zaproponowano żadnego projektu ustawy dotyczącej wprost wdrożenia Dyrektywy, a egzekwowanie sankcji w Polsce jest raczej nieopracowane. Dlatego pilna jest potrzeba kompleksowego wdrożenia dyrektywy.

Szczegółowo:

Po pierwsze, istnieje potrzeba wdrożenia w zakresie maksymalnego poziomu kar finansowych, jakie mogą zostać nałożone na firmy, gdyż obecnie ustalony maksymalny limit kary administracyjnej w Polsce wynosi zaledwie 20 mln zł (ok. 4,6 mln euro) (por. art. 6 ust. 2 polskiej ustawy o sankcjach i art. 143e ustawy o KOR), a zatem znacznie niższe niż wymagane przez Dyrektywę.

Jeśli chodzi o minimalne poziomy maksymalnej kary pozbawienia wolności określone w Dyrektywie, nie ma pewności, czy nastąpią jakiekolwiek zmiany w polskim prawie, w którym kara karna za naruszenie sankcji UE wynosi nie mniej niż 3 lata pozbawienia wolności, bez maksymalny okres obowiązywania, co oznacza, że ​​może on trwać do 30 lat. Biorąc pod uwagę, że dyrektywa wymaga jedynie, aby maksymalna kara pozbawienia wolności za niektóre przestępstwa wynosiła co najmniej (i) 1 rok, (ii) 3 lata lub (iii) 5 lat, polski ustawodawca mógłby potencjalnie ustalić specjalne maksymalne kary pozbawienia wolności zgodnie z art. do dyrektywy.

Mogą również nastąpić zmiany w polskim prawie w zakresie tego, co stanowi przestępstwo. Nawet jeśli polskie prawo karne i wykroczenia administracyjne obejmuje już szeroki zakres sankcji UE, ustawodawca będzie musiał dokładnie dokonać przeglądu obowiązującej polskiej ustawy o sankcjach. Ponieważ naruszenie sankcji może stanowić wykroczenie administracyjne lub przestępstwo karne, polski ustawodawca będzie musiał zbadać, czy istniejące przepisy karne (zob. art. 15 polskiej ustawy o sankcjach) już odpowiednio odzwierciedlają przestępstwa i zakazy obchodzenia zawarte w art. 3 (1) Dyrektywy, czy też istnieje potrzeba wprowadzenia do polskiego porządku prawnego nowych przestępstw objętych Dyrektywą i/lub kryminalizacji czynów, które wcześniej stanowiły wykroczenia administracyjne. Jest to również konieczne w celu spełnienia innych szczególnych wymogów dyrektywy, takich jak odpowiedzialność karna za rażące zaniedbanie za przestępstwa określone w art. 3 ust. 3. W tym zakresie możliwe wydaje się zaostrzenie polskiego prawa karnego. Jeżeli chodzi o wymóg kryminalizacji obchodzenia konkretnych sankcji UE, prawdopodobne jest, że niektóre z określonych aktów obejścia wymienionych w dyrektywie zostaną uznane za objęte już obowiązującymi polskimi przepisami karnymi, gdyż art. 15 ust. 2 polskiego prawa karnego Prawo o sankcjach, kara karna ma zastosowanie, gdy dana osoba angażuje się w działania, których celem lub skutkiem jest ominięcie zakazów.

Polska najprawdopodobniej spełni wszystkie powyższe wymagania, wprowadzając nową, specjalną ustawę o sankcjach zawierającą zapisy odnoszące się wyłącznie do zakresu Dyrektywy, co zapowiedział polski ustawodawca w kwietniu 2024 roku.

_{White & Case oznacza międzynarodową praktykę prawniczą obejmującą White & Case LLP, spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością zarejestrowaną w stanie Nowy Jork, White & Case LLP, spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością utworzoną zgodnie z prawem angielskim oraz wszystkie inne spółki powiązane, spółki i podmioty.}

_{Artykuł ten przeznaczony jest do ogólnej informacji zainteresowanych osób. Nie ma i nie stara się mieć charakteru kompleksowego. Ze względu na ogólny charakter treści nie należy jej traktować jako porady prawnej.}

_{© 2024 White & Case LLP}